ZELULA AMAK
ZER DIRA? Zelula amak autoberritzeko edo autougaltzeko gaitasuna duten eta hauetatik beste zelula espezializatuak lortzeko ahalmena duten zelulak dira. Diferentziatu gabeko zelulak dira eta organismo zelulanitz guztietan agertzen dira.
FUNTZIO NAGUSIA Oso zelula bereziak dira. Erreserba funtzioa dutela esan daiteke. Zelula espezializatuek galtzen duten ugaltzeko ahalmenaren ondorioz, hiltzen direnean zelula amek ordezkatzen dituzte.
EZAUGARRIAK Berritze ahalmena Potentzia (zelula espezializatuetan bilakatzeko aukera)
MOTAK ZELULA AMA TOTIPOTENTEAK: Organismo oso bat eratzeraino heldu daitezke, zelula mota guztiak eratzeko ahalmena dute. Adibidez: enbrioi zelulak.
MOTAK ZELULA AMA PLURIPOTENTEAK:Ezin dezakete organismo oso bat eratu, beste zelula mota batzuk bai. Adibidez: Neuronak.
MOTAK ZELULA AMA MULTIPOTENTEAK: Euren antzekoak edo ehun enbrionario berekoak diren zelulak bakarrik sor ditzakete. Adibidez: zelula hematopoyetikoa.
MOTAK ZELULA AMA UNIPOTENTEAK: Zelula mota bat bakarrik sortu dezakete. Adibidez: Zelula epitelialak.
ZELULA AMA HELDUAK Ama zelula helduak helduen ehunetan agertzen dira. Beraiek duten funtsioa, suntsitzen diren zelulak ordezkatzea da baina enbrionarioek baino ahalmen mugatuagoa dute. HAZKUNTZA: Zelula espezializatuak emango dira. Zelula ama berriak Zelula ama gehiago edo zelula espezializatuak. Estimuluen ondorioa. Gaur egun ez dakite zein estimuluri erantzuten dien.
IPS ZELULAK IPS zelulak pluripotenteak dira, enbrioien zelula amak bezala, baina berriki arazoak atzeman dituzte haietan. Ezbaian egon daiteke zelula induzituek medikuntzarako balio ote duten.
ZELULAK AMA ENBRIONARIOAK Ehun baten zelula amek ehun horren zelulak emateko gai dira soilik. Lau edo bost eguneko edadearekin giza enbrioietatik ateratzen dira, blastozito deritzon egitura bat bilakatzeko garapenean dagoenean. Ugaltze zelulak nahastu eta zigotoa eratzean.
ETIKAREN GAINEAN... Biologian eta medikuntzan azken urteetan lortutako aurrerapen zientifikoak sortutako arazo etikoei eta eremu horretan dagoen legedi ezari aurre egiteko sortzen da diziplina bat BIOETKA deritzoguna.
ESKERRIK ASKONaia Lazaga