ERREALISMOA XIX. MENDEA 2. ERDIA
Gizarte gatazka: Industralizazioaren ondorioz, klase berri bat: langileria Teknologiaren garapena: makina eta motor berrien asmakuntzak: telefonoa, telegrafoa, bapore-ontziak, trenaren hedakuntza… Baldintza negargarriak langileentzat: gatazkak Marx eta Engels-en Manifestu komunista (1848)eta zenbait mugimendu iraultzaile : sozialdemokrata, komunista eta anarkista.
FILOSOFIA ETA ARTEA Filosofia positibista nagusitzen da pentsamenduan. Behagarriak diren gertakarien ikerketa. Artista errealistek egoera nahiz pertsonaien behaketan oinarrituko dituzte euren lanak. Errealitatea datu egiaztagarrietan azaltzen da eta horietatik abiatu beharko du beti artistak.
ZIENTZIA Zientzia esperimentalen alorrean, oso inportanteak dira esperimentazioa eta determinismoa. Charles Darwin (eboluzioaren teoria) eta Gregor Mendel (herentzia genetikoa) izan ziren garrantzitsuenak.
LITERATURA Metodo zientifikoaren imitazioa Sinesgarritasuna Objetibotasuna Xalotasuna Pertsonaia mota berriak: klase ertaina. Erregistro desberdinak Gizarte-egoeraren salaketa
NOBELA Egiantzekotasuna Pertsonaien analisi psikologikoa Giro eta ohituren deskribapena Gizaki-gizartea arteko gatazkaken kontaketa (Kritika soziala) Hizkuntza argia eta erreza Narratzaile orojakilearen presentzia: iragana, pentsamenduak, jokabideak kontrolatzen
NATURALISMOA 1871tik aurrera Frantzian garatutako eleberri-joera Emile Zolak (1840-1902) sortzailea Zientziazehaztasunez deskribatu. Gizarte-giro eta herentzia biologikoaren eragina. metodo zientifikoa imitatzen: giro eta pertsonaien behaketa eta dokumentazioa, datuak egiaztatzea... Deskripzio xeheak, giza bizitzaren alderdi likits eta narrasak. Pertsonaien jokabideen oinarrian dauden legeak eta arrazoiak azaldu.