Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea

Presentación del tema: "Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea"— Transcripción de la presentación:

1 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa. Orbaintzea
Kirurgiaren Oinarriak

2 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
HELBURUAK Ehun-konponketarako mekanismo desberdinak ulertzea Parte hartzen duten prozesu biologikoak identifikatzea Bere erregulazio eta mihiztadura ezagutzea Prozesuaren tarte desberdinak bereiztea Prozesuan faktore klinikoek eragiten duten efektua ulertzeko eta dedukzio terapeutikoak ateratzeko oinarriak ipintzea

3 EHUN KONPONTZEKO PROZESU BIOLOGIKOA
Lesioa Galtzea Substantzia Jarraitasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

4 Konpontzeko mekanismoak
Hazkuntza zelularra (hipertrofia) FUNTZIOA + ESTRUKTURA Ugalketa zelularra (birsorkuntza) Zuntzezko betetzea (orbaintzea) ESTRUKTURA + FUNTZIOA Berreskuratzea osoa (fetuaren osaketa) Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

5 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEA Helburuak Konpontzea Isolatzea Oinarriak Arintasuna Ekonomia Definizioa Prozesu dinamiko eta interaktiboa Zelula mota desberdinak Zelula-matrize Bitartekoak Prozesu batzuk ezin hobeki erregulatutak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

6 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ZAURIA (Ehun-lesioa) Koagulazioa Inflamazioa Angiogenesia Fibroplasia Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Epitelizazioa Uzkurdura INTEGRINAK Z I T O K N A METALOPROTEASAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

7 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ZAURIA (Ehun-lesioa) INTEGRINAK Koagulazioa Z I T O K N A Inflamazioa Angiogenesia Epitelizazioa Uzkurdura Fibroplasia METALOPROTEASAK Berritzea ZAURI ORBAINTUTA Integrazio konplexua Denborazko sekuentzia Gainjartzea Protagonismo aldakorra ERREGULAZIOA Azkeneko emaitza heterogeneoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

8 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEKO FASEAK Fase KATABOLIKOA, trauma ondoko inflamazioarena ala suntsitzailea Fase ANABOLIKOA, konponketarako ala ugalkorra BIRMOLDAKETARAKO fasea ala heltzekoa defentsa hemostasia Ehun-sintesia funtzionalitatea Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

9 BIRMOLDAKETARAKO FASEA ZELULARITATEA GUTXITZEA KOLAGENO BERRANTOLAKETA
HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA MATRIZE-SINTESIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA BIRMOLDAKETARAKO FASEA ZELULARITATEA GUTXITZEA KOLAGENO BERRANTOLAKETA d ZAURIA

10 BIRMOLDAKETAREN FASEA
HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA 0-7 egun Kaltea gutxitzea HASIERAKO FASEA Ehun-konponketa martxan jartzea HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

11 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ZAURIA HEMORRAGIA Ehun-apurketa BK erreflexua KOAGULAZIO-Stma. PLAKETA AGREGAZIOA C´ Kininak plasmina TxA2 PDGF NAP2 Tx/PG NO TGFa TGFb KIMIOTAXIA BEHIN-BEHINEKO MATRIZE INFLAMAZIOA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

12 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
Egin eta berehalako zauria Koagulazioaren aktibazioa Fibrina Plaketak Ehun-apurketa Kolageno apurtuta Hematiak Hemorragia Hodi apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

13 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ordu Matrize Behin-behinekoa Plasmina Kininak Plasma Plaketak Fibrinogenoa Fibrinonektina TGFb PDGF PF4 NAP2 TxA2 Tx PG NO Ehun apurketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

14 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
INFLAMAZIOA MASTOZITOAK Zel. ENDOTELIALAK PGE2 PGI2 VECGF BASODILATAZIOA IRAGAZKORTASUNA KIMIOTAXIA INTEGRINAK IL-8 ICAM ATXIKIDURA MIGRAZIOA AKTIBAZIOA NAP-2 ENA 78 MONOZITO- MAKROFAGO PMN LINFOZITOAK FAGOZITOSIA ZITOZINAK Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

15 Zelula-moten eboluzioa orbaintzean Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
Hem Plak PMN Makrofagoak Fibroblastoak Zelulen kopuru errelatiboa 1 2 3 4 5 10 15 20 Zauri ondorengo egunak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

16 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ordu Koaguloa Coágulo Neutrofiloak ++++ Zitozinak Neutrófilos FAGOZITOSIA FAGOCITOSIS Linfozitoak Linfocitos Linfocinas Linfokinak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

17 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
Immune-sistemaren erregulazioa Tumore biologia Hazkuntza eta bereizte zelularra Ehun-konponketa ZITOZINAK 2. mezulariak Zaurien hormonak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

18 ZITOZINAK Erantzun goiztiarraren arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF
Hazkuntzako faktoreak TGFa TGFb PDGF EGF, KGF VECGF bFGF GM-CSF IGF-1, IGF-2 Kimiozinak C-X-C PBPtik jatorrikoak PBP B-tromboglobulina NAP-2 Onkogeneak a, b eta g (hazkuntzarekiko erlazionatuak) IL-8 ENA-78 GCP-2 PF4 IP-10 MIG

19 Erantzun goiztiarraren zitozina arduradunak IL-1 IL-6 TNF gIF
Lesioaren eza Inflamazio lokala Inflamazio orokorra M.O.F. Zitozinen konzentrazioa gero eta haundiagoa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

20 ZITOZINAK eta ORBAINTZEA
KIMIOTAXIA AKTIBAZIO ZELULARRA KOLAGENOSINTESIA ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA PROTEASEN INHIBIZIOA INTEGRINEN SINTESIAREN ERREGULAZIOA TGFb FIBROBLASTOEN UGALKETA ZELULA ENDOTELIALEN UGALKETA KIMIOTAXIA ZELULA-KANPOKO MATRIZE SINTESIA PDGF Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

21 Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA
NEOANGIOGENESIA ORBAINTZEKO EHUNA FIBROPLASIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA KOLAGENO- Sintesia FUNTZESKO sust. – Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

22 BIRMOLDAKETAREN FASEA
HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA 2-3. –10-15 eg. Fase UGALKORRA, ANABOLIKOA ala SINTESIARENA NEOANGIOGENESIA ORBAINTZEKO EHUNA FIBROPLASