9. GAIA: LOTURA KOBALENTEARI BURUZKO TEORIAK INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO OINARRI KIMIKOAK 9. GAIA: LOTURA KOBALENTEARI BURUZKO TEORIAK IRAKASLEA: Natalia Villota Salazar

9. LOTURA KOBALENTEARI BURUZKO TEORIAK 9.1. BALENTZIA-LOTURAREN TEORIA 9.1.1. ORBITALEN HIBRIDAZIOA 9.1.2. HIBRIDAZIOA ETA LOTURAREN ANGELUAK 9.1.3. MOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 9.1.4. MOLEKULA ORGANIKOAK  

LOTURA SIGMA : TEILAKATZE FRONTALA ↓ 9.1. BALENTZIA-LOTURAREN TEORIA 9.1.1. ORBITALEEN HIBRIDAZIOA LOTURA SIGMA : TEILAKATZE FRONTALA ↓ s  ↓ s  ● ● ● ● s + s s + px ↓ s  ↓ ↓ ↑ px py pz   py pz px py pz px ↓ ↓ ↑ px py pz   ↓ ↓ ↑ px py pz   px + px

LOTURA PI : ALDEKO TEILAKATZEA ↓ ↑ ↓ px py pz   ↓ ↑ ↓ px py pz   py pz px py pz px py pz px pz + pz py + py

9.1.2. HIBRIDAZIOA ETA LOTURAREN ANGELUAK ZE EZ-LOTUTAKO e- pareak GEOMETRIA ANGELUA MOMENTU DIPOLAR HIBRIDAZIOA ORBITAL HIBRIDOAK 2 LINEALA 180º APOLAR sp s, px 3 TRIGONAL PLANA 120º sp2 s, px, py 4 TETRAEDRIKOA 109.5º sp3 s, px, py, pz

F F F 2 ↓↑ ↓ s px py pz   o o o o o x o o 2 ↓↑ ↓ s px py pz   o o 9.1.3. MOLEKULA EZ-ORGANIKOAK MOLEKULA: F2 2 ↓↑ ↓ s px py pz   o o o o o F x o F o F 2 ↓↑ ↓ s px py pz   o o o o py pz px LOTURA SIGMA : SOLAPAMENDU FRONTALA

O O O 2 ↓↑ ↓ s px py pz   xx oo 2 ↓↑ ↓ s px py pz   xo xx oo py pz MOLEKULA: O2 2 ↓↑ ↓ s px py pz   xx oo 2 ↓↑ ↓ s px py pz   O xo O O xx oo py pz px py pz px LOTURA BIKOITZA LOTURA SIGMA : SOLAPAMENDU FRONTALA LOTURA PI : ALDEKO SOLAPAMENDUA

N N N N 2 ↓↑ ↓ s px py pz   xo x 2 ↓↑ ↓ s px py pz   o py pz px MOLEKULA: N2 2 ↓↑ ↓ s px py pz   xo x 2 ↓↑ ↓ s px py pz   N N o N N py pz px LOTURA HIRUKOITZA LOTURA SIGMA : SOLAPAMENDU FRONTALA 2 LOTURA PI : ALDEKO SOLAPAMENDUA

Cl Cl Cl Cl 3 ↓ ↑ ↓ s px py pz   oo xx x o xo 3 ↓ ↑ ↓ s px py pz   MOLEKULA: Cl2 3 ↓ ↑ ↓ s px py pz   oo xx x Cl Cl o Cl Cl xo 3 ↓ ↑ ↓ s px py pz   oo xx py pz px MOLEKULA LINEALA 180º HIBRIDAZIOA sp LOTURA SIGMA : SOLAPAMENDU FRONTALA

B F x o o x o o eO = e S EGITURA ZUZENA TRIGONAL PLANA 120º MOLEKULA: BF3 B o o x o F o x eO = e S EGITURA ZUZENA TRIGONAL PLANA 120º HIBRIDAZIOA sp2

2 ↓ ↑ ↓ S px py pz   2 ↓ sp2 pz   2 ↓ ↑ ↓ ↓↑ S px py pz   2 ↓ ↑ TRIGONAL PLANA 120º HIBRIDAZIOA sp2 px, py 2 ↓ sp2 pz   2 ↓ ↑ ↓ ↓↑ S px py pz   2 ↓ ↑ ↓ ↓↑ S px py pz   2 ↓ ↑ ↓ ↓↑ S px py pz  

H O H oo x o x o oo TETRAEDRIKOA ANGULARRA < 109.5º HIBRIDAZIOA sp3 MOLEKULA: H2O oo H x o O x o H oo TETRAEDRIKOA ANGULARRA < 109.5º HIBRIDAZIOA sp3

2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ ↓↑ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  TETREDRIKOA ANGULARRA < 109.5º HIBRIDAZIOA sp3

2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ ↓↑ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  TETRAEDRIKOA MOLEKULA: NH3 2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ ↓↑ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  TETRAEDRIKOA PIRAMIDALA < 109.5º HIBRIDAZIOA sp3 3 LOTURA SIGMA

2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  9.1.4. MOLEKULA ORGANIKOAK MOLEKULA: CH4 2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  TETRAEDRIKOA 109.5º HIBRIDAZIOA sp3 4 LOTURA SIGMA

MOLEKULA: AZETILENO C2H2 oo xx H x o C o x C o x H eO > e S 2 LOTURA GEHITU BEHAR DIRA

H C1 C2 H ox x o o x LOTURA HIRUKOITZA HIDRIDAZIOA sp3 LINEALA 180º

2 ↓↑ ↓ S px py pz   2 ↓ sp3 2 ↓↑ ↓ S px py pz   2 ↓ sp3 1 ↓ s  1 ↓ s  py pz px LOTURA HIRUKOITZA HIBRIDAZIOA sp3 3 LOTURA SIGMA 2 LOTURA PI H H

1 LOTURA GEHITU BEHAR DIRA MOLEKULA: ETILENO C2H4 x o H x o C1 o x C2 o x H xo xo H H eO > e S 1 LOTURA GEHITU BEHAR DIRA

H C1 C2 H H H x o ox o x xo xo eO = e S TRIGONAL PLANA 120º

2 ↓↑ ↓ s px py pz   2 ↓ sp2 pz 2 ↓ sp2 pz 2 ↓↑ ↓ s px py pz   1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  1 ↓ s  py py pz pz H H HIBRIDAZIOA sp2 5 LOTURA SIGMA 1 LOTURA PI px px H H

BIBLIOGRAFIA Atkins, P.; Jones, L. (2012). Principios de química. Los caminos del descubrimiento. Editorial Panamericana, 5º edición. Brown, T. D.; Lemay, H. E.; Bruce, J. R.; Bursten, E.; Burdge, J. (2003). Química. La Ciencia Central. Ed. Pearson Prentice Hall. Casabó, J. (2007). Estructura atómica y enlace químico. Editorial Reverté. Casabó, J. (2009). Egitura atomikoa eta lotura kimikoa. Ed. UPV/EHU. Chang, R. (2010). Química. Ed. McGraw-Hill, 10º edición. Felder, R. M.; Rousseau, R. W. (2004). Principios elementales de los procesos químicos. Ed. Limusa-Wiley. Iturbe, J. (1979). Kimika Orokorra: II partea. Ed. Udako Euskal Unibertsitatea. Reboiras, M.D. (2005). Química. La ciencia básica. Editorial Thomson. Reboiras, M.D. (2008). Química: la ciencia básica. Ed. Thomsom, 2º edición.