INDUSTRIALIZACIÓN E SOCIEDADE NA ESPAÑA DO SÉCULO XIX

1. A POBOACIÓN ESPAÑOLA NO SÉCULO XIX

Comparación entre o crecemento da poboación española e a inglesa durante o século XIX

2. As transformacións na agricultura Reforma Agraria Liberalconxunto de reformas que tiñan como obxectivo a disolución do Antigo Réxime no campo, postas en marcha a partir da suba ao poder dos progresistas. Consolidaron a propiedade individual e privada. Aboliuse o réxime señorial. Desvinculouse a propiedade. Desamortizáronse a maior parte das propiedades da igrexa e dos concellos. Levouse a cabo en 2 fases: Desamortización de Mendizábal. Desamortización de Madoz. A maioría foron mercadas por antigos propietarios ou burgueses, que destinaron os produtos á venda.

A maioría dos campesiños quedaron como xornaleiros pobres ou tiveron que emigrar ás cidades. O campesiñado non foi un mercado sólido para os produtos da industria, xa que houbo baixos rendementos agrícolas. Persistiu unha grande desigualdade de riqueza no campo. No centro e sur existían grandes latifundios, con propietarios absentistas e beneficios baseados en salarios moi baixos. No norte e Galicia predominou o minifundio, con rendementos que apenas chegaban para manter unha familia. O cereal foi o principal produto de cultivo, mais tamén abondaban as patacas, millo, arroz, cítricos, viticultura e oliveira.

3. OS INICIOS DO PROCESO DE INDUSTRIALIZACIÓN En España foi tardía e incompleta. Comezou en Cataluña, a primeiros do séc. XIX. Entre os anos 1830 e 1860 houbo un gran impluso na mecanización das fábricas, chamadas vapores. Moitas industrias colocáronse nas marxes dos ríos para abaratar custos. Son as chamadas colonias industriais. OBSTÁCULOS PARA A INDUSTRIALIZACIÓN: Escasa capacidade de compra da poboación española. Escaseza de fontes de enerxía. Posición afastada de España, que dificultou a adquisición de materias primas e a venda de produtos. Proteccionismo: non estimulou aos fabricantes a seren competitivos, porque sabían que tiñan o mercado para si.

Algúns inventos da industria téxtil Fiadora tradicional e fiadora industrial. Máquina de fiar

4. Carbón, siderurxia e ferrocarril. A partir da segunda metade do XIX, iniciouse a explotación masiva dos depósitos de minerais. Os depósitos máis importantes foron os de chumbo, cobre, mercurio e cinc. A explotación da maioría foi arrendada a empresas estranxeiras para recadar fondos. As principais minas eran: As de carbón: en Asturias pero era de mala calidade. As de ferro: en Biscaia, de grna calidade pero pouca demandafoi exportado. As primeiras industrias siderúrxicas asentáronse en Málaga e Asturias, pero non se consolidaron, as de Biscaia si. A partir do desenvolvemento siderúrxico, a industria vasca diversificouseconstrución mecánica e naval. Asociado á industria siderúrxica creouse un importante sector bancario.

A industria siderúrxica Convertedor Bessemer

A construción do ferrocarril Comezou a partir da Lei Xeral de Ferrocarrís, en 1855, e foi unha etapa moi intensa. Como había que construír con rapidez, importaron os materiais, en lugar de encargalos a empresas españolas. Construíuse seguindo unha estrutura radial, con centro en Madrid, e un ancho entre carrís maior, o que foi un grande erro. En xeral, tivo efectos moi positivos para a economía española, xa que mellorou e moito os transportes.

Os inicios do ferrocarril

5. Novas enerxías e novas industrias Nesta época utilizáronse novas enerxías: Petróleo. Electricidade: posibilitou a mecanización da produción industrial, a diminución dos custos de produción e o descenso dos prezos. O seu uso non se estendeu á industria ata 1914. Novos sectores industriais: Industria metalúrxica: principais construcións mecánicas e navais en Galicia e País Vasco. Difusión do automóbil: revolución dos transportesHispano-Suíza Industria química: fertilizantes, pinturas, medicamentos, explosivos,… A industria estendeuse polo resto de España e Madrid converteuse na 3ª rexión industrial. Forte crecemento demográfico pero fondos desequilibrios na distribución rexional da riqueza maioría da industria en Cataluña, País Vasco e Madrid

O automóbil revolucionou os transportes

6. A sociedade española do s. XIX La nueva sociedad, fruto de la industrialización Las nuevas clases dirigentes Nobleza terrateniente Grandes propietarios. Frecuentes ruinas por falta de modernización Alta burguesía Predominio creciente. Terratenientes gracias a las desamortizaciones Clase media (mediana burguesía) Escasa Las clases populares urbanas Artesanos, servicios (doméstico etc), proletariado Condiciones precarias de vida El campesinado Escasos propietarios (20%) No propietarios Arrendatarios Jornaleros: salario escaso y revueltas campesinas

Nobreza terratenente ou alta burguesía

Burguesía media Pequena burguesía

Proletariado

7. Transformacións económicas e sociais no século XIX en Galicia. POBOACIÓN. Incremento do nº de galegosabandono das rexións máis pobres cara a lugares con máis posibilidades de traballo. 2 Galicias: interior, que perde poboación. costeira, que gaña poboación. Estancamento xeral da economía, que obriga a emigrar: Ata mediados do séc. XIX, pequenos grupos emigraban a outras partes de España e América. Tamén temporeiros, que ían á sega a Castela. A partir de mediados do século, emigrou un de cada 5 galegos, prioritariamente a Cuba e Arxentina.

Os emigrantes eran despedidos polos familiares.

MANTEMENTO DA AGRICULTURA TRADICIONAL Cultívanse centeo, millo, patacas e trigo. Séguense utilizando sistemas de cultivo tradicionais, mais aumentaron os impostos (trabucos). Minifundismo os rendementos non abondaban a manter a familia e pagar foros e impostos. Supervivencia do antigo sistema foral a desamortización desembocou só nun cambio de donos. FRACASO DOS INTENTOS DE INDUSTRIALIZACIÓN Intentos fracasados: tecidos de liño, fábrica de Sargadelos e industria de salgaduras de peixe. Causas do fracaso: falta de demanda, pequeño tamaño das cidades, escasa capacidade adquisitiva xeral e autoabastecemento do campesiñado. Só 2 centros industriais: Estaleiro Naval de Ferrol e Fábrica de Tabacos da Coruña. No séc XX máis importante a conserveira. A fins do século XIX comezou a construción do camiño de ferro.

A Coruña a fins do século XIX

SOCIEDADE. Clero perdeu as rendas, debido á desamortización. Fidalgos ocupan postos importantes e teñen poder absoluto nas vilas. Burguesía autóctona case non hai, mais si foránea. Non hai un nº importante de traballadores urbanos e obreiros das fábricas non hai un movemento obreiro forte. Excepción: pequenos grupos anarquistas na Coruña, Ferrol, Pontevedra e Vigo. A poboación é maioritariamente campesiña, podendo distinguir 3 grupos: Campesiñado rico. Caseiros, que traballan terra allea e teñen casa propia. Caseteiros, que só tiñan para unha caseta, ovellas e galiñas.

O vestido das mulleres a finais do século XIX (e no rural ata pasada a década de 1950)

8. Galicia no séc. XIX: economía e sociedade. Poboación Crecemento moi elevado da poboación. Forte emigración, predominantemente a América: Arxentina, Uruguay, Cuba, Venezuela e Brasil, sobre todo. Emigración debida ao lento desenvolvemento da industria e da agricultura. Agricultura Redención dos foros: compra das rendas agrarias, grazas aos cartos que enviaron os emigrantes e á presión dos sindicatos agrarios. Crecente especialización gandeira na cría de gando vacún e porcino. Utilización de mellores técnicas e ferramentas: arados de ferro, máquina de mallar, eliminación do barbeito, uso de fertilizantes minerais.

Emigrantes rumbo a América

Industria Consolidación da industria conserveira, en lugar da técnica de salgaduras. Galicia producía a metade das conservas de España Outras industrias que naceron ao abeiro da pesca son: construción naval, comercio ultramarino e actividades portuarias. Sociedade Desaparición da fidalguía e das rendas da Igrexa, que viu reducido o seu poder. Crecemento da burguesía e dos grupos obreiros, sobre todo en Vigo e A Coruña. Máis da metade da poboación eran campesiños, que vivían dos labores do campo.

Industria conserveira

Barcos pesqueiros tradicionais

9. Movemento obreiro: anarquismo e marxismo Os inicios do obreirismo: Diferencias con Europa: Limitada industrialización. Escasos obreiros. Sindicatos maior peso o da industria téxtil. 1º sindicato: Asociación de teceláns de Barcelona (1840). Bienio Progresista: 1ª folga xeral. Sexenio Democrático: Federación Española da Asociación Internacional de Traballadores. Difusión do marxismo e do anarquismo.

Os movementos obreiros: ANARQUISMO: Desenvólvese sobre todo en Cataluña e Andalucía. Movilizaciónnumerosos atentados: Reacción: sindicatos obreiros. Creación da CNT (Confederación Nacional do Traballo), en 1910. SOCIALISMO: Esténdese especialmente por Madrid, Euskadi e Asturias. 1888creación do PSOE (Partido Socialista Obreiro Español), da man de Pablo Iglesias. Defenden a participación nas eleccións e a posibilidade de que os obreiros cheguen ao Parlamento.

Folga