BIZIKASI EKIMENA ESKOLA JAZARPENAREN AURKAKO ETA ELKARBIZITZA POSITIBORAKO EKIMENA EUSKAL HEZKUNTZA SISTEMAN. 1

Nola lagundu gure seme-alabak jazarpen egoeren aurrean? BIZIKASI EKIMENA Nola lagundu gure seme-alabak jazarpen egoeren aurrean?

Noiz behinka tratu txarrak izatea BIZIKASI EKIMENA Bereizi beharrekoak… ELKARBIZITZA IKASTETXEAN Noiz behinka tratu txarrak izatea disfrutatuz ikastea parte-hartzea gatazkak kudeatzen jakitea lagunak izatea erantzukizunak izatea gustura sentitzea ondo baloratua zarela sentitzea arrakasta aukerak izatea Jazarpena sufritzea MALTRATO ESCOLAR (tratarse mal):Protocolo inspección (contexto local). Ejemplos de Rosario: violencia física esporádica, agresión verbal puntual, sin normalización de la violencia. No hay que confundir el acoso escolar con situaciones de interacción brusca o con otras situaciones perturbadoras de la convivencia (peleas, bromas, riñas esporádicas, vandalismo escolar, enfrentamientos entre bandas1).Tampoco hay que confundir las conductas agresivas, entre las que se encuentra el acoso escolar, con conductas perturbadoras que hacen referencia a aspectos como el conflicto, la indisciplina, la disrupción o el desinterés académico que, si bien implican problemas en la convivencia escolar y en el proceso de enseñanza/aprendizaje en el grupo-clase, no necesariamente implican agresión, focalización, recurrencia y victimización (Aviles, 2006). entzuten zaituztela sentitzea onartua izatea ACOSO ESCOLAR (Bullying). “Un alumno/a es agredido o se convierte en víctima cuando está expuesto, de forma repetida y durante un tiempo, a acciones negativas que lleva a cabo otro alumno/a o varios de ellos” (Olweus, 1998). 3

Jazarpena: ikerketak eta ekimenak BIZIKASI EKIMENA Jazarpena: ikerketak eta ekimenak Olweus doktoreak Norbegian egindakoa Munduan 1973. Defensor del Pueblo instituzioak egindakoa Estatuan 1999. Hezkuntza Sailak. Tratu-txarren aurkako gida Eskola Jazarpen kasuetan ikastetxeetan jarduteko Gida 2015 ISEI-IVEIko txostenak “Berdinen arteko tratu txarrak” 2009-2012-2016 Euskal Autonomia Erkidegoan 2005.

Egin beharreko bidea… Jazarpen egoeretan ikastetxearekin lankidetzan aritzeko Elkarrekin, ikasi, hausnartu… zertarako Zer da jazarpena? Arrisku adierazleak Jazarpen motak inplikatutakoak Zer behatu? Nola kolaboratu ikastetxearekin? Egoeraen dimentsioa desikasi Nola lagundu?

