بنام خدا

بهداشت آب وبيماري‌هاي منتقله از طريق آب آلوده: آب در خلقت اولیه صاف و عاری از هر گونه آلودگی بوده ولی طی زمان، عوامل متعددی موجبات آلودگی آب را فراهم ساخته است .

عدم رعایت موازین زیست محیطی توسط انسان ، از جمله تخلیه فاضلاب های صنعتی به رودخانه ها ، استفاده بی رویه و غیر منطقی از سموم مختلف و آفت کش ها در کشاورزی ، توسعه شهر نشینی و مهاجرت های غیر اصولی ، عدم آموزش درست و کافی شهروندان و غیره .... موجب شده است تا منابع آبی در معرض آلودگی های بیشتری قرار گیرند .

متاسفانه این آلودگيها بيماری زا بوده و سالانه موجب مرگ هزاران نفر در جهان می شوند . مطابق آمار در دهه اخیر در دنیا میلیون ها انسان و بخصوص کودک هر ساله از عدم بهسازي محیط و آلودگی آب جان خود را از دست می دهند . بیماری های مهمی مانند انواع اسهال ها ، انواع بیماری های انگلی روده ای ، حصبه ، وبا ، هپاتیت و بیماری هایی که ناشی از عدم دسترسی به آب کافی هستند مانند بیماری های چشمی (تراخم ) و بیماری های پوستی سبب ساز این مرگ ومیر ها می شوند .

اگر چه کمبود آب و نا سالم بودن آن سلامتی تمامی افراد جامعه رابه مخاطره می اندازد و سبب بروز بیماری هایی مانند اسهال می شود لیکن مطابق آمار بدست آمده در جهان84 در صد از بیماران مبتلا به اسهال و 74 در صد از بیماران مبتلا به انگل (کرم ها ) را کودکان تشکیل می دهند

وجود آب سالم و کافی از ضروری ترین نیازهای انسان است بطوریکه بدون آن حتی تصور داشتن زندگی توام با سلامت غیر ممکن است . در بخش آب، آب آشاميدني مردم مورد نظر است. آبي گوارا كه عوامل فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي آن در حد استانداردهاي مصوب باشد و مصرف آن عارضه سوئي در كوتاه مدت يا درازمدت در انسان ايجاد نكند

بسياري از مشكلات بهداشتي كشورهاي در حال پيشرفت، عدم برخورداري از آب آشاميدني سالم است. از آنجايي كه محور توسعه پايدار، انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندي از آب آشاميدني مطلوب مي‌باشد،بدون تامين آب سالم جايي براي سلامت مثبت و رفاه جامعه وجود ندارد.

آب از دو بعد بهداشتي واقتصادي حائز اهميت است: از بعد اقتصادي به حركت درآورنده چرخ صنعت و رونق بخش فعاليت كشاورزي است. از بعد بهداشتي آب با كيفيت، تضمين كننده سلامت انسان است.

بیماریهای منتقله به وسیله آب هنگامی رخ می دهند که عوامل بیماریزا توسط انسان همراه آب آشامیدنی شوند و علاوه بر آن طیف وسیعی از بیماریهای دیگر مانند هپاتیت و اسهالهای باسیلی،آمیبی و بیماریهای انگلی را شامل می شود.

آب آشاميدني، علاوه بر سالم بودن لازم است پاكيزه نيز باشد آب آشاميدني، علاوه بر سالم بودن لازم است پاكيزه نيز باشد. زيرا آب سالم وكدر يا بامزه نامطلوب و داشتن رنگ، ممكن است مورد اعتراض مصرف كننده قرار گرفته و مصرف كننده به طرف آب به ظاهر پاكيزه اي گرايش پيدا كند كه از نظر كيفيت شيميايي و ميكروبي، نامطلوب باشد.

ويژگي‌هاي آب سالم: 1 ـ عاري از عوامل زنده بيماري‌زا باشد2 ـ عاري از مواد شيميايي زيان آور باشد3 ـ بدون رنگ و بو، و طعم مطبوع داشته باشد4 ـ قابل استفاده براي مصارف خانگي باشد آبي كه يك يا دو مورد از ويژگي‌هاي فوق را نداشته باشد (بويژه مورد يك و دو) آن را آلوده و براي شرب غيرقابل مصرف مي‌دانند.

