Euskarazko testu-sorkuntzarako baliabide telematikoak Oier Lopez de Lacalle oier.lopezdelacalle@ehu.es Klara Ceberio klara.ceberio@ehu.es IXA Taldea http://ixa.si.ehu.es 2008-10-15 EIREk antolatutako ikastaroa

Gardenki hauek Karmele Artetxeren aurreko ikastaro bateko materialean oinarrituta daude (ik. Erreferentziak)

MAILA JASOKO testuen hizkuntza ezaugarriak: Zuzentasuna Egokitasuna Komunikatiboa

Zuzenak euskara zuzena esan nahi du, hau da, euskara batuan (Hiztegi Batua eta Euskaltzaindiaren arau eta gomendioak aintzat hartuz) idatzita egotea eta gramatika zuzena izatea (deklinabidea, aditzaren morfologia, joskera...).

Egokia, batez ere lexiko egokia bermatzea eta terminologia zaintzea (komunitate zientifikoan adostutako terminoak erabiltzea).

Komunikatiboa da testua irakurri ahala, lehengo irakurraldian, eragozpenik gabe ulertzen dena. Atal honetan estiloari begiratzen zaio hainbat estilo-zuzenketa ulergarritasunaren mesederako izan baitaitezke (atzerakarga saihestea, hots, aditza gehiegi ez atzeratzea; subjektua eta aditza gehiegi ez aldentzea; aditza aurreratzea…) 

Euskararako hizkuntza lanabesak Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia) Zuzentzaile ortografikoa: Xuxen III Plug-in bezala: Open Office, Word, Firefox eta beste programetan instalatzeko Web-ean bertan egiaztatzeko Hiztegiak eta corpusak: Hiztegiak Corpusak eta kontsultaguneak Euskalbar

EUSKALTZAINDIAREN ARAUAK: Hiztegi Batua PDFan eta on-line (eguneratuta): http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/ Arauak: http://www.euskaltzaindia.net/arauak/ Izendegiak: http://www.euskaltzaindia.net/eoda/

Euskararako hizkuntza lanabesak Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia) Zuzentzaile ortografikoa: Xuxen III Plug-in bezala: Open Office, Word, Firefox eta beste programetan instalatzeko Web-ean bertan egiaztatzeko Hiztegiak eta corpusak: Hiztegiak Corpusak eta kontsultaguneak Euskalbar

XUXEN: euskararako zuzentzaile ortografikoa Ixa Taldeak garatutakoa (1996) Zuzenketaren ezaugarriak: Ortografia zuzentzen du (ez sintaxia) Euskaltzaindiaren arau eta Hiztegi Batuaren arabera Gaur egun eskuragarri: Softkat: http://softkat.ueu.org Eusko Jaurlaritzaren gunean: http://www.euskara.euskadi.net/r59-20660/eu/contenidos/informacion/euskarazko_softwarea/eu_9567/xuxen.html Xuxenen webgunean: http://www.xuxen.com

Euskararako hizkuntza lanabesak Arauak eta gomendioak (Euskaltzaindia) Zuzentzaile ortografikoa: Xuxen III Plug-in bezala: Open Office, Word, Firefox eta beste programetan instalatzeko Web-ean bertan egiaztatzeko Hiztegiak eta corpusak: Hiztegiak Corpusak eta kontsultaguneak Euskalbar

Hiztegi orokorrak online Elhuyar hiztegiak: http://www.elhuyar.org/hizkuntza-zerbitzuak/EU/Hiztegi-kontsulta UZEIren sinonimoen hiztegia: http://www.uzei.com/estatico/sinonimos.asp?sesion=14 http://www1.euskadi.net/hizt_sinon/indice_e.htm

Hiztegi espezializatuak EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa: http://www1.euskadi.net/euskalterm/ Sakabanatutako hiztegi espezializatuak: Erizaintzakoa (EHU): http://www.ehu.es/euskara-orria/hiztegia/hiztegia.html Juridikoa: http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/dokumentuak/2006/Oinarrizko_Hiztegi_Juridikoa.pdf ...

Beste hiztegi batzuk: Hiztegi katalogoa: www.hiztegia.net Euskara-Gaztelania: 3000 Hiztegia Euskara-Ingelesa: Morris Hiztegia ... Euskal WordNet: euskarako sortutako ezagutza-base lexikal eleanitza da, hiztegi batean jasotzen den informazioaz gain, kontzeptuak elkarren artean harremanetan jartzen dituen datu basea. http://ixa2.si.ehu.es/cgi-bin/mcr/public/wei.consult.perl

Hiztegiak plug-in bezala Aplikazioak: UZEIren sinonimo hiztegia Elhuyar hiztegiak OCR euskaraz, ... Non lortu: http://www.euskara.euskadi.net/r59-20660/eu/contenidos/ Informacion/euskarazko_softwarea/eu_9567/plugin.html

Corpusak Erreferentziatzat har ditzakegunak: Ereduzko Prosa Gaur: http://www.ehu.es/euskara-orria/euskara/ereduzkoa/ XX. mendeko euskararen corpus estatistikoa: http://www.euskaracorpusa.net Hiztegi Batua Euskal Prosan: http://www.ehu.es/ehg/ Egungo Euskararen Hiztegia: http://www.ehu.es/eeh/ Euskal Testuen Gordailua: http://www.vc.ehu.es/gordailua/ Literatur aldizkarien gordailua: http://andima.armiarma.com/ Zientzia eta Teknologiaren Corpusa: http://www.ztcorpusa.net/

Kontsultak egiteko Euskaltzaindiko galdelekua, Jagonet: http://www.euskaltzaindia.net/jagonet/ HAEEko kontsulta-zerbitzua da Duda-muda: http://www.ivap.org/dudamuda/dudamuda.htm Euskara teknikoari buruzko galderak, Zientzia.net: http://www.zientzia.net/galdera_bidali.asp Terminologia eta itzulpenen kontsulta: http://ehu.es/kontsultak EHUko Euskara Zerbitzuaren zuzenketen datu-basea eta galde-erantzunak, EHULKU: http://www.ehu.es/ehulku/ ItzuL, euskal itzultzaileen posta-zerrenda: http://news.gmane.org/gmane.culture.language.basque.itzul

Euskalbar tresnabarra http://www.interneteuskadi.org/euskalbar/

Euskarazko softwarea Hizkuntzarekin zerikusi zuzena izan ez arren, badira euskarazko hainbat aplikazio biltzen dituzten guneak: http://softkat.ueu.org/ http://www.librezale.org http://www.euskara.euskadi.net/r59-734/eu (“Euskarazko softwarea deskargatzea” estekan klik egin)

Oinarrizko bibliografia I Alberdi, X. eta Sarasola, I. (2001): Euskal estilo libururantz, UPV-EHU, Bilbo. Arrarats, I. (ed.) (2006): Berria, estilo liburua, Berria, Andoain. Ensunza, M.; Etxebarria J. R. eta Iturbe. J. (2002): Zientzia eta Teknikarako Euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide, UEU, Bilbo. Herri Ardularitzaren Euskal Erakundea (2003):Galdezka, euskarazko zalantzei erantzunez, HAEE-IVAP, Vitoria-Gasteiz. Herri Ardularitzaren Euskal Erakundea (2005): Estilo-liburua, HAEE-IVAP, Vitoria-Gasteiz. Sarasola, I. (1997): Euskara batuaren ajeak, Alberdania, Irun. Zuazo, K. (2000): Euskararen sendabelarrak, Alberdania, Irun.

Oinarrizko bibliografia II EIMAren estilo-liburuak: Garzia Garmendia, J. (2005): Kalko okerrak, Ikasmaterialen Aholku Batzordea, Estilo-liburuaren bigarren atala, Eusko Jaurlaritza, Vitoria-Gasteiz. Mujika, A.; Goenaga, A. eta Alberdi, A. (2005): Onomastika. Ikasmaterialen Aholku Batzordea. Estilo-liburuaren hirugarren atala, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila, Gasteiz. Mujika, A. (2008). Letra larriak erabiltzeko irizpideak. Euskara zerbitzua, hizkuntza prestakuntza. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila, Gasteiz. Petrirena, Patxi (2007): Morfosintaxia, EIMAren estilo-liburua [ohargileentzako testua]. Zubimendi, J. R. (2004): Ortotipografia. Ikasmaterialen Aholku Batzordea. Estilo-liburuaren lehen atala, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila, Gasteiz.

Euskarazko hizkuntza teknologiak Taldeak-Enpresak: IXA, Eleka, Elhuyar, Aholab, VicomTech, UZEI, … Tresna adibideak: Elebila http://www.elebila.eu OpenTrad http://www.opentrad.org Idazlagun (ez dago publikoki atzigarri) AhoTTS http://aholab.ehu.es/tts/

Elebila: euskarazko bilatzailea

OpenTrad: itzultzaile automatikoa

Idazlagun: euskaraz idazten laguntzeko tresna

AhoTTS: Testu-ahots bihurgailua

Erreferentziak Artetxe K. (2006). “Hizkuntza lanabesak Interneten”, UEUren ikastaroa. http://www.unibertsitatea.net/otarrea/ingeniaritzaeta-teknologia-1/informatika/hizkuntza-lanabesak-interneten Mujika A., Altuna A., Roque I., Etxebarria J.R., Petrirena P. (2008). “Ikasmaterialak eta zuzentze-lana”, UEUren udako ikastaroa. http://www.unibertsitatea.net/otarrea/ikasmaterialak-eta-zuzentze-lana/ Egia, G. (2001): “Aurkitu eta ordeztu aurreratua MS WORD testu trataeran”, Senez, 23 http://www.eizie.org/Argitalpenak/Senez/20011101/Egia