4. ATOMOAK, ISOTOPOAK, MASA ATOMIKOA, MOL INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO OINARRI KIMIKOAK 4. ATOMOAK, ISOTOPOAK, MASA ATOMIKOA, MOL IRAKASLEA: Natalia Villota Salazar

ARIKETAK Elementu batek honako ezaugarri hauek dauzka: Z=23 eta A=75. Kalkulatu: a) Elektroien kopurua b) Protoien kopurua c) Neutroien kopurua d) Irudikatu grafikoki elementuaren atomoa 2. Kalkulatu kloro pisu atomikoa, konposizio isotopikoa bada: Cl35, %75,4 eta Cl37, %24,6. Ingurumenan karbonoak bi isotopo dauzka: C12 eta C13. Zeintzuk izango dira bi isotopoen ugaritasun isotopikoak, karbonoaren pisu atomikoa 12,011 bada? Kalkulatu 2,5 zink gramotan dauden atomo-gramoak eta atomoen kopurua. Pisu atomikoa: Zn=65,4 g/mol. Kalkulatu 2,4 x 1023 plata atomotan dauden gramoak eta atomo-gramoak. Pisu atomikoa: Ag=108 g/mol. Kalkulatu 0,245 Ni atomo-gramotan dauden atomoen kopurua eta gramoak. Pisu atomikoa: Ni=58,7 g/mol. Kalkulatu 1,5 CaCl2 gramotan dauden molen kopurua eta molekulen kopurua. Pisu atomikoak: Ca=40 g/mol eta Cl=35,5 g/mol. 8. Kalkulatu 0,250 H2SO4 moletan dauden molekulen kopurua eta gramoen kopurua. Pisu atomikoak: H=1, S=32 eta O=16.

ARIKETAK 9. Kalkulatu 1,750x1021 NaNO3 molekuletan dauden gramoen kopurua eta molen kopurua. Pisu atomikoak: Na=23, N=14 eta O=16. Kalkulatu 75 CaCl2 gramotan. Pisu atomikoak: Ca=40 eta Cl=35,5 a) Osagaiaren molak b) Osagaiaren molekulak c) Elementu bakoitzaren atomo-gramoak Elementu bakoitzaren atomoak e) Elementu bakoitzaren gramoak Prozesu elektrolitiko batez 1,5276 CdCl2 gramoko lagin bat kadmio metaliko bihurtu zen. Kadmio metalikoaren pisua zen 0,9367 gramoak. Kloroaren pisu atomikoa 35,453 bada, kalkulatu kadmioaren atomo-gramoak. Molekula batek 7,89.10–23gramo pisatzen ditu. Kalkulatu pisu molekularra uma-tan. 13. C-ren pisu atomikoa 12,011 uma da. Kalkulatu dagoen C molen kopurua: 1 C gramotan b) 12 C uma-tan c) 5,66.1020 C atomotan 14. Kalkulatu 75,0 soldadura cm3-tan dauden atomoen kopurua. Soldadura osatua dagoen aleazioak %67 Pb eta %33 Sn dauka eta bere dentsitatea 9,4g/cm3 da. Pisu atomikoak: Sn=118,71 eta Pb=207,2.

ARIKETAK Nikotina % (masa) 74 C, % (masa) 8,7 H eta % (masa) 17,3 N osatua dagoen osagaia bat da. Zein nikotina atomoen portzentajea da karbonoen atomoak? Pisu atomikoak: C=12, H=1, N=14.

Z (zenbaki atomikoa) =23 = elektroiak+ protoiak = 23 e–. 1. ARIKETA Elementu batek honako ezaugarri hauek dauzka: Z=23 eta A=75. Kalkulatu: Elektroien kopurua Z (zenbaki atomikoa) =23 = elektroiak+ protoiak = 23 e–. Protoien kopurua p+ = e– = 23 p+. Neutroien kopurua n0 = 75 – 23 = 52 d) Irudikatu grafikoki elementuaren atomoa   23E75

2. ARIKETA Kalkulatu kloro pisu atomikoa, konposizio isotopikoa bada: Cl35, %75,4 eta Cl37, %24,6.

Z ISOTOPOA OPARITASUNA (%) 1 H1 99,985 14 Si28 92,28 H2 0,015 Si29 4,67 2 He4 100 Si30 3,05 3 Li6 7,40 15 P31 Li7 92,6 16 S32 95,06 4 Be9 S33 0,74 5 B10 18,83 S34 4,18 B11 81,17 S35 0,014 6 C12 98,89 17 Cl35 75,4 C13 1,11 Cl37 24,6 7 N14 99,64 19 K39 93,1 N15 0,36 K41 6,9 8 O16 99,76 20 Ca40 96,92 O17 0,04 Ca42 0,64 O18 0,20 Ca43 0,13 9 F19 Ca44 2,13 10 Ne20 90,51 Ca46 Indicios Ne21 0,28 Ca48 0,18 Ne22 9,21 47 Ag107 51,35 11 Na23 Ag109 48,65 12 Mg24 78,6 51 Sb121 57,25 Mg25 10,1 Sb123 42,75 Mg26 11,3 77 Ir191 38,5 13 Al27 Ir193 61,5

