KIRURGIAREN OINARRIAK V. Portugal Irak. INFEKZIOA KIRURGIAN KIRURGIAREN OINARRIAK V. Portugal Irak.

OROITZAPEN HISTORIKOA XIX mendean (>1867) LISTER: antiseptikoen erabilera PASTEUR: mikrobiologia I. SEMMELWEISS: eskuen garbiketa KOCHER: hemostasia HALSTED: eskularru kirurgikoak XX mendean <1960: antiseptikoak (pobidona eta klorhexidina) >1960: profilaxi antibiotikoa

AURKEZPENA Infekzioa paziente kirurgikoan Motak: Medikoak: pneumonia, gernubide-infekzioa KIRURGIKOAK: Tratamendu medikua eraginkorra izaten ez denean eta trat. kirurgikoa beharrezkoa ohi denean: apendizitisa, abszesua, gangrena, ... Ebakuntza-leku batean kokatzen diren infekzioak: “leku kirurgikoaren infekzioak”: zauriaren infek., ebakuntza ondoko abszesua edo peritonitisa, ... Maiz, traumatismo ondoren agertzen dira (bai kanpokoa, bai kirurgia bidezkoa)

AURKEZPENA Garrantzi ekonomikoa eta pronostikoa Antibiotiko Ebakuntzak Sendaketak Egonaldia luzatzen da Beste konplikazioen agerpena errazten du: Odol-jarioak Immunosupresioa Beste infekzioak

ETIOPATOGENIA ERAGILEA OSTALARIA GIROA

ETIOPATOGENIA INFEKZIO-ERAGILEA Aerobioak: Onddoak: Anaerobioak Germen gutxi dira inf. gehien eragiten dituztenak Sarritan POLIMIKROBIANOAK dira Germenen BIRULENTZIA BAKTERIO-KULTUREN garrantzia Aerobioak: Estreptokokoak Estafilokokoak Klebsiella Heste-germenak Enterobakteriak Enterokokoak Onddoak: Candida, Aktinomik., Histoplasma Anaerobioak Bakteroideak Peptoestreptok. Klostridioak Oportunistak Pseudomona Serratia Helmintoak Hidatidosia

ETIOPATOGENIA INFEKZIO-ERAGILEA Eragile endogenoak Eragile exogenoak Pazienterengandik etorritakoak (azaletik, edozein aparatuetatik) Eragile exogenoak Osasun-langileengandik (ESKUAK) Ebakuntza-geletatik Tresneriatik

ETIOPATOGENIA OSTALARI SENTIKORRA IMMUNOESKASIA funtsezkoa da Imm. Espezifikoa Imm. Inespezifikoa Edozein faktore immunodepresorek errazten du infekzioa: Diabetesa Adina >70 u. < 3 u. Drogazaletasuna Minbizia Loditasuna Desnutrizioa Shocka ASA  III TRATAMENDU erasotzaileak

ETIOPATOGENIA GIRO APROPOSA BASKULARIZAZIO DESEGOKIko lekuak (iskemia, hemorragia) IRTENBIDE ESTUEKIKO GUNE NATURALAK (apendizea, hesteak, behazuna)  buxadura  infekzioa BARRUNBE NATURALAK: peritoneoa eta barrunbe torazikoa Beste faktore batzuk: Gorputz arraroak Ehun hila (nekrosia) Traumatismoak (iatrogenia, kanpokoa, ...) Ebakuntzaren iraupena

ETIOPATOGENIA Inf. LOKALA Abszesua Flemoia ESKUALDEKO Inf. Adenitisa ERAGILEA OSTALARIA GIROA Inf. LOKALA Abszesua Flemoia ESKUALDEKO Inf. Adenitisa Linfangitisa Peritonitisa INFEKZIOA Inf. OROKORRA Septizemia Sepsia Shock septikoa O.A.H.

FISIOPATOLOGIA Erantzun inflamatorioa inespezifikoa LOKALA Erantzun baskularra Erantzun zelularra Bitarte inflamatorioak SISTEMIKOA (Ondorio orokorrak) Erantzun immunitario espezifikoa Gune inflamatorioren murriztasuna Emaitza finala

FISIOPATOLOGIA (Erantzun inflamatorioa lokala) Erantzun baskularra Basodilatazio arteriolarra Gorritasuna Beroa Iragazkortasuna handitzea  likido eta proteinak gune interstizialera Edema (exudatua) Erantzun zelularra (Imm. Inespezifikoa) Kimiotaxia Baztertasuna eta atxikidura Migrazioa (diapedesia) Aktibazioa (fagozitosia)

FISIOPATOLOGIA (Erantzun inflamatorioa lokala) Erantzun zelularra (Imm. Inespezifikoa) Kimiotaxia Baztertasuna eta atxikidura Migrazioa (diapedesia) Aktibazioa (fagozitosia) LPS fagosoma BAKT. + BAKTERIAREN HERIOTZA Az. lipoteikoiko liposomak + O2 = hilketa oxidatiboa

FISIOPATOLOGIA (Erantzun inflamatorioa lokala) Bitarte inflamatorioak Kininak, koagulazioa, konplementoa Aminak LK eta PG RLO eta NO Zitozinak Erantzun goiztiarraren arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF Hazkuntzako faktoreak TGFa TGFb PDGF EGF, KGF VECGF bFGF GM-CSF IGF-1, IGF-2 Kimiozinak C-X-C PBPtik jatorrikoak PBP B-tromboglobulina NAP-2 Onkogeneak a, b eta g (hazkuntrarekiko erlazionatuak) IL-8 ENA-78 GCP-2 PF4 IP-10 MIG

FISIOPATOLOGIA (Erantzun sistemikoa) Sukarra Takikardia Oliguria Takipnea  Arnasbidezko alkalosia Leukozitosia neutrofiliarekin Katabolismoa (oreka nitrogenatu negatiboa) (Erantzun immunitario espezifikoa) LB  antigorputzak LT  zitotoxikotasuna

FISIOPATOLOGIA Gune inflamatorioaren murriztasuna Emaitza finala Estasi baskularra Zainetako trombosia Drainatze linfatikoa Emaitza finala Osaketa Murriztea Zabaltzea

DIAGNOSIA Miaketa fisikoa Laboratorio(1) Errazena eta erabilgarriena Hanturazko zeinuak Zeinu sistemikoak Zeinu espezifikoak Kontuz Fase sorran zeinuen gabezia Emaitza negatiboaren aurrean: errepikatu miaketa Laboratorio(1) Analisi orokorrak: Odoletan: leukozitosia / neutrofilia / leukopenia / fase akutuaren erreaktiboak / anemia / koagulazioaren asald. Gernuan: sedimentu patologikoa

DIAGNOSIA Laboratorio(2) Miaketa osagarriak Kulturak eta antibiogramak Odola / karkaxa / gernua / zauria / drainatzea /kateter baskularra / likido peritoneala Serologia Analisi espezifikoak Miaketa osagarriak Rx OTA / EKO / RMN Gammagrafia: PMN* (Ga67 ala In111) Ekokardiografia

PROFILAXIA Ospitaleko langileok Ebakuntza gelan Eskuen garbiketa Esterilizazioa (tresneria eta materialak) Autoklabeak Etileno-oxidoa Beste batzuk: glutaraldehidoa, iodatuak, ur oxigenatua, erradiazio gammak Asepsia-antisepsia prozedura Eskuen garbiketa eta eskularruak Jantzi bereziak eta txabusin esterilak Mozorroak Ebakuntza-barruko portaera

PROFILAXIA Ospitaleko langileok Ebakuntza gelan Esterilizazioa (tresneria eta materialak) Asepsia-antisepsia prozedura Aire egokitua. Zirkuituak. Prozedura kirurgiko egokia Kirurgia goiztiarra Prozedura garbia eta azkarra (< 2 ord.) Hemostasia; odol transfusio gabekoa Drainatze gabekoa

PROFILAXIA Ospitaleko langileok Ebakuntza gelan Pazientearengandikoa Ebakuntza-aurreko prestakuntza egokia Ebakuntza aurretik diren infekzioen tratamendua Ebakuntza aurreko dutxa Ilea moztu Azalaren garbiketa (gune kirurgikoa) antiseptikoz

PROFILAXIA Pazientearengandikoa Profilaxi antibiotikoa Ospitaleko langileok Ebakuntza gelan Pazientearengandikoa Ebakuntza aurretik diren infekzioen tratamendua Ebakuntza aurreko dutxa / Ilea moztu Azalaren garbiketa (gune kirurgikoa) antiseptikoz Profilaxi antibiotikoa Ebakuntza-aurreko administrazioa (30 min) Ekologia bakterianoaren arabera Monodosia. Bena bidetik. Ebakuntza-barruko konzentrazio egokiak Kirurgia-motaren arabera (sailkapena) Heste-lodiaren garbiketa (!?)

PROFILAXIA KIRURGIA DESKRIBAPENA ADIBIDEAK INFEKZIO TASA GARBIA <%5 Atraumatikoa, inflamazio gabekoa eta digestio, arnasbidezko edo gernu-aparatu parte hartu gabekoa Mastektomia Herniorrafia Tiroidektomia <%5 GARBI-KUTSATUA Digestio, arnasbidezko edo gernu-aparatu irekitzen dira baina ez da material septikoa agertzen Kolezistektomia Gastrektomia Behazun-bideetatik proz. %5-15 KUTSATUA Inflamazio haundikoa baina ez-septikoa Gune kirurgikoa kutsatuta dagoenean Buxadurak Heste-lodiko kir. Kolezistitisa %10-25 ZIKINA Gune kirurgikoan agertzen direnean material septikoa ala pasmoa Peritonitisa Abszesuaren drainatzea Errai hutsetako zulaketak >%20

TRATAMENDUA 1. KIRURGIKOA INZISIOA ETA DRAINATZEA Gune itxiak ireki; pasmoak hustu; drainatzeak erabili ESZISIOA Ehun-moztea: apendizektomia, anputazioa, ... BASKULARIZAZIOAREN HOBEKUNTZA Perfusio egokia berreskuratu 2. ANTIBIOTIKOAK Osagarriak, b.e. infekzio orokorretan Kultura-emaitzak jarraituz 3. BESTE BATZUK NUTRIZIO ARTIFIZIALA Oreka nitrogenatuaren zeinua aldatu NEURRI OROKORRAK Atseden funtzionala, analgesia, monitorizazioa, antitermikoak