ATOMOAREN EGITURA

ATOMOAREN OSAERA Atomoa (grezieraz άτομον, zatiezina) materiaren oinarri den estruktura mikroskopikoa da. Atomoak 2 zati dauzka: nukleoa eta azala elektroiak Protoiak + neutroiak q=-1,6·10-19 C m= 9,11·10-31 kg q= 0 m=1,6·10-27 kg q= +1,6·10-19 C m=1,6·10-27 kg Atomoa neutroa da, orduan protoi kopurua eta elektroi kopurua berdina da

X A Z ATOMOAREN ADIERAZPIDEA Z (ZENBAKI ATOMIKOA) Z= protoi kopurua A (ZENBAKI MASIKOA edo MASA ZENBAKIA) A= protoi kopurua+ neutroi kopurua A= Z+ N Elementuaren ikurra Atomoa neutroa denez, protoi kopurua=elektroi kopurua Elementu kimko bakoizaren atomo guztiek Z berdina dute; hau da, protoi kopuru berbera dute. Z-k atomoa identifikatzeko balio du

IOIAK: atomo kargadunak, hau da e- kopurua ≠ p+ kopurua ISOTOPOAK: protoi kopuru berbera baina neutroi kopuru desberdina duten elementu bereko atomoak. Hau da, Z bedina baina A desberdina Adibidea: IOIAK: atomo kargadunak, hau da e- kopurua ≠ p+ kopurua Atomoak elektroi bat edo gehiago galtzen bad(it)u Atomoak elektroi bat edo gehiago irabazten bad(it)u KATIOIA: (ioi positiboa) ANIOIA: (ioi negatiboa)

ARIKETAK :Atomoaren egitura http://www.educaplus.org/play-85-Part%C3%ADculas-de-los-%C3%A1tomos-e-iones.html Ariketa interaktiboa atomoak eta ioiak sartu weeblyn 13.- Masa atomikoa kalkulatzeko atomoaren protoien eta neutroien batuketa egin behar da, eta ez dira elektroiak batzen. Zergatik?. 12.- Osatu taula hau: Atomoa H Na B Be Cu Z 1 4 A Protoi kopurua 11 Elektroi kopurua 29 Neutroi kopurua 12 5 34

ARIKETAK :Atomoaren egitura ERANTZUNAK 13.- Masa atomikoa kalkulatzeko atomoaren protoien eta neutroien batuketa egin behar da, eta ez dira elektroiak batzen. Zergatik?. Elektroiaren masa mesprezagarria delako beste partikulen masarekin konparatuz 12.- Osatu taula hau: Atomoa H Na B Be Cu Z 1 11 5 4 29 A 23 10 9 63 Protoi kopurua Elektroi kopurua Neutroi kopurua 12 34 Adierazpena

(atomoak eraikitzeko) http://www.educaplus.org/play-74-Constructor-de-átomos.html (atomoak eraikitzeko) http://www.youtube.com/watch?v=piynRX28mOI Zenbaki atomikoa eta masikoa http://www.ptable.com/#Isotope isotopoak http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/moleculas/iones.htm ioiak Calculos de masas atomicas http://www.fisica-quimica-secundaria-bachillerato.es/animaciones-flash-interactivas/quimica/tabla_periodica_mendeleiev_elementos_clasificacion_masa_atomica_molar_isotopos.htm

ARIKETAK:Ioiak 3.- Zer dira ioiak? Zer motatakoak diren? Nola izena dute? 4.- a) Noiz esaten da elementu baten atomoa funtsezko egoeran dagoela? b) Eta funtsezko egoeran ez badago nola dago?

e-,p+ eta n kopurua ioietan Adierazi zenbat protoi, neutroi eta elektroi dituen 40Ca2+ ioiak 20 INFORMAZIOA • A = 40 (masa-zenbakia = protoi kopurua + neutroi kopurua). • Z = 20 (protoi kopurua). 2+ kargak adierazten digu katioia dela eta 2 elektroi galdu dituela; alegia, bi karga positibo gehiago ditu negatiboak baino. Beraz: • Protoi kopurua = 20 • Elektroi kopurua = 20 - 2 elektroi (atomoak galdudituenak) = 18 • Neutroi kopurua (N): A = Z + N.- N = A - Z beraz N = 40-20= 20 NEUTROI.

