Zelula amak Silvia Pascual

Sarrera Zelula amen gaia oso garrantzitsua gaur egun. Zenbait gaixotasun sendatzeko balio dute. Adibidez: diabetesa, minbizia, alzheimer… Teknikak perfekzionatu urteak pasatu ahala. Klonazioaren eta ingeniaritza teknikoaren oinarria

Zer dira? “Komodin” zelulak, organismo zelulanitz guztietan ageri dira eta izaki baten propioak diren edozein zelula ekoitzi dezaketen zelulak. Autougaltzeko ahalmen mugagabea eta zelula espezializatuak sortu. Adibidez: muskulu zelulak … Ordezkapen funtzioa.

Ezaugarriak Bi ezaugarri nagusi dituzte: Berritze ahalmena. Zatiketa zelularraren bidez behin eta berriz ugaltzea Potentzia. Zelula espezializatu bihurtzeko gaitasuna.

Zelula ama motak, potentziaren arabera Totipotenteak: Organismo oso bat osatu eta zelula mota guztiak Pluripotenteak: Bakarrik beste zelula mota batzuk (ehunak) eratzeko gai Multipotenteak: Euren antzekoak edo ehun enbrionario berekoak direnak Unipotenteak: Zelula mota bakarra eratzeko gai

Zelula amen bilakaera hazkuntzan Zelula batetik hasten da (zigotoa) Zelula hau zatitu eta gorputzeko zelula guztiak ematen ditu. Ondoren zelula espezializatuak sortzen dituzte. Baina zelula ama berriak behar dira espezializatuak agortu ez daitezen. Zelula amek erabaki behar dute noiz autougaldu edo zelula espezializatu gehiago sortu Gorputzak ematen dituen kanpo edo barneko seinalei esker jakin dezake zein zelula espezializatu sortu

Non aurkitu daitezke? Ama-zelula helduak: Ehun eta organo garatuetan agertzen diren zelula somatikoak. Multipotenteak dira. Euren funtzioa zelulak berriztatzea da, organoak etengabe birsortzeko eta lesioak konpontzeko. Bere aplikazio bat: Hezur muineko eta zilbor-hesteko zelula amak leuzemia tratatzeko erabiltzen dira, adibidez.

Zelula ama enbrionarioak: Enbrioiaren blastozisto (desberdintze prozesurik hasi ez duen enbrioia) fasearen barneko masa zelularra. Totipotenteak. Aplikazioak: Bizkarrezur muineko lesioak, minbizia, diabetesa, esklerosi anizkoitza eta beste hainbat gaixotasun tratatzeko erabili. Enbrioietatik hartzen dira, blastozistoetatik. “In Vitro”

IPS zelulak: Zelula ama helduak birus bat erabiliz genetikoki modifikatu eta atzera eraman (enbrioi egoera) daitezkeenak, pluripotente bihurtu arte. Hasieran etorkizun baterako hainbat gaixotasun sendatzeko baliagarri izango zela uste zen, zelula enbrionarioen erabileraren eragozpen etikoak baztertuta utziz Gaur egun jakin daiteke ez direla guztiz perfektuak, izan ere eutsi egiten diote zelula helduak zireneko genomari. Gainera IPS zelula hauek minbizia, tumoreak garatzeko joera handiagoa dute.

Bioetikaren gainean Biologia eta Medikuntzan azken urteotan lortutako aurrerapen zientifikoek sorturiko arazo etikoei eta eremu horretan dagoen legedi ezari aurre egiteko sortu den diziplina. Eragin handia zelula amen ikerkuntzan eta saiakeretan Argudioa: “Zelula amak lortzea enbrioia suntzitzea edo hiltzea dakar, hau da, hilketa ematen dela.” Adibidez: Alemaniak ez du onartzen 2002. urtetik aurrera garatu diren zelula ama enbrionarioekin lan egitea.