FISIKA
PHYSIS: sortzen dena, agertzen dena, agerira etortzen dena,... Berez mugimendua duen hori.
PARMENIDES Mugimendua: Ez izatetik izatera pasatzea. “Ez den hori, da” Kontraesanik ezaren printzipioaren arabera faltsua dela esan behar dugu. PLATON Mugimendua itxurazko munduan gertatzen da, mundu fisikoan, baina ez benetako munduan, adminezko munduan.
ARISTOTELES Kreatu Sortu Deuseztatu Usteldu Parmenidesen Pentsamenduan PHYSISen Sortzen dena ez da ezeretik sortzen. Usteltzen dena (hiltzen dena) ez da deuseztatzen
HILEMORFISMOA Mundu fisikoko izakiek berez dituzten bi printzipioak Materia (hylé) Forma (morphé) Izaki bat den hori eta den bezalakoa da materia eta formaz osaturikoa delako. Materiak eta formak ezin dute berezitako existentzia eduki
AKZIDENTEAK (kategorizein) MUGIMENDUA: SUSTANTZIALA SUBSTANTZIA – ZERIZANA –ESENTZIA (EIDÓS) Izaki bat den hori mugimendu sustantzialak: sortzea, hiltzea AKZIDENTALA AKZIDENTEAK (kategorizein) Izaki batek dituen ezaugarriak, nolakotasunak Mugimendu akzidentalak: Lekuz aldatzea, handitzea, gorriztea, ...
POTENTZIA - AKTUA Potentzia: egiteko edo zerbait jasotzeko ahalmena Aktua: “potentzian” den hori gauzatzea. Umea aktuan umea da, potentzian gizona da (gizon bilakatu daiteke) MUGIMENDUA: POTENTZIAN DEN HORI AKTU BIHURTZEA
HIGIARAZLE HIGIEZINA Kausalitatearen printzipioa. Existitzen den guztia kausa batek eragin du. Mugimendu bat gertatzen bada, mugimendu hori eragiten duen kausa bat existitu behar du.
HIGIARAZLE HIGIEZINA Kausen katea ezin da infinitua izan, ezin da mugaezina. Lehen kausa existitzen ez bada, ez da bigarrena existitzen, ez hirugarrena,... Mugimendua eragin duen lehen kausa existitu behar du. Higiezina izan behar du. Higiezina izango ez bazen, mugitzen dena izango zen eta mugiarazten duen kausa bat existitzea ezinbesteko izango zen.
HIGIARAZLE HIGIEZINA Aktu purua da Potentzian zerbait izango bazen, mugitzeko aukera onartu beharko genuke, eta, beraz, beste higiarazle baten beharra ere.