کشور ایران با توجه به شرایط خاص جغرافیایی , تنوع آب و هوا, وضعیت بهداشتی کشورهای همسایه , وضعیت های گوناگون سطح فرهنگ بهداشتی مردم در نقاط مختلف , وقوع حوادث و سوانح طبیعی و غیر طبیعی , وضعیت های نامناسب زیستی در برخی از مناطق ، کمبود تسهیلات و امکانات بهداشتی و بالاخره پایین بودن شاخص های بهداشتی در بعضی از استانها، همواره درگیر اپید می های بیماریهای واگیردار خصوصا بیماریهای منتقله از آب و غذا بوده و می باشد

افراد جامعه بايستي به سئوالات زير به آساني پاسخ دهند : ·   اهميت بهداشتي آب چيست؟ ·        آبي كه براي آشاميدن و ديگر مقاصد بهداشتي در دسترس قرار مي‌گيرد از كجا تأمين مي‌شود؟ ·        آب سالم و پاكيزه چگونه استحصال مي‌شود؟ ·        هزينه استحصال، بهره برداري و نگهداري آب آشاميدني چگونه تأمين مي‌شود؟ ·        آيا منابع موجود آب براي حال و آينده جمعيت‌ها كافي است؟ ·        منابع آلاينده منابع آب و سيستم‌هاي تهيه و توزيع كدامند؟

بنابر اين تأمين آب آشاميدني سالم و پاكيزه مبتني است بر آگاهي و مشاركت همه جانبه جامعه درخصوص بهره برداري و نگهداري از منابع آب، برنامه هاي مؤثر و پايدار مراقبت از اقدامات تأمين آب آشاميدني در گرو احساس مسئوليت و پشتيباني جوامع محلي است، بطوريكه جامعه در تمامي مراحل توسعه منابع، انتقال، بهسازي، توزيع و بهره برداري، مشاركت داشته و با اظهار نظر و اقدامات عملي، مسئولين محلي را در تهيه و تأمين آب آشاميدني منطبق با استانداردهاي تعيين شده ياري نمايند.

آلودگي با منشاء زيست شناختي در آب شامل: الف) باكتري‌ها: وبا، حصبه و اشباه آن، اسهال خوني باكتريال، اسهال به علت اشريشياكولي، لپتوسپيروزيس و بيماري ناشي از يرسينيا آنتروكوليتيكا و ناراحتي گوارشي ناشي از كمپيلوباكترها. ب) ويروس‌ها: هپاتيت‌هاي ويروسي، فلج اطفال، بيماري‌هاي ناشي از ويروس‌هاي كوكساكي، اكو و گاستروآنتريت ويروسي. ج) پروتوزوئرها: آميبيازيس، ژيارديازيس، بالانتيديازيس د) كرم‌هاي انگلي: شيستوزوميازيس، بيماري خارش شناگران، آسكاريازيس، هيداتيدوز، دراكونكولوس، بيماري ناشي از كرم قلابدار و كرم نواري ماهي. ه) سموم توليدي از سيانوباكتري‌ها: سمومي كه ايجاد ناراحتي كبدي مي‌كنند،.

1 بطور کلی می توان بیماری هایی که آب در انتقال آنها دخالت دارد به این شرح تقسیم بندی كرد: 1- بيماريهايي که املاح محلول در آب آشامید نی علت اصلی آن را تشکیل می دهند: شامل: گوا تر اندمیک- پوسیدگی دندان- فلوئوروزیس دندان- آرژیریا- بیماری مت همو گلوبینمیا- بیماری قلب و عروق و بیماری مغز و عروق- مسمومیت سربی- بیماری میناماتا

2- بيماريهايي كه آب وسيله انتقال بيماري است كه شامل: 1- ويبريو كلرا، عامل وبا Vibrio Cholera 2- سالمونلا تيفي، عامل تب روده Typhoid Fever 3- شيگلا، عامل شيگلوز Shigellosis 4- فرانسيسلا تولارنسيس، عامل تولارمي Francis Ella Tularemia 5- مايكوباكتريوم توبركولوزيس، عامل سِل Tuberculosis 6- لپتوسپيرا، عامل لپتوسپيروز Leptospirosis 7- آنتاموبا هيستوليتيكا، عامل آميبياز Entamoeba histolytica