ARIKETAK:Ioiak 14.- Zer dira ioiak? Zer motatakoak diren? Nola izena dute? 15.- a) Noiz esaten da elementu baten atomoa funtsezko egoeran dagoela? b) Eta funtsezko egoeran ez badago nola dago? c) Kalkulatu zenbat elektroi protoi eta neutroi dauden funtsezko egoeran hurrengoetan eta gauza bera egin galtzean edo irabaztean elektroiak. Halaber idatzi era egokian ioiaren adierazpena: Li elektroi bat galtzen duenean Cl elektroi bat hartzen duenean S bi elektroi hartzen dituenean Be bi elektroi galtzen dituenean N hiru elektroi hartzen dituenean

ARIKETAK:Ioiak ERANTZUNAK 14.- Zer dira ioiak? Zer motatakoak diren? Nola izena dute? Elementu baten atomoek galtzen edo irabazten dituztenean elektroiak. Ioi positiboak KATIOIAK; negatiboak berriz ANIOIAK 15.- a) Noiz esaten da elementu baten atomoa funtsezko egoeran dagoela? Neutroa denean, hau da elek.kopurua eta prot.kopurua berdinak direnean. b) Eta funtsezko egoeran ez badago nola dago? KITZIKATUA (estado excitado) c) Kalkulatu zenbat elektroi protoi eta neutroi dauden funtsezko egoeran hurrengoetan eta gauza bera egin galtzean edo irabaztean elektroiak. Halaber idatzi era egokian ioiaren adierazpena: Li elektroi bat galtzen duenean Cl elektroi bat hartzen duenean S bi elektroi hartzen dituenean Be bi elektroi galtzen dituenean N hiru elektroi hartzen dituenean

ARIKETA INTERAKTIBOAK ATOMOEN ETA ISOTOPOEN ,Z, A…KALKULATZEKO http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/atomo/estructura.htm Ioiak ERAIKITZEKO http://concurso.cnice.mec.es/cnice2005/93_iniciacion_interactiva_materia/curso/materiales/atomo/aconstruir.htm . ERAIKITZEKO ATOMOAK ETA IOIAK http://www.educaplus.org/play-74-Constructor-de-átomos.html

MASA ATOMIKOA Taula periodikoko elementu kimikoen masa atomikoak ez dira zenbaki osoak. Izan ere, elementu kimiko gehienek isotopoak dituzte, eta elementu kimiko baten masa atomikoa aipatzen dugunean, elementu horren isotopoen batez besteko masa atomikoaz ari gara. Batez besteko masa hori kalkulatzeko, isotopo bakoitzak zer masa duen eta naturan zer ugaritasun duen hartu behar dugu kontuan. Demagun bi isotopo ditugula, formula: Masa atomikoa = 1. isotopoaren masa . % + 2. isotoporen masa.% 100

MASA ATOMIKOAREN UNITATEA “U” masa atomiko unitatea. 1U=1,67x 10 -27 kg Ikusten denez oso txikia da. Masen kalkuloak http://www.fisica-quimica-secundaria-bachillerato.es/animaciones-flash-interactivas/quimica/tabla_periodica_mendeleiev_elementos_clasificacion_masa_atomica_molar_isotopos.htm

FUSIO ETA FISIO NIKLEARRA http://www.youtube.com/watch?v=kFopisjCCXY

ERRADIAZIOAK http://www.youtube.com/watch?v=ezgUFdUgpzA

EGUZKIAREN ENERGIA http://www.youtube.com/watch?v=UgYUMLSkYQ8

LINKS ERRADIAKTIBITATEA. Nukleo atomikoa fisioa fusioa OSO ONDO http://www.youtube.com/watch?v=kFopisjCCXY ERRADIAZIO ALFA,BETA….. http://www.youtube.com/watch?v=ezgUFdUgpzA EGUZKIAREN ENERGIA http://www.youtube.com/watch?v=UgYUMLSkYQ8

http://agrega. hezkuntza http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/enlacequimico/a_enlacequimico/eu_animacion.html http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/enlacequimico/actividades/as_enlacequimico01/eu_carcasa.html http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/enlacequimico/actividades/as_enlacequimico02/eu_carcasa.html http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/enlacequimico/actividades/rb_enlacequimico03/eu_carcasa.html

http://www.mhhe.com/physsci/chemistry/essentialchemistry/flash/collis11.swf http://www.kscience.co.uk/animations/collision.htm Erreakzio kimikoak http://www.educaplus.org/play-69-Ajuste-de-reacciones.html?PHPSESSID=3f2cee32f6921ab58682f6f2da027b4e http://www.iesaguilarycano.com/dpto/fyq/ajuste.html http://www.alcaste.com/departamentos/ciencias/activ idades_multimedia/fqeso/actividades_qeso/reacciones_quimicas/ajuste_ecuaciones/ques2.htm http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/conservacionmasa/actividades/ct_conservacionmasa01/eu_carcasa.html

http://agrega. hezkuntza http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/conservacionmasa/actividades/pd_conservacionmasa02/eu_carcasa.html http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/conservacionmasa/actividades/pd_conservacionmasa03/eu_carcasa.html http://agrega.hezkuntza.net/repositorio/11012012/43/es-eu_2012011133_3330805/fisicaquimica3eso/conservacionmasa/actividades/ct+pd_conservacionmasa04/eu_carcasa.html