Paleolito Aroa Euskal Herrian Egilea: Jurgi Kintana Goiriena www.kondaira.com

Paleolito Aroa Paleolito: “harri zaharra” esan nahi du grezieraz Paleolito Aroa, harrizko tresnak egiten ziren historiaurreko garaiari dagokio, zehazki harriak kolpeka lantzen ziren garaiari, hasi duela 2,5 milioi urte eta buka duela 11.000 urte. Paleolito Aroa Ondoren garai berri bat hasi zen, Neolito Aroa deitua (Neolito: “harri berria” grezieraz), harrizko tresnak kolpeka landu ordez leundu egingo zituztena.

Paleolito Aroaren barruan zenbait garai bereizten dira: Goi Paleolito Aroa: berriena, duela 30.000 urtetik duela . . 11.000 urtera Erdi Paleolito Aroa: bitartekoa, duela 300.000 urtetik duela . . 30.000 urtera arte. Behe Paleolito Aroa: zaharrena, duela 2,5 milioi urtetik duela . 300.000 urtera arte. Garai bakoitzean gizaki mota desberdinak bizi izan ziren, eta mota desberdineko harrizko tresnak landu zituzten. Euskal Herrian garai guzti horietako tresnak aurkitzen dira.

Homo erectus (2,5 milioi - 300.000 urte) Neanderthal gizakia Amalda (Zestoa, Gipuzkoa) eta Axlor (Dima, Bizkaia) Kargaleku (Legutio, Araba) Amalda, Atxuriko koba (Dima, Bizkaia) eta Aitzbitarte (Errenteri, Gipuzkoa) Homo erectus (2,5 milioi - 300.000 urte) Neanderthal gizakia (300.000 - 30.000 urte) Cromagnon gizakia (gizaki modernoa) (30.000 - 11.000 urte) Behe Paleolito Aroa Erdi Paleolito Aroa Goi Paleolito Aroa

Gizaki modernoa Gizaki modernoa (Homo sapiens), Afrikan sortu zen duela 150.000 urte inguru, baina ez zen berehala hedatu. Europara duela 30.000 urte inguru heldu zen. Europara iritsitako gizaki moderno honi Cromagnon gizakia ere deitzen zaio (Homo sapiens cromagnonensis) Gizaki moderno honek Europan lehenagotik bizi zen gizakia (Neanderthal gizakia) ordezkatu zuen. Orduan hasi zen Goi Paleolito Aroa. Lehen gizaki moderno honek egin zituen haitzuloetako pinturak eta bestelako arte lanak. Euskal Herrian hainbat adibide aipagarri.

Santimamiñeko haitzuloa (Kortezubi, Bizkaia)

Ekaingo haitzuloa (Deba, Gipuzkoa)

Izturitzeko aztarnategia (Nafarroa Beherea)

Haitzuloetako pinturak eta figurak aztertuz, Goi Paleolito Aroko fauna, klima, elikagaiak, arte teknikak eta beste zenbait ezaugarri ezagutu daitezke... Ondokoak Euskal Herriko haitzulo eta aztarnategiei dagozkie, eta 15.000 urte inguru dituzte.

Izturitz (Nafarroa Beherea) Santimamiñe (Bizkaia) Zaldiak Izturitz (Nafarroa Beherea)

Santimamiñe (Bizkaia) Ekain (Gipuzkoa)

Izturitz (Nafarroa Beherea) Altxerri (Gipuzkoa)

Altxerri (Gipuzkoa) Ekain (Gipuzkoa)

Altxerri (Gipuzkoa) Ekain (Gipuzkoa)

© Jurgi Kintana Goiriena © UEU, kondaira.com Euskarazko aurkezpen eta material historiko gehiago www.kondaira.com/materiala.php helbidean Amaiera Aurkezpen hau inprimitu nahi izanez gero, berau amaitutakoan, jarri sagua aurkezpenaren dokumentu gainean, sakatu saguaren eskuineko botoia eta haututatu “Inprimatu”. Inprimatzeko irekiko den koadroan, orrialdeko diapositiba bat edo bi hautatzea gomendatzen da (ez gehiago).