TESTUINGURU HISTORIKOA XVIII mendea ILUSTRAZIOA TESTUINGURU HISTORIKOA XVIII mendea Ingalaterrako iraultza 1688 Frantziako Iraultza 1789 Antzinako Erregimenaren krisialdia Ilustrazioaren filosofoak Aurrerapen teknologikoak Demokrazia errepresentatiboa Despotismo ilustratua Ameriketako Iraultza 1776 Frantziako Iraultza 1789 Erregimen Berria Kapitalismo industriala Industria Iraultza

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” “Arrazoiarenganako konfidantza osoa” Errealitateko alderdi guztiak arrazoiaren bidez ulertzeko ahalegina Diderot D’Alembert Entziklopedia Garaiko jakintza guztia bildu nahian Zientziak ematen duen azalpena onartu beharra, ez bestelakorik Zientziak aztertzen ez dituen arazoak subjektuari dagozkio soilik

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” “Arrazoiarenganako konfidantza osoa” Zientzia Gizakion bizitza hobetu, ditugun beharrak asetuz Munduko gaitz guztiak desagertarazi Teknika Hezkuntza

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” Kant Zer jakin dezakegu? (EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA) Zer egin behar dugu? (ETIKA ETA POLITIKARI DAGOKIONA) Zer espero dezakegu? (HISTORIA ETA ERLIJIOARI DAGOKIENA)

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA Razionalismoa Enpirismoa Arrazoia Esperientzia Leibniz (+1715) Hume (1711-1776) Metafisikaren balioa onartzen du. Jainkoa, mundua eta Nia ezagutzeko aukera onartzen du. Adimenean ez dago ezer zentzumenetatik eratorria ez bada. Metafisikak ez du balio zientifikorik. Errealitateari buruzko ezagutza zientifikoa probablea da, horrelakoa baita indukzioaren bidez lor daitekeena.

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” EZAGUTZARI DAGOKION PROBLEMA Razionalismoa Enpirismoa Arrazoia Esperientzia Leibniz (+1715) Hume (1711-1776) Kant (1724-1804) Gure ezagutzak duen muga esperientzia da. Gure adimenak esperientzia ulertzen du “a priori” batzuk aplikatuz. Ezin dugu esperientziaz haraindikoa ezagutu, beraz ezin dugu metafisika zientziatzat hartu. Hala eta guztiz ere, errealitateari buruzko ezagutza beharrezkoa eta unibertsala izan daiteke ( ez bakarrik probablea)

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 2. ETIKARI DAGOKION PROBLEMA Hume Kant Emotibismo morala Betebeharraren morala Irizpide moralak sentimenduan dute jatorria, ez arrazoian Arrazoi praktikoak ezartzen ditu irizpide moralak, eta autonomoak eta unibertsaltzat har daitezkeenak dira. Ados daude: Irizpide moralak subjektuarengandik eratortzen dira. Irizpide horiek guztiongan beretsuak dira giza izaera bakarra baita.

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 3. POLITIKARI DAGOKION PROBLEMA Despotismo ilustratua Herriaren subiranotasuna

XVIII mendeko filosofia ILUSTRAZIOA XVIII mendeko filosofia “Argien mendea” 4. HISTORIAK DUEN ZENTZUA Historiaren helmuga inmanentea da, ez transzendentea CONDORCET (1743-1794) Gizakiaren historia giza arrazoiaren hobekuntza etengabekoa, askatasuna eta askapenerako bideak zabaltzen doana. Natura zein tiraniaren menpekotasunetik gizakia askatuz, zientziari esker. KANT Askatasuna eta betiko bakea dira historiaren helmugak, eta naturak berak horretarantz bultzatzen gaitu. Hegel, Marx