ESKOLA JAZARPENA BIZIKASI EKIMENA Ikasle ikusleak Isiltasunaren legea Jazarpena jasaten duten ikasleak Pertsonalizazioa Jokabide erasotzaileak dituzten ikasleak Pertsonalizazioa ESKOLA JAZARPENA Botere-desoreka Menderatzea/ mendeko izatea Asmoa Norbere onura  sufrimendua Existe consenso en que lo que caracteriza de manera especifica una situación de acoso escolar es que se de manera repetida y mantenida en el tiempo, lejos de la mirada de adultos y con la intención de humillar y someter abusivamente a una victima indefensa (Avilés, 2006). Características del acoso escolar Desequilibrio de poder / indefensión. Intencionalidad de causar daño al otro. Personalización. Repetición. Además hay otros elementos a tener en cuenta: -Persistencia subjetiva (de la victima y del contexto). -Esquema de dominio y sumisión. -Vínculo. -Asimetría y desequilibrio de poder. -Proceso de victimización. -La ley del silencio. -Intencionalidad, cómo? a veces es secundario, proceso de desconexión moral. -Daño, sentimiento de indefensión. -Consecuencias sobre todas las personas Mientras en algunas ocasiones es sencillo determinar la existencia de acoso escolar, en otras, la línea que separa estas situaciones de las que no lo son es difusa y difícil de definir con precisión. Los casos “poliédricos”. - La aparición de ciertos rasgos de acoso escolar no asegura su existencia. - No debe mezclarse el acoso escolar con otras actitudes y comportamientos como por ejemplo los conflictos, las faltas de disciplina, los comportamientos disruptivos o la falta de interés. Siempre se hace necesario analizar globalmente las circunstancias de cada caso, las repercusiones de la problemática creada para las personas implicadas y su evolución en el tiempo, para poder emitir un juicio de valor concluyente y fundamentado respecto a la existencia del acoso. *Las características definitorias del acoso se combinan en diferentes proporciones según los casos analizados, determinando diferentes situaciones cuya gravedad varia de unos a otros casos. ¿Qué podemos decir sobre el nivel de gravedad del acoso? Características de las situaciones leves del acoso: Aparecen en un periodo limitado de tiempo aunque su frecuencia pueda ser más intensa. No ocasionan ninguna consecuencia permanente en la relación entre el alumnado maltratador y el maltratado, de tal forma que las relaciones se recomponen y vuelven a conducirse conforma a los principios de la convivencia positiva (igualdad, simetría y cooperación). Las situaciones de maltrato grave reúnen las siguientes características: El tiempo transcurrido ha acentuado la percepción del maltrato en la víctima y de impunidad en el agresor/agresores, al repetirse de forma consistente las agresiones. La intencionalidad de hacer daño y la indefensión de la víctima son patentes. Las agresiones se han focalizado en la víctima. El acoso en Educación Infantil Aunque los educadores puedan observar ocasionalmente en Educación Infantil comportamientos y actitudes cercanas al acoso, no parece posible que las características esenciales de este puedan manifestarse conjuntamente en estas edades. Otros rasgos del acoso - Frecuencias de los distintos tipos de acoso El verbal, el mas frecuente y habitualmente el menos grave. - Lugares en los que se produce el acoso Los lugares en los que habitualmente se produce el acoso son el aula y el patio. El alumnado lo suele practicar cuando el profesorado no esta presente. - Características de las personas implicadas en el acoso escolar Los chicos tienen mayor participación. Se produce mas en Educación Primaria que en Secundaria. Dentro de la Educación Secundaria, mas en los primeros cursos. Fundamentalmente son alumnos/as de la misma clase los que acosan. - Conductas de agresores y agredidos Denboran zehar errepikatzea Irautea

ESKOLA JAZARPENAREN MOTAK ETA ESPARRUAK BIZIKASI EKIMENA ESKOLA JAZARPENAREN MOTAK ETA ESPARRUAK c Xenofoboa eta arrazista Eraso fisikoa, zuzenean Jazarpeneko kasu eta mota guztietan egiten da KALTE PSIKOLOGIKOA Jazarpen homofobikoa Orientazio sexuala, identitate sexuala Arlo fisikoa Jazarpen sexista eta sexuala Kontrola, estereotipoak Zeharkako eraso fisikoa Esklusioa, bazterketa soziala Ziberespazioa Geruzaz baliatutako planteamendu honetan zera adierazi nahi da: Mugakideak dira hor geruzaka eraikitzen dihoan deskribapena. Lehenik, jazarpenaren ondorio nabarmenena eta denboran zehar lortu nahi dena. Bigarrenik, jazarpenaren begi-bistako adierazpenak, hau da jazarpenari ekiteko erak. Hirugarrenik, batzuetan, jazartzeko “aitzaki” gisa erabiltzen dena, hau da, “norma” estandarretik kanpo izateagatik erabiltzen ohi diren “atribuzioak” Laugarrenik, jazarpena ematen den eremu desberdinak: eremu fisiko erreala eta eremu virtual errreala. Biak oso mugakideak direnak eta bata bestearekin osagarritu daitezkenak jazarpenari ekiterakoan. Balizko jazarpen kasu baten mapa honako hau izan liteke: Eremu fisikoan eskolan dugun ikasle marrokiar bati irain xenofobiko eta tratu txar fisiko sistematikoak ezartzen dizkiote ikaskide batzuk. Horrekin batera wuasapen berari buruzko komentario mingarriak zabaltzen dituzte, jazarpen prozesu osoan izugarrizko kalte psikologikoa eraginez. Adibide horren tankerako zenbait konbinazio aurki daitezke gure ikastetxeetako egunerokotasunean. Hitzezko erasoa HLPB dituzten ikasleak

