Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea Kirurgiaren Oinarriak

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa HELBURUAK Ehun-konponketarako mekanismo desberdinak ulertzea Parte hartzen duten prozesu biologikoak identifikatzea Bere erregulazio eta mihiztadura ezagutzea Prozesuaren tarte desberdinak bereiztea Prozesuan faktore klinikoek eragiten duten efektua ulertzeko eta dedukzio terapeutikoak ateratzeko oinarriak ipintzea

EHUN KONPONTZEKO PROZESU BIOLOGIKOA Lesioa Galtzea Substantzia Jarraitasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Konpontzeko mekanismoak Hazkuntza zelularra (hipertrofia) FUNTZIOA + ESTRUKTURA Ugalketa zelularra (birsorkuntza) Zuntzezko betetzea (orbaintzea) ESTRUKTURA + FUNTZIOA Berreskuratzea osoa (fetuaren osaketa) Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEA Helburuak Konpontzea Isolatzea Oinarriak Arintasuna Ekonomia Definizioa Prozesu dinamiko eta interaktiboa Zelula mota desberdinak Zelula-matrize Bitartekoak Prozesu batzuk ezin hobeki erregulatutak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ZAURIA (Ehun-lesioa) Koagulazioa Inflamazioa Angiogenesia Fibroplasia Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Epitelizazioa Uzkurdura INTEGRINAK Z I T O K N A METALOPROTEASAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ZAURIA (Ehun-lesioa) INTEGRINAK Koagulazioa Z I T O K N A Inflamazioa Angiogenesia Epitelizazioa Uzkurdura Fibroplasia METALOPROTEASAK Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Integrazio konplexua Denborazko sekuentzia Gainjartzea Protagonismo aldakorra ERREGULAZIOA Azkeneko emaitza heterogeneoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEKO FASEAK Fase KATABOLIKOA, trauma ondoko inflamazioarena ala suntsitzailea Fase ANABOLIKOA, konponketarako ala ugalkorra BIRMOLDAKETARAKO fasea ala heltzekoa defentsa hemostasia Ehun-sintesia funtzionalitatea Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

BIRMOLDAKETARAKO FASEA ZELULARITATEA GUTXITZEA KOLAGENO BERRANTOLAKETA HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA MATRIZE-SINTESIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA BIRMOLDAKETARAKO FASEA ZELULARITATEA GUTXITZEA KOLAGENO BERRANTOLAKETA d ZAURIA

BIRMOLDAKETAREN FASEA HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA 0-7 egun Kaltea gutxitzea HASIERAKO FASEA Ehun-konponketa martxan jartzea HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ZAURIA HEMORRAGIA Ehun-apurketa BK erreflexua KOAGULAZIO-Stma. PLAKETA AGREGAZIOA C´ Kininak plasmina TxA2 PDGF NAP2 Tx/PG NO TGFa TGFb KIMIOTAXIA BEHIN-BEHINEKO MATRIZE INFLAMAZIOA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa Egin eta berehalako zauria Koagulazioaren aktibazioa Fibrina Plaketak Ehun-apurketa Kolageno apurtuta Hematiak Hemorragia Hodi apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ordu Matrize Behin-behinekoa Plasmina Kininak Plasma Plaketak Fibrinogenoa Fibrinonektina TGFb PDGF PF4 NAP2 TxA2 Tx PG NO Ehun apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa INFLAMAZIOA MASTOZITOAK Zel. ENDOTELIALAK PGE2 PGI2 VECGF BASODILATAZIOA IRAGAZKORTASUNA KIMIOTAXIA INTEGRINAK IL-8 ICAM ATXIKIDURA MIGRAZIOA AKTIBAZIOA NAP-2 ENA 78 MONOZITO- MAKROFAGO PMN LINFOZITOAK FAGOZITOSIA ZITOZINAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Zelula-moten eboluzioa orbaintzean Ehun konpontzeko prozesu biologikoa Hem Plak PMN Makrofagoak Fibroblastoak Zelulen kopuru errelatiboa 1 2 3 4 5 10 15 20 Zauri ondorengo egunak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ordu Koaguloa Coágulo Neutrofiloak ++++ Zitozinak Neutrófilos FAGOZITOSIA FAGOCITOSIS Linfozitoak Linfocitos Linfocinas Linfokinak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa Immune-sistemaren erregulazioa Tumore biologia Hazkuntza eta bereizte zelularra Ehun-konponketa ZITOZINAK 2. mezulariak Zaurien hormonak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

ZITOZINAK Erantzun goiztiarraren arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF Hazkuntzako faktoreak TGFa TGFb PDGF EGF, KGF VECGF bFGF GM-CSF IGF-1, IGF-2 Kimiozinak C-X-C PBPtik jatorrikoak PBP B-tromboglobulina NAP-2 Onkogeneak a, b eta g (hazkuntzarekiko erlazionatuak) IL-8 ENA-78 GCP-2 PF4 IP-10 MIG

Erantzun goiztiarraren zitozina arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF Lesioaren eza Inflamazio lokala Inflamazio orokorra M.O.F. Zitozinen konzentrazioa gero eta haundiagoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

ZITOZINAK eta ORBAINTZEA KIMIOTAXIA AKTIBAZIO ZELULARRA KOLAGENOSINTESIA ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA PROTEASEN INHIBIZIOA INTEGRINEN SINTESIAREN ERREGULAZIOA TGFb FIBROBLASTOEN UGALKETA ZELULA ENDOTELIALEN UGALKETA KIMIOTAXIA ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA PDGF Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA NEOANGIOGENESIA ORBAINTZEKO EHUNA FIBROPLASIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA KOLAGENO- Sintesia FUNTZESKO sust. – Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

