DEKLAMAZIOAREN LANKETA DEFINIZIOA Intonazio egokia emanez eta dagozkion keinuak eginez hitz egin.
HELBURUAK (MOTIBAZIOA) IRAKURZALETASUNA BULTZATZEA. Irakurmena eta deklamazioa hobetzea. Jendaurrean hitz egitea. (Hizketa-trebetasuna) Errezitatzea eta antzeztea. (Barriola Deklamazio Saria) (prosa-bertsoa-antzerkia) (Testu egokiak bilatu) Erretorikaren erregelak erabiliz HITZ EGITEA. (Ondo hitz egiteko artea, hizketa-trebetasuna) Tokian tokiko euskararen aldaerak erabiltzea. (Bizkaiera)
PROZESUA (AHOLKUAK) Abiadura handiegia saihestu. Testuaren ezaugarriei lotuta ebaki behar da mantsoago ala bizkorrago irakurri, baina beti ere arinegi egin gabe. Irakurtzen arituko ez balira bezala irakurtzen ahalegindu: sinesgarritasuna emateko, testua sentitzeko, gozatzeko…etab. Isiluneak egin beharra dago. Isiluneak testuak eskatu ahala eta behar bezala egiteak asko hobetzen du emaitza, sinesgarritasuna lortuz. Euskararen fonetika-legeak eta ebaketa-arauak ahalik eta hoberen errespetatu erdal interferentziak ahal den neurrian ezabatuz. (Erdal doinuari eta haren eraginez azentua azkenaurreko silaban jartzeko joera saihestu)
Besteak beste, tz/ts/tx fonemen ebakera zuzena berariaz zainduko da. Palatalizazio adierazgarriak (bustidura). Ahoskera arduratsuagoa. (Dittut, mutilla, Maddalen…) Intonazio eta aldaera fonologiko aberatsak bete. Erdal doinuari eta haren eraginez azentua azkenaurreko silaban jartzeko joera saihestu.
Euskararen doinuera egokian, batez ere gure euskalkian idatzitako testua irakurri. Oso bereziki zaindu beharko da: aho-hizkuntzaren mintzamolde jatorra izango da patroi eta eredu (ez zen=etzen), beraz, euskal hiztun onei imitatuz. Baitu, baikara , baikintuen , bainator… Naturaltasuna, eta kasuan kasuko testuaren arabera enfasi indarra hartuko da kontutan……
EGOKI AHOSKATZEKO ARAUAK Letrak eta ahotsak ez datoz beti bat. Jarraian, testuak ozenki irakurtzerakoan kontuan hartu beharreko arauak: EZ berba aditzaren aurrean: Idatzi Ahoskatu Ez naiz enaiz Ez dut eztut Ez zuten etzuten Ez bada ezpada Ez luke eluke Ez ezazu etzazu
Kontsonante elkarketak: -k, -t+ -b Idatzi Ahoskatu Bat-batean bapatean Behinik behin behinipehin Batik bat batipat Kontsonante elkarketak: -l, -n, -r+z- Hor zen Hortzen Hil zitzaion hilzitzaion Joan zen joantzen
Hasierako e- galtzea Idatzi Ahoskatu Sar ezazu sartzazu Ikus ezazu ikustzazu Bai eta zuri ere baita zuri ere H mutua Hegoaldean ez da ahoskatzen. Iparraldean ahoskatu egiten da.
Hegoaldean, i letraren ondorengo –n, -l, BUSTIDURAK Hegoaldean, i letraren ondorengo –n, -l, -s eta –ts- letrak busti egin ohi dira: Idatzi ahoskatu Ezina eziña Bila billa Isilik ixilik Itsusia itxusia