Tratu txarren indize orokorra ISEI_IVEI BIZIKASI EKIMENA Tratu txarren indize orokorra ISEI_IVEI -Lagina: Ikerketa hau Euskal Autonomia Erkidegoko Lehen Hezkuntzako 93 ikastetxetan eta DBHko 92 Lehen Hezkuntzako 4, 5 eta 6. mailetanikastetxetan egin dugu. Lehen Hezkuntzako 4, 5 eta 6. mailetako 5.962 ikasle, eta DBHko 1, 2, 3 eta 4. mailetako 7.610 ikasle, talde bat hartuz maila eta ikastetxe bakoitzeko, salbu eta mailako bi talde aukeratu ditugun kasu batzuetan. 2016.eko ikerkertan, lehendabiziko aldiz, Lehen Hezkuntzako 4. mailako ikasleak sartu ditugu laginean. -100 ikasleetatik, Lehen Hezkuntzan 23k eta DBHn 19k , ikasturtea hasi zenetik “sarritan” edo “beti” ikaskideengandik tratu txarrak pairatu dutela jakinarazten dute. -Tratu txarren indize orokorraren ehunekoa 3,5 puntu gorago dago Lehen Hezkuntzan DBHn baino. Desberdintasun horietarako azalpena da ikasleen heldutasun maila eta haien garapen moralaren inplikazioa.

Nortzuk ari dira egoera honetan? Menderatze-mendekotasun eskema BIZIKASI EKIMENA Nortzuk ari dira egoera honetan? Ikusleak Menderatze-mendekotasun eskema Isiltasunaren legea Ikusleen artean lau azpitalde bereiz ditzakegu. Batetik erasotzailearen batera aritzen direnak, laguntzaile gisa, jazarpen egoera elikatuz, parte hartuz eta indartuz. Bigarrenik, parte hartze aktiboa ez izan arren, jokabide erasotzailea animoen bitartez baimentzen eta elikatzen dutenak. Hirugarrenik, beldurrak eraginda, egoeratik kanpo daudenak. Azkenik, biktimaren aldeko jarrera eta jokabidea adierazteko hautua egiten dutenak. Laugarren horiek, zenbat eta gehiago izatea izango dugu helburu. Jokabide erasotzailea duten ikasleak Biktima

Tratu txarren aztarnak Ikastetxeko kontuez ez mintzatzea BIZIKASI EKIMENA Jazarpena gertatzen ari dela antzeman ditzakegun adierazleak.Jordi Collell y Carme Escudé Somatizazioa Tratu txarren aztarnak Ikastetxeko kontuez ez mintzatzea Ikastetxera joan nahi ez izatea Izaera aldaketa Jokabide oldarkorrak Lokartzeko nahasmenduak Ikastetxeko laneekiko jarrera aldaketa Tristezia-goibeltasuna

Kontuz!! Edonork garatu ahal ditu jokabide erasotzaileak BIZIKASI EKIMENA Kontuz!! Edonor izan daiteke biktima Edonork garatu ahal ditu jokabide erasotzaileak

Biktima: zer egin? nola lagundu? BIZIKASI EKIMENA Biktima: zer egin? nola lagundu? Baldintzarik gabeko babesa Maitasuna Entzute aktiboa Komunikazioa Bere autoestimua sustatu Kulpabilizaziorik ez Asertibitateab trebatu Jazarpen egoerak nola ekiditzen lagundu Gertatzen ari dena idazten lagundu: Egoeraren balorazio bat egin Bere sentimenduez hitz egiteko tarteak eskaini Bere lorpenak goraipatu Bera da guretzat garrantzitsuena Ikastetxean komunikatu eta kolaborazioari ekin Para desarrollar el discurso concerniente a estas tres diapositivas utilizar “El maltrato entre escolares. Guía para padres” de Isabel Fernandez e Isabel Hernandez del Defensor del menor de la Comunidad de Madrid. Pags. 28-32 Material adjunto a esta presentación.

Jokabide erasotzaileak: zer egin? Nola lagundu? BIZIKASI EKIMENA Jokabide erasotzaileak: zer egin? Nola lagundu? Jokabidea eta persona desberdindu Datuen aurrean onarpena eta kolaborazioa Ez dira umeen gauzak Bere etorkizuna jokoan dago Egiten ari denaz lasaitasunez hitz egin Familiak ez ditu horrelako jokabiderik onartuko Jazarpen jokabideak bukatu dira Jokabide aldaketa eta erreparazioa Zergatietan sakondu Jokabide egokiak proposatu eta trebatu Empatia Jokabide aldaketa positiboak balioan jarri Ikastetxearekin kolaboratuz erabateko jarraipena egin

Ikusleak: zer egin? zelan lagundu? BIZIKASI EKIMENA Ikusleak: zer egin? zelan lagundu? Pasibotasunak duen eragina kaltegarriaz ohartarazi Txibatoa vs Solidarioa Inguratzen gaituen guztiak du gugan eragina Komunikazioa bermatu Jokabideen zergatiez hausnartu Asertibitatean hezi EZETZ esaten irakatsi Modelajean aritu Ikastetxean antolatuta dauden egituratan parte-hartzera animatu

…eta guk? Zer egin dezakegu? BIZIKASI EKIMENA …eta guk? Zer egin dezakegu? Horretarako ezinbestekoa da desikastea Lankidetzan oinarritutako hezkuntza esku-hartze integralean parte hartu Jazarpen susmorik dugunean ikastetxean jakinarazi Denoi dagozkigun egoerak direla barneratu

BIZIKASI EKIMENA Nola kolaboratu ikastetxearekin? Lasaitasun eta diskrezio osoz eskainiz Gertaerak, datuak, detaileak, jokabideak… Informazioa Adostua, ponderatua, binoranzkakoa… Etengabeko komunikazioa Elkarbizitza Behatokian, OOGean… Partaidetza Hezkuntza esku-hartze profesionalean oinarrituta Konfiantza

Nola kolaboratu ikastetxearekin? Lasaitasun eta diskrezio osoz eskatuz BIZIKASI EKIMENA Nola kolaboratu ikastetxearekin? Lasaitasun eta diskrezio osoz eskatuz Elementos de reflexión para construir el discurso de esta diapositiva: Con la primera imagen se quiere trasmitir la necesidad de una intervención integral y sistémica. La situación de acoso va mas allá de mirar únicamente a victima y agresores. Necesitamos reordenar determinados elementos que afectan a la convivencia positiva dentro del Centro: Elementos organizativos, Plan de convivencia, Plan tutorial, modos de participación… Elementos metodológicos y curriculares que contribuyan a potenciar las buenas relaciones. Elementos de seguimiento y evaluación que contribuyan a controlar y mejorar el clima de relaciones en el Centro. Todos y todas tenemos que mirar la situación en la que están implicados determinado miembros del Centro. Esforzarnos por visibilizar una situación que se esta produciendo en silencio. Exigir una intervención ordenada, profesional cuyo objetivo sea reconstruir las personas y el sistema de relaciones. Por ello se garantizarán intervenciones específicas tanto con la víctima como con el alumnado con comportamientos agresores y con el alumnado espectador. Todo el proceso de desarrollara con absoluta confidencialidad, es decir: Bajo la mas absoluta discreción se determinara, quien da la información, qué información se da, en qué momento y lugar se da, con quien compartirla…todo ello con el objetivo último de ser respetuosos y eficaces en el afrontamiento y resolución de la situación.

BIZIKASI EKIMENA Eskerrik asko!!

10 IDEIA FALTSU Umeen gauzak dira eta hobeto ez sartu. ESKOLA JAZARPENAREN AURKAKO ETA ELKARBIZITZA POSITIBORAKO EKIMENA EUSKAL HEZKUNTZA SISTEMAN 10 IDEIA FALTSU Umeen gauzak dira eta hobeto ez sartu. Merezi du gertatzen zaiona. Bera (biktima) dabil beti horren bila. Hazkunde prozesuaren parte da, “karakterra” izatea eragiten du. Defenditzeko era onena erasoari erasoarekin erantzutea da. Tratu txarrak mutilen kontua dira. Soilik familia arazoak edo auzo marjinatuetan bizi diren mutilak erasotzen dute. Biktimak pertsona ahulak dira. Posizio neutrala onena da. Erasotzaileari zigorra. Soilik biktimak behar du laguntza.