BIRMOLDAKETAREN FASEA HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA 2-3. –10-15 eg. Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA NEOANGIOGENESIA ORBAINTZEKO EHUNA FIBROPLASIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA KOLAGENO- Sintesia FUNTZESKO sust. –

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa NEOANGIOGENESIA UGALKETA BARRUNKORTASUNA TUNELIZAZIOA O2 Grad. Makrofagoak Zitozinak IL-8 TNF VEGF bFGF PF4 Tbpd-1 + - Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Zelula-matrize elkarrekintza FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA: Zitozinak Zelula-matrize elkarrekintza UGALKETA SINTESIA KOLAGENOA ZITOKINAK MMP PGE2 ? IL-1

FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA: Zitozinak

Protokolagenoa Prokolagenoa Tropokolagenoa Mikrozuntzak Zuntzak Fe O2 Hidroxilazioa Bit. C a-cetogl Prokolagenoa Mutur-lisia Tropokolagenoa Cu Enlaze kobalenteak Lisil-oxidasa Mikrozuntzak Zuntzak

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEA Kolagenosintesia Ondorio klinikoak (1) Sintesi proteikoari erasaten diotenak: Kimioterapikoak Kortikoideak Hidroxilazioak erresistentzia ematen du Hidroxilasarik defizit (Ehlers-Danlos sd.) Iskemia Burdinik falta C abitaminosia Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEA Kolagenosintesia Ondorio klinikoak (2) Tropokolagenoaren muturrak moztea Prokolageno peptidasarik eza (Ehlers-Danlos sd.) Akoplamenduaren akatsak Lisiloren amino-oxidasarik falta (Ehlers-Danlos sd.) Kobrerik falta (Menkes sd.; latirismoa) Akoplamenduaren erasaten dioten farmakoek Betaaminopropionitrilo (APNB) D-penicilamina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK Ardatz polipeptidikoa Alboko kateak polisakaridoekin ZUNTZEZKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK BESTE OSAGAI BATZUK

FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA Ardatz longitudinala: garraiorako prot. Alboko kateak: Mukopolisakarido azido sulfuratuak Ardatz: Hexosamina + Az. Uronikoa Alboko kateak : polisakaridoak GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA BESTE OSAGAI BATZUK

FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA Mukopolisakarido azido ez sulfuratuak Ura Prot. globularrak BESTE OSAGAI BATZUK Euskarriko gela

Uzkurdura versus Kontraktura ZAURIEN UZKURDURA Uzkurdura versus Kontraktura Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ZAURIEN UZKURDURA Prozesuaren ezaugarriak Hasiera atzeratua (2. edo 3. eguna) Iraupena Behinbetirako ixte arte Hiru aste g.g. Ertzetatik tiraketaz Biologiko garraintzi haundia zauri irekietan Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ZAURIEN UZKURDURA Sortasun-mekanismoa A) Uzkurdura aktiboa miofibroblastoak (aktina) Koltxizina sentikorra C abitaminosi ez sentikorra B) Trakzio mekanikoa Fibrinazko zarakarra lehortzeagatik Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa UZKURDURA MIOFIBROBLASTOAK ? Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

EPITELIZAZIOA EGF Kolagenasak IL-1 Hemidesmosomak MIGRAZIOA UGALKETA INHIBIZIOA HELTZEA

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa 2 egun Zarakarra Epitelización Epitelizazioa Fibronektina Macrofagoak TGFb TGFa PDGF TNFa FGF PAF KGF FAGOZITOSIA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa Cicatriz Fibroblastos Macrófagos Colágeno 3-5 egun Zirrikara Fibroblastoak Makrofagoak Kolagenoa Ernamuin endotelialak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

BIRMOLDAKETAREN FASEA HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA BIRMOLDAKETAREN FASEA FUNTZIONALITATE BEREGANATZEA IRAUPEN LUZEA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

BIRMOLDAKETAREN FASEA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa MAKROFAGOAK FIBROBLASTOAK ODOL-HODIAK ZELULARRA Konplexuagoa Berrantolaketa Kolageno III KOLAGENOA MATRIZE Elastina Az. hialuronikoa Ura Funt. Sust. SINTESIA APURKETA METALOPROTEASAK IL-1 IL-6 TNF TGFb PDGF + - Kolagenasak Estromalisina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Kolagenoaren birmoldaketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa 7-10 egun Epitelizazio osoa Kolagenoaren birmoldaketa 7 e. – u. 1 Fibroblastoak Fibroblastos Makrofagoak Linfocitos Odol-hodia Vaso sanguíneo Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

O2 eta elikagaien beharra  Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (1) O2 eta elikagaien beharra  < perfusioa  moteltasuna > perfusioa  arintasuna edema   hartu-emana  moteltasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ondorio klinikoak (2) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (2) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak Infekzioa  muga, iskemia, inflamazioa  Ehunen tentsioa  kolapso baskularra Hesgailuak Josturak Mobilizazioa   irrigazioa  kolagenoren akoplamendua Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ehun konpontzeko prozesu biologikoa ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (3) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak Ertzeko lotura txarra Gorputz arraroak eta likidoak metaketa Medikamentu topikoak esartzea: Zelularraren ugaritzea eragotziz Narritadura kimikoa  hantura Ehun-nekrosi Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

Ondorio klinikoak (4) Modulatzen duten baldintz orokorrak Adina ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (4) Modulatzen duten baldintz orokorrak Adina Nutrizioa: Proteina Oligoelementuak Bitaminak Egoera immunitarioa Asaldura metabolikoak (diabetea) Farmakoak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa