HISTORIA DE ESPAÑA ECONOMÍA E SOCIEDADE NA ESPAÑA LIBERAL ( )

Presentación del tema: "HISTORIA DE ESPAÑA ECONOMÍA E SOCIEDADE NA ESPAÑA LIBERAL ( )"— Transcripción de la presentación:

1 HISTORIA DE ESPAÑA ECONOMÍA E SOCIEDADE NA ESPAÑA LIBERAL (1808-1931)

2 1. ECONOMÍA: ATRASO E DESENVOLVEMENTO
Inglaterra: mediados do s. XVIII renovación da agricultura e novos sistemas de produción fabril Revolución Industrial. Crecemento económico sen precedentes Capitalismo industrial e financeiro. España: Lentitude e tardanza, atraso no crecemento no XIX e recuperación no XX. Características : Predominio sector primario, protección arancelaria, dependencia do exterior en equipamentos e investimentos, forte desequilibrio territorial. Capitalismo da España liberal: Os principios do capitalismo (liberdade económica absoluta e libre xogo da oferta e a demanda, beneficio) tivo unha alenta e incompleta aplicación. Bases xurídicas da economía: Lentitude da lexislación económica modificada para facilitar o capitalismo iniciada nas Cortes de Cádiz de 1812 reflicte a feble forza da burguesía. Liberdade de mercado en permanente debate. Do librecambismo ao protecionismo que foi a regra xeral

3 1. ECONOMÍA: ATRASO E DESENVOLVEMENTO
A) DIFICULTADES E LIMITACIÓNS En España o proceso de renovación económica no S. XIX e inicios do XX foi moi débil. Factores:  Obstáculos físicos e naturais (relevo, ríos non navegables…)  dificulta explotación recursos e comunicacións.  Escasas transformacións nos sistemas agrarios  mantemento agricultura tradicional por mentalidade conservadora de propietarios.  Baixa capacidade de consumo por baixos ingresos de familias campesiñas  baixo nivel demanda  baixo nivel de produción.  Baixa competitividade dos produtos españois por alto custo de produción  necesidade de proteccionismo.  Escaseza de capitais nos sectores produtivos: os capitalistas españois dirixíronse hacia investimentos especuladores (terras, inmobles)  dominio dos sectores produtivos por investidores estranxeiros.  Mentalidade dos capitalistas españois = beneficios rápidos en lugar de innovar e ser competitivos.

4

5 B) FASES DO DESENVOLVEMENTO ECONÓMICO.
3 grandes periodos:  Inicios da industrialización ( ): trazos: - Reforma agraria liberal (desamortizacións). - Inicio rede ferroviaria (lei ferrocarrís, 1855). - Inicio sistema bancario e financeiro (Banco de España).  Ralentización e estancamento ( ): trazos: - Estancamento industrialización. - Caída prezos agrícolas. - Principais focos industrias: Cataluña e P.Vasco.

6 - Incremento exportacións. - Crecemento urbano.
 Crecemento xeral pero desigual ( ): - Proteccionismo. - Incremento exportacións. - Crecemento urbano. - Fundación grandes bancos. - Diversificación industrial - Desenvolvemento desigual: industrialización da periferia einterior atrasado.

7 C) PRINCIPAIS ACTIVIDADES ECONÓMICAS
€ Agricultura Para a burguesía liberal o único modo de conseguir maior desenvolvemento agrícola era a reforma agraria  terra = ben libre, privado e individual. Era preciso acabar con elementos do Antigo Réxime: ☹ Réxime señorial ☹ Morgados. ☹ Terras eclesiásticas e comunais. ☹ Dezmos. ☹ Autorizar liberdade de cultivos e compravenda de terras. - Reforma agraria foi iniciada polas Cortes de Cádiz e as leis do Trienio Liberal  interrupción na década ominosa e continuación a partir de 1833 (morte FVII)  desamortizacións (= posta en venta de bens de mans mortas eclesiásticas e terras comunais dos concellos) defendida por progresistas e rexeitada por absolutistas e moderados.

8 Etapas da desamortización:
♖ Cortes de Cádiz: Decreto 1813  bens dos afrancesados, ordes militares, conventos de menos de 12 monxes e algunhas terras de coroa e concellos  paralización por restauración absolutistas. ♖ Reinado Sabela II: transformación do réxime de propiedade  desamortizacións. Destacan 3: a) Mendizábal ( ): - Carácter: desamortización eclesiástica (clero regular) - Bens afectados: supresión conventos e posta en venta terras (excepción auxilio social). - Obxetivos: reformar réxime propiedade (crear clase pequenos propietarios), obter recursos para Estado (guerra carlista), reducir a débeda pública e ampliar adeptos a Sabela II entre os compradores.

9

10

11 b) Espartero (1841): - Carácter: completa a desamortización eclesiástica (clero secular). - Bens: inmobles e terras das parroquias rurais e urbanas. - Resultado: paralización do proceso polos moderados  Concordato de 1851  Igrexa aceptaba ventas xa realizadas a cambio de sostemento do clero, confesionalidade, etc. c) Madoz (1855): - Carácter: desamortización civil (Estado). - Bens: resto das propiedades eclesiásticas, propiedades do estado e sobre todo dos concellos (bens comunais e propios). Resultados: * os compradores foron xentes con recursos ec   patrimonio e prestixio social. * coa privatización aumentou a produción pero non se modernizaron os sistemas de cultivo. * O Estado adquiriu fondos para a construción do ferrocarril * Consecuencias sociais moi negativas para os máis pobres (xornaleiros) xa que perderon a súa principal fonte de ingresos permanente

12

13 Balance global da desamortización:
✐ Éxito como medida política  transformación do réxime de propiedade e consolidación do réxime liberal. ✐ Fracaso social: ocasión perdida para que o campesiñado accedera á propiedade da terra  terras serviron para incrementar os latifundios. ✐ Compras de terras na desamortización  falta de investimentos na industria  escaso nivel industrialización. ✐ Os máis perxudicados foron: Igrexa, concellos e campesiños pobres e xornaleiros  empeoraron as súas condicións de vida e a Igrexa perdeu patrimonio artístico e cultural por supresión de conventos.

14 En Galicia a desamortización tivo características especiais por pervivencia dos foros (arrendamentos de longa duración), xa que os campesiños que pagaban as súas rendas non podían ser expulsados da terra. Ademais a maioría dos montes eran comunais (non propiedades dos concellos, senón dos veciños das parroquias). Características da desamortización galega: ❖ Poxa publica do dereito a percibir as rendas, non a propiedade da terra. ❖ Escasa importancia da desamortización de propios por escaso patrimonio dos concellos galegos. ❖ Os mercadores convertéronse en rendeiros sen posibilidade de intervir no proceso de produción  estancamento da produción. ❖ Os campesiños conservaron os seus dereitos (foros) sobre a terra ata a lei de redención dos foros (1926)  os campesiños conseguen a propiedade da terra.

15 A pesar das desamortizacións a agricultura española permanece estancada durante o século XIX
Elevados custos de produción e escasos investimentos Cultivos dominantes: Policultivo de subsistencia e Monocultivo cereal Abundante man de obra Escasa maquinaria Barbeito Cultivos extensivos Características Agricultura S.XIX

16

17 Este retraso agrícola  proteccionismo e a falta de renovación  escasos excedentes para a industria. Desigual evolución da agricultura española entre finais de S.XIX e inicios do XX:  Zonas especializadas en cultivos destinados ao mercado internacional  introdución de melloras: abonos, avances técnicos e maquinaria. Exemplo: Levante (froitas e hortalizas), Cataluña (Cava), Cornixa cantábrica e parte de Galicia (gando vacún e leite), Andalucía (aceite de oliva…).  Zonas de produción estancada: similar ao Antigo Réxime. Exemplo: Galicia (minifundio de subsistencia), Castelas, Aragón, Estremadura (latifundios extensivos de cereais: trigo, cebada, centeo…). - Por outro lado, o mantemento do campesiñado arrendatario no norte (foros) e o aumento de xornaleiros no sur   conflitividade agraria  reprimida duramente  única solución = emigración.

18

19 A Industria: Diversidade territorial con zonas industrializadas e zonas atrasadas:  Cataluña: principal zona industrial  maior diversificación. Destaca o sector téxtil, debido á introdución do algodón, á mecanización do fiado e tecido e o reinvestimento de capitais, facilitado polo proteccionismo  desenvolvemento doutros sectores: metalurxia, química, industria papeleira…  Andalucía e Levante: inicio da industrialización na siderurxia e téxtil  fracaso  reorientación cara o sector agrario. Destacou a siderurxia en Málaga-Marbella entre 1830 e 1870  fracasada por elevados custos de produción  no resistiu competencia do norte (PV e Asturias). Tamén riqueza mineira (cobre en Huelva) explotada por empresas estranxeiras.  Asturias: industria extractiva de carbón (mediados S.XIX)  instalación altos fornos e empresas metalúrxicas  dificultades: baixa calidade do mineral (carbón)  caro non competindo co inglés  proteccionismo.

20

21

22

23  País Vasco: industrias relacionadas co mineral de ferro, abundante e de calidade  exportacións   capitais, que xunto coa importación de carbón barato inglés  PV = maior foco siderúrxico español (finais S.XIX). Destacou tamén a industria química e metalurxia de transformación (máquinas e motores) e naval (Asteleiros Nervión).  Galicia: industrialización pobre por ruína dos sectores artesáns tradicionais (liño, curtidos, pequenas ferrerías). Destaca a salgadura de peixe  xerme de importante industria conserveira (finais S.XIX) de rápido crecemento. Tamén destacou a construción naval (estaleiros en Ferrol e Vigo) ou a produción hidroeléctrica por abundancia de cursos de auga. Tamén “febre do volframio” = gran demanda de mineral de volframio na Primeira e Segunda Guerra Mundial, pero transitoria.

24 Transporte e comunicacións
 Ferrocarril: Introdución en España do ferrocarril foi tardía  1º ferrocarril de pasaxeiros en 1848 (Barcelona- Mataró) Lei de Ferrocarrís (1855)  regulamento da rede, establecía:  Trazado radial = liñas partían de Madrid ata periferia.  Construción e explotación das liñas tanto polo goberno central como por compañías privadas. - Para facilitar a construción  subvencións do goberno a inversores privados e permiso importación de maquinaria do estranxeiro. O capital utilizado para a financiación foi sobre todo francés (60%)

25 Dificultades do terreo  maior ancho das vías españolas co respecto ao resto de Europa  problemas de conexión con Europa e gran lentitude (Madrid – Barcelona, 24 horas). A súa construción foi realizada en fases: a) antes de 1855: inicio construción liñas en Barcelona, Madrid e Asturias. b) : construción principais vías grazas ao apoio estatal e a investimentos estranxeiros. c) : paralización obras por falta de beneficios. d) : relanzamento da produción por grandes compañías. e) : continúa a construción, pero con lentitude. - Papel do ferrocarril en España  discusión entre historiadores  2 posturas:  Positiva: para uns, permitiu a comunicación interior e o transporte de mercadorías.  Negativa: para outros, resultados pobres debido á mala política estatal, xa que permitiu a importación de material ferroviario  efectos negativos para a siderurxia española.

26 Ferrocarriles en 1880

27  Estradas: - Malas condicións no S.XIX xunto a sistemas de transporte lentos e inseguros. Dende inicios do S.XX comenzaron a a circular automóbiles. - O Estado foi construíndo a rede ao longo do S.XIX de forma lenta.  Transporte marítimo: - Gran renovación por mellora dos portos e introdución de barcos de vapor, que non desprazaron totalmente aos de vela até finais do S.XIX. - Destaca a construción de grandes navieras (Ybarra e cía, 1885).  Medios de comunicación: - Perfeccionamento correo e telégrafo. - Introdución do teléfono.

28 Estradas a fines do S.XIX

29 € Sistema bancario e financeiro.
Necesidade de capital para a industria, construción de ferrocarril, fábricas e importación de novas técnicas e maquinaria  desenvolvemento sistema bancario e financeiro. 3 elementos: $ Bolsa: Madrid (1831) e Barcelona (1851)  proliferación de sociedades por accións. $ Banca: destaca a lei de ordenamento bancario (1856)  2 tipos de bancos: - de emisión (emiten billetes). - de crédito (de negocios, sen capacidade de emisión de billetes). Á cabeza do sistema estaba o Banco de España (1856). Entre 1856 e 74 fundáronse numerosas entidades bancarias (Banco de Santander, Banco de Bilbao). En 1875 otorgouse ao Banco de España á exclusividade de emitir billetes. No 1º ⅓ do S.XX fundáronse numerosos bancos actuais (Banco Español de Crédito, Popular, Urquijo…). $ Caixas de aforro: orixe coma institucións de beneficencia. No S. XIX adícanse a actividades financeiras e captación aforro modesto - En Galiza escaso desenvolvemento da banca ata comezos do S.XX  inicio da banca contemporánea, relacionada con actividades comerciais e industriais de Vigo (Banco de Vigo) e A Coruña (Banco Pastor).

30 2. MODERNIZACIÓN DEMOGRÁFICA E EMIGRACIÓN.
 Réxime demográfico O réxime demográfico da España liberal presenta características dun modelo demográfico antigo e tamén elementos de cambio:  Pervivencias do modelo demográfico antigo:  Crecemento lento da poboación por alta natalidade e mortalidade (34 e 29 ‰ respectivamente en 1900).  Baixa esperanza de vida (34 homes, 36 mulleres).  Crisis de subsistencias por malas colleitas debido ao clima e atraso agrícola.  Epidemias cíclicas (cólera ou gripe) e guerras (Independencia, carlistas)  mortalidades catastróficas.  Elementos de cambio: (a partir de 1885). ❖  natalidade por urbanización e industrialización. ❖  aínda máis a mortalidade por melloras na alimentación, sanidade  aumento crecemento natural e esperanza de vida

31

32  Urbanización. No S.XIX maioría de poboación española = rural   poboación urbana nas décadas finais do S.XIX grazas ao éxodo rural por crise agraria e desenvolvemento industrial. As cidades creceron  cambios urbanísticos = derrube murallas, construción ensanches, iluminación, sumidoiros, empedrado das rúas… En Galiza as cidades costeiras foron as que máis creceron (A Coruña, hab en 1930).

33  Migracións Desfase entre o gran crecemento da poboación e o menor dos recursos  marcha da poboación   emigración española a América (1 millón entre 1890 e 1914), pero tamén a outros países (Francia, Alxeria). Non todas as zonas de España foron afectadas por igual  Galicia foi unha das zonas de maior emigración (⅓ do total español)  nun século entre 1860 e 1970 sairon máis de 1 millón de emigrantes galegos polos portos de A Coruña e Vigo principalmente. Crise 1929   emigración a América. Algúns emigrantes retornaron enriquecidos, pero 1 gran maioría non. A emigración foi ante todo masculina e rural  endurecemento das condicións de vida dos que se quedaban  nais e traballadoras agrícolas.

34 3. NOVA SOCIEDADE DE CLASES
Inicios do S.XIX = desaparición sociedade estamental  nova sociedade de clases con criterios de clasificación social basados na riqueza e a valía persoal e non na pertenza a un linaxe  maior dinamismo e fluidez na sociedade  crecemento de burguesía e emerxencia do proletariado. Desta transformación social saliu beneficiada sobre todo a burguesía  acceso ao poder e enriquecimento.

35  Grupos tradicionais. a) Nobreza: perdeu privilexios (xudiciais, fiscais), pero conservou o seu patrimonio e a súa influencia. Adaptación á nova sociedade de clase mediante alianza coa gran burguesía (matrimonios conveniencia)  cúspide social. En Galiza destacou a fidalguía  gran poder, xa que percibían as rendas agrícolas (foros). A súa posición social foi diminuindo durante o século XIX. b) Clero: perderon privilexios e riqueza coa revolución liberal (desamortizacións)  militancia de gran parte do clero no carlismo. Gran influencia da Igrexa pola relixiosidade da sociedade española  confesionalidade de moitas constitucións e Concordato de Existencia dunha corrente ideolóxica anticlerical (contra o clero)  manifestacións e queima de igrexas.

36 c) Campesiñado: - Grupo máis numeroso da sociedade (40% en 1930). - Diferencias internas = propietarios ou non propietarios (xornaleiros). - Desamortizacións non melloraron a situación dos campesiños pobres  non puideron adquirir terras e quedaron sen bens comunais   nº de xornaleiros. - Situación diferente no norte e no sur:  Sur: grandes propiedades en mans de propietarios ricos absentistas  multitude de xornaleiros en míseras condicións  revoltas no campos no S.XIX e inicios do XX.

37  Norte (Galiza) : - Os campesiños non eran propietarios, pero sí foreiros  certos dereitos sobre a terra (hereditarios). - Tamano pequeno das explotacións e pervivencia dos foros = obstáculo á modernización. - Desequilibrio poboación-recursos  emigración e protestas pola propiedade.

38

39 Tasas de alfabetización. Fines S.XIX.

40  Novos grupos: d) Burguesía: gran diversidade interna (comerciantes, industriais, funcionarios, militares, propietarios…) = grupo ascendente da sociedade tras a revolución liberal e industrial  poder político e económico. Sen embargo poucos efectivos en España polo escaso desenvolvemento económico e industrial, con mentalidade pouco emprendedora. Diferencias internas:  Alta burguesía: financeiros, industriais e comerciantes… Manexan grandes fortunas e controlan poder político.  Clases medias: clase intermedia entre alta burguesía e proletariado. Orixe por desenvolvemento urbano  pequenos propietarios (talleres, negocios, terras), profesionais liberais (médicos, avogados), funcionarios… Defenderon, en xeral, principios liberais e democráticos.

41 e) Proletariado: debido á escasa industrialización española, non acada presenza significativa até ó século XX. - Proceden do campo da artesanía. - Condicións moi duras de vida (xornadas longas, baixos salarios, míseras vivendas)  accións de protesta e reivindicación  melloras salariais e laborais.

42 4. MOVEMENTO OBREIRO A) ORGANIZACIÓN DO MOVEMENTO OBREIRO
Desenvolvemento do capitalismo industrial  endurecemento das condicións de vida da clase traballadora  2 situacións:  Na cidade: sometemento dos obreiros ao ritmo das máquinas  longas xornadas e baixos salarios.  No campo: tras desamortizacións xornaleiros e campesiños pobres quedaron sen medios para manterse. - Mov obreiro = organización dos obreiros e traballadores do campo  medidas de forza e presión (ludismo, folgas…)  organizacións para defender os seus intereses (sindicatos e partidos políticos)  aparición ideoloxías obreiras para transformar a sociedade (anarquismo e marxismo).

43 Movemento obreiro  formas de organización diversas:
 Ludismo: destrución de máquinas por obreiros debido á perda do seu oficio e empeoramento das súas condicións de vida. En España inicíaronse en Levante e Cataluña nas décadas do 1820 e 30 (incendio da fábrica Bonaplata en Alcoi, 1821). Foron movementos esporádicos de escasa planificación, violentos e destructivos.  Folga: acto de forza dos traballadores  abandono do traballo tentando conseguir dos patróns melloras ( salarios,  xornada). Diferencias:  Folga parcial (só dun sector laboral).  Folga xeral: (todos os sectores).  Folga xeral revolucionaria: inclúe cambio político e social. Para que a folga triunfase debíase contar con medios económicos para atender ás necesidades dos obreiros en folga (caixas de resistencia).

44  Sociedades de resistencia e sindicatos: asociacións para defensa intereses obreiros fronte aos patróns. - Lexislación liberal  disolución de gremios e prohibición asociacións  primeiras sociedades obreiras baixo a apariencia de sociedades benéficas  “sociedades de socorros mutuos” (1839)  obxectivo = loitar por melloras salariais e  xornadas  formación de caixas de resistencia (contribución dos obreiros para facer fronte a enfermidades, despidos e accidentes). - Estas sociedades en principio agrupaban a obreiros da mesma actividade para despois pasar a integrar a traballadores de diferentes sectores. - En 1844 prohibición polos moderados destas sociedades, que volverán a ser autorizadas en Definitiva autorización en 1887.

45  Ideoloxías obreiras:
A Anarquismo: en España desde 1868 (G. Fanelli, discípulo de Bakunin)  gran influencia en Cataluña, Aragón, Levante e Andalucía. - Obxectivo = transfomación sociedade capitalista  sociedade sen clases, mediante:  Destrución do Estado e de todo tipo de autoridade (política, relixiosa, militar…)  non participación política (ni voto, ni representación).  Supresión propiedade privada.  Eliminación diferencias socioeconómicas.  Organización da sociedade en comunas autónomas autoxestionadas, con acordos libres entre os seus habitantes.  Apoio nos traballadores, sobre todo agrícolas.

46

47 ☭ Marxismo: introducido en España por Paul Lafargue en 1871
☭ Marxismo: introducido en España por Paul Lafargue en Rivalidades co anarquismo polo control do movemento obreiro  tensións entre as súas organizacións. Características:  O medio máis eficaz para cambiar a sociedade = loita de clases.  O cambio debe ser realizado polo proletariado, en sindicatos e partidos políticos obreiros  conquista do poder político polo proletariado  “ditadura do proletariado”.  Ditadura do proletariado  sociedade igualitaria por eliminación da propiedade privada e medios de produción privados  estatais  socialización e colectivización dos medios de produción  desaparición sociedade de clases  sociedade socialista.

48 B) SINDICATOS E PARTIDOS OBREIROS
 AIT: Fundación en Londres en 1864 (Iª Internacional) para unión proletariado mundial. - Revolución Gloriosa (1868)  fundación da Federación Rexional Española (FRE) integrada na AIT e con orientación anarquista  expansión rápida por toda España con seccións e federacións locais ( afiliados en 1873). - Disputas na AIT entre Marx e Bakunin  expulsión de Bakunin e anarquistas da AIT en 1872. - En España a FRE declarouse anarquista  expulsión dos marxistas. - Levantamento de Alcoi (1873), instigado por internacionalistas  prohibición das actividades da FRE en 1874  disolución en 1881.

49  Agrupacións anarquistas: caracterízanse pola súa división:
a) Partidarios de actuar no terreo sindical  fundación organizacións sindicais  Federación de Traballadores da Rexión Española (FTRE, en 1881, herdeira da FRE) ou Solidariedade Obreira ( ). - Reacción ante Semana Tráxica (1909)  creación CNT (Confederación Nacional do Traballo) en 1910  defensa de folga xeral revolucionaria para lograr a emancipación dos traballadores. - A CNT tivo gran expansión  principal sindicato nas primeiras décadas do S.XX  apoio social no campesiñado (sobre todo andaluz) e no proletariado industrial (Cataluña e Levante). - CNT  nagativa a participar en política. - Ditadura de Primo de Rivera  ilegalización da CNT  clandestinidade e escisión do seu sector máis radical  FAI (Federación Anarquista Ibérica).

50

51

52 Asasinato de Cánovas del Castillo (1897)
b) Partidarios de “propaganda pola acción” (+ extremistas): atentados contra personalidades da clase dominante para derrubar orde establecida  políticos (Cánovas, Canalejas, Afonso XIII,…), bispos, militares (Martínez Campos…), avogados… Destacou a organización Man Negra ( ). Asasinato de Cánovas del Castillo (1897) Atentado contra o cortexo nupcial de Afonso XIII (1906)

53 Pablo Iglesias  Agrupacións marxistas: destaca Pablo Iglesias (máxima figura del socialismo español)  Partido Socialista Obrero Español (PSOE) fundado en Fundado na clandestinidade por tipógrafos madrileños. Contaba cun xornal “O Socialista”. Xa na legalidade celebrou o seu Iº Congreso en 1888. - Tamén destacou o sindicato UXT (Unión Xeral de Traballadores) = federación de sindicatos socialistas (1888). - Estreita vinculación entre partido e sindicato (dobre militancia dos seus afiliados)  zonas de implantación: Madrid, Biscaia e Asturias, sobre todo.

54 Integración de ambas asociacións na IIª Internacional (Internacional Socialista) en París  loita pola xornada do 1º de maio e xornada laboral de 8 horas. Tras Semana Tráxica (1909)  alianza dos socialistas cos republicanos  1º deputado socialista nas Cortes (Pablo Iglesias). Triunfo da Revolución soviética en 1917  fundación por Lenin da IIIª Internacional (Internacional comunista)  división nos partidos socialistas  PSOE (ala dereita  socialdemócratas) e Partido Comunista de España (PCE, 1921) (ala esquerda  partidarios da revolución).

55

56  Sociedades obreiras católicas:
- Avance do marxismo e anarquismo  intento de contrarrestalas pola xerarquía eclesiástica  creación organizacións obreiras católicas (Círculos Católicos, 1887). - Unión de sindicatos católicos  confederacións = Federación Nacional de Sindicatos Católicos (1912). - Sociedades católicas defendían colaboración e concordia das clases sociais.

57 C) A CONFLICTIVIDADE AGRARIA.
- Reforma agraria liberal (abolición señoríos, morgados, desamortizacións,…)  alteracións das condicións de vida dos campesiños   conflictividade agraria  diferencias según zonas e condicións de vida dos campesiños:  Sublevacións andaluzas: desamortizacións   latifundios en mans de minoría terratenente e absentista  perxudica a campesiños pobres e xornaleiros  miseria dos salarios e explotación dos patróns   conflictividade  revoltas e ocupación de terras de inspiración anarquista  represión pola Garda Civil (Utrera 1857, Loja 1861, Xerez 1892). No S.XX  folgas xerais dirixidas por sindicatos, sobre todo entre 1918 e 1920 (trienio bolxevique).  Agrarismo galego: pervivencia dos foros  potestas para redención de contratos e acceso á propiedade da terra polos campesiños  agrarismo (inicios S.XX) = movemento masivo do campesiñado de ideoloxía variada (dende católicos a republicanos)  obxectivos = mellorar condicións de vida do campesiñado.

58 Principais problemas do campo galego = pervivencia dos foros, minifundismo, proteccionismo do goberno que perxudicaba aos produtos galegos. Agrarismo  diferentes fases: a) Inicios a principios S.XX. b) En 1907 cambio importante  nacemento 2 asociacións:  Unión campesiña.  Solidariedade galega: loita contra caciquismo e supresión dos foros.En 1912: desaparición Solidariedade Galega por divisións ideolóxicas. c) Fundación Acción Galega (1910) de Basilio Alvárez  mobilización do campesiñado galego  programa: redención foros, eliminación caciquismo, potenciación vías de comunicación e industrias e creación cooperativas agrarias. d) Ditadura de Primo de Rivera ( ): paralización das organizacións agraristas. Aprobación da Lei de Redención de Foros (1926)  reforma da propiedade da terra  desaparición do foro mediante indemnización.

59 Execucións dos cabecillas da revolta de Xerez (10-2-1892)