3. ARIKETA Ingurumenan karbonoak bi isotopo dauzka: C12 eta C13. Zeintzuk izango dira bi isotopoen ugaritasun isotopikoak, karbonoaren pisu atomikoa 12,011 bada? %C12 = X %C13 = Y

4. ARIKETA Kalkulatu 2,5 zink gramotan dauden atomo-gramoak eta atomoen kopurua Pisu atomikoa: Zn= 65,4 g/mol.

5. ARIKETA Kalkulatu 2,4 x 1023 plata atomotan dauden gramoak eta atomo-gramoak Pisu atomikoa: Ag=108 g/mol.

6. ARIKETA Kalkulatu 0,245 Ni atomo-gramotan dauden atomoen kopurua eta gramoak Pisu atomikoa: Ni=58,7 g/mol

7. ARIKETA Kalkulatu 1,5 CaCl2 gramotan dauden molen kopurua eta molekulen kopurua Pisu atomikoak: Ca=40 g/mol eta Cl=35,5 g/mol

8. ARIKETA Kalkulatu 0,250 H2SO4 moletan dauden molekulen kopurua eta gramoen kopurua. Pisu atomikoak: H=1, S=32 eta O=16.

9. ARIKETA Kalkulatu 1,750x1021 NaNO3 molekuletan dauden gramoen kopurua eta molen kopurua Pisu atomikoak: Na=23, N=14 eta O=16.

1 mol CaCl2 = 1 at-g Ca = 2 at-g Cl 10. ARIKETA Kalkulatu 75 CaCl2 gramotan Pisu atomikoak: Ca=40 eta Cl=35,5 Osagaiaren molak Osagaiaren molekulak Elementu bakoitzaren atomo-gramoak 1 mol CaCl2 = 1 at-g Ca = 2 at-g Cl

10. ARIKETA d) Elementu bakoitzaren atomoak e) Elementu bakoitzaren gramoak

1 mol CdCl2 = 1 at-g Cd = 2 at-g Cl 11. ARIKETA Prozesu elektrolitiko batez 1,5276 CdCl2 gramoko lagin bat kadmio metaliko bihurtu zen. Kadmio metalikoaren pisua zen 0,9367 gramoak. Kloroaren pisu atomikoa 35,453 bada, kalkulatu kadmioaren atomo-gramoak. 1,5276 g CdCl2  0,9367 g Cd metalikoa 1 mol CdCl2 = 1 at-g Cd = 2 at-g Cl

12C Atomoa = 12 u.m.a. = (6 protoi + 6 neutroi) 12. ARIKETA Molekula batek 7,89.10–23gramo pisatzen ditu. Kalkulatu pisu molekularra uma-tan. 12C Atomoa = 12 u.m.a. = (6 protoi + 6 neutroi) 1 molekula NaCl = 58,5 uma = 9,71 x 10-23 (g) 1 mol NaCl = 58,5 g 1 atomo Na = 23 uma = 3.82 x 10-23 (g) 1 mol Na = 23 g

b) 12 C uma-tan c) 5,66.1020 C atomotan 13. ARIKETA C-ren pisu atomikoa 12,011 uma da. Kalkulatu dagoen C molen kopurua: a) 1 C gramotan b) 12 C uma-tan c) 5,66.1020 C atomotan

14. ARIKETA Kalkulatu 75,0 soldadura cm3-tan dauden atomoen kopurua. Soldadura osatua dagoen aleazioak %67 Pb eta %33 Sn dauka eta bere dentsitatea 9,4g/cm3 da. Pisu atomikoak: Sn=118,71 eta Pb=207,2

15. ARIKETA Nikotina % (masa) 74 C, % (masa) 8,7 H eta % (masa) 17,3 N osatua dagoen osagaia bat da. Zein nikotina atomoen portzentajea da karbonoen atomoak? Pisu atomikoak: C=12, H=1, N=14

BIBLIOGRAFIA Atkins, P.; Jones, L. (2012). Principios de química. Los caminos del descubrimiento. Editorial Panamericana, 5º edición. Brown, T. D.; Lemay, H. E.; Bruce, J. R.; Bursten, E.; Burdge, J. (2003). Química. La Ciencia Central. Ed. Pearson Prentice Hall. Chang, R. (2010). Química. Ed. McGraw-Hill, 10º edición. Sorum, C. H.; Boikes, R. S. (1990). Cómo resolver problemas de química general: explicaciones sencillas, resoluciones paso a paso, respuestas a todos los problemas. Ed. Paraninfo. Urretxa, I.; Iturbe, J. (1999). Kimikako problemak. Ed. Udako Euskal Unibertsitaea. Izquierdo, J. F.; Costa, J.; Martínez de la Ossa, E.; Rodríguez, J.; Izquierdo M. (2011). Introducción a la Ingeniería Química: Problemas resueltos de Balances de Materia y Energía. Ed. Reverté.