3- بيماريهايي كه آب محيط پرورش ميزبان يا عامل بيماري است: شامل شيستوزوميازيس- فاسيولاهپاتيك- درانكونكولوس مديننسيس4 4- بيماريهايي كه آب به صورت غيرمستقيم در انتشار آن نقش دارد: شامل= مالاريا و كوري رودخانه

( رويكرد رفتاري حاصل از آموزش بهداشت آب در جامعه) منبع آب :      · همه آحاد جامعه لازم است اهميت آب سالم براي مقاصد شُرب و پخت و پز را بدانند.      براي مقاصد بهداشتي نظير استحمام، شستشو و تميزي ،از آب متناسب استفاده گردد. مصرف صحيح آب و اجتناب از به هدر دادن آن مورد تأكيد قرار گرفته و پساب حاصله تخليه گردد.    منابع حفاظت شده آب، مورد استفاده قرار گيرد و نسبت به نگهداري آن اقدام گردد. منابع و مجاري آب مورد استفاده نبايستي در معرض آلودگي ناشي از سيستم‌هاي دفع مدفوع با كانال‌هاي فاضلاب، سموم كشاورزي و مواد زائد ناشي از دامداري‌ها قرار داشته باشد.

بهسازي آب : روش‌هاي ساده بهسازي آب در جامعه صورت گيرد. در مناطقي كه امكان آلودگي به انگل‌هايي نظير كرم پيوك يا تخم انگل‌ها وجود دارد ، آب صاف شود و يا حداقل، مصرف كنندگان نسبت به صاف كردن آن اقدام نمايند.

جمع آوري با برداشت آب : آب آشاميدني بايستي بوسيله مجاري يا ظروفي برداشت يا جمع آوري گردد كه آلودگي پيدا نكند. در صورت استفاده از مخازن براي جمع آوري و برداشت آب حتماً سربسته باشد.  

محل يا جاي ذخيره آب : آب ذخيره شده را بايستي در ظروف درب داري كه مرتب تميز مي شود ذخيره نمود. آب شرب، حتي الامكان از ديگر آب‌هاي مصرفي جداگانه ذخيره و نگهداري شود.

استفاده از آب ذخيره شده براي شرب : هنگام برداشت آب از ظروف ذخيره بايستي توجه داشت توسط ظروف برداشت نظير ليوان، دست يا عوامل خارجي آلودگي پيدا نكند.  

مصرف آب : ضمن اينكه آب مورد استفاده به مقدار كافي تهيه شود مقادير متناسبي بايستي براي شرب يا ديگر مصارف برداشت نمود. تقريبا مقدار 40-30 ليتر براي مصارف فردي و خانگي روزانه نياز مي‌باشد

توصيه هاي بهداشتي: 1-رعايت بهداشت فردي و محيط 2- از آبهاي آلوده و مشكوك به آلودگي براي مصارف شرب استفاده نگردد. 3-عدم استفاده از فاضلاب خام براي آبياري سبزيجات 4- عدم استفاده از قالبهاي يخ كه در معابر وكنارخيابانها بطور غير بهداشتي نگهداري وعرضه مي گردد. 5- از آب لوله كشي موجود در پاركها كه بابلوهاي هشدار دهنده مانند آب قابل شرب است استفاده گردد.

6- سبزيجات و ميوه جات مصرفي مطابق دستورالعمل موجود در كليه مراكز بهداشتي درماني و خانه هاي بهداشت ضدعفوني گردند. 7- در هنگام مسافرت و در مكانهايي كه آب سالم و بهداشتي از قبيل آب لوله كشي وجود ندارد، از آبهاي بطري شده(آب معدني) براي شرب استفاده گردد. 8- با توجه به نقش آب سالم در تهيه اقلام خوراكي در هنگام خريد اين اقلام دقت كافي بعمل آيد. 9- در روستاهاي فاقد شبكه لوله كشي آب،براي سالمسازي آب از محلول كلر مادر كه در خانه هاي بهداشت موجود است استفاده گردد.

10- از شناكردن در آبهاي آلوده و رودخانه ها خودداري گردد. 11- لوله هاي انتقال آب نبايد ازقسمت زيرين لوله ها و مجاري فاضلاب عبور داده شود. 12- شناكردن در استخرهايي كه اصول و مقررات بهداشتي را رعايت مي كنند صورت پذيرد. 13- ازپخش فاضلاب وپسابها در محيط خودداري گردد.

خسته نباشيد