MUTAZIOAK ADNan gertatzen diren aldaketak. HEDAPENAREN ARABERA: -Genikoak -Kromosomikoak JATORRIAREN ARABERA: -Berezkoak -Sortarazitakoak ONDORIOAREN ARABERA: -Positiboak -Negatiboak -Neutroak ADNan gertatzen diren aldaketak.

HEDAPENAREN ARABERA: GENIKOAK: 3 motatako aldaketa: -Base nitrogenatauak ordezkatzea. -Baseen txertaketa(baseak gehitzea). -Baseen galera.

ERAGINAK: Mutazio isila: aldaketek aminoazidoen sekuentzian eragiten ez dutenean. Aa aldaketa: -Neutrala: Aa bat beste batengatik ordezkatzean, ez bada proteinen funtzioa aldatzen. -Esanahi okerrekoa: proteinen funtzioa aldatzen bada.

Esanahi gabeko mutazioa: okerreko lekuan amaiera seinale bat agertzen da eta proteinaren sintesia bertan behera geratzen da. Irakurtaraua aldatu: 3ren multiploa ez den aldaketa, adibidez, base-bikotea galdu edo base-bikotea gehitu.

KROMOSOMIKOAK: Alterazio numerikoak: genomikoak edo kariotipikoak ere esaten zaie, kromosoma kopuruan dute eragina. Bi mota: euploidiak eta aneuploidiak. Egiturazko alterazioak: kromosomen geneen ordenean dute eragina, kromosomen tamaina edo itxura aldatzen dute. Lau mota: delezioa, inbertsioa, bikoizketa eta translokazioa.

Numerikoak: Euploidiak: n kopuru osoari eragiten dio aldaketak. Ezaugarri batentzako informazio bat, haploidea(n); bi informazio, diploidea(2n); edo gehiago ager daitezke, poliploideak(3n, 4n, 5n). Poliploideak sarriak izaten dira landareetan era naturalean. Artifizialki ere lor daitezke, alterazio hori duten landareak hosto eta fruitu handiagoak izaten dituzte.

2. Aneuploidiak: kromosoma pare batean bakarrik ematen da aldaketa. Monosomia bat badago(kromosoma bat gutxiago). Hipodiploidea. Turner sindromea: emakumeetan ematen da eta emakume horiek ezin dute ondorengorik izan. 44+ XO

Trisomia 3 badaude( kromosoma bat gehiago). Hiperdiploidea. Klinefelter sindromea: gizonetan ematen da. Gizon hauek ezin dute ondorengorik eduki. XXY + 44. Y bikoitzaren sindromea: sindrome hau jasaten duten pertsonak adimen gutxikoak izaten dira. XYY + 44. Down sindromea: adimen gutxiko pertsonetan ematen da ere. 21.parean trisomia.

Egiturazkoak: 1.Delezioa: kromosoma zati bat galtzen denean. 2.Inbertsioa: kromosoma barnean zati baten lekualdatzea. 3.Bikoizketa: kromosoma baten zati bat errepikatuta. 4. Translokazioa: kromosoma zati bat lekuz aldatzea edo beste kromosoma batera itsastea.

JATORRIAREN ARABERA: BEREZKOAK: -Irakurketa akatsak: ADNaren bikoizketan(ADNa kopiatzerakoan). Adibidez, G eta C parekatu beharrean, Trekin parekatzen da. -Baseen aldaketa kimikoak(desaminazioak, oxidazioak).

SORTARAZITAKOAK: Mutarazleek eragindakoak: Fisikoak: erradiazioak. -Ez- ionizagarriak: izpi ultramoreak. Timina dimeroak T-T. Base normalak anormal bihurtu. -Ionizagarriak: X, gama izpiak eta alfa, beta erradiazioak.

Kimikoak: zenbait substantzia kimiko: azido nitrosoa, ziape-gasa, drogak, nikotina, pestizidak… Biologikoak: birusek euren material genetikoa, beste izaki baten genoman txertatzean mutazioak sor daitezke. Adibidez, minbizia edota hepatitis B eragiten duten birus onkogenikoak. ERAGINAK: Baseen egitura aldatu, nukleotidoen arteko loturak apurtu. Aldaketak kromosometan. Alterazioak hormona eta entzimetan.

ONDORIOAREN ARABERA: Positiboak: bizirauteko aukera gehiago sortzen dute, sexu bidezko ugalketa ez daukaten indibiduoetan aldakortasun genetikoa eragiten dute eta ingurumenera egokitzeko gaitasunak hobetzen dituzte. Negatiboak: bizidunen biziraupena eragozten dutenak, askotan heriotza eragiten dute. Neutroak: ez dute eragin positiborik ez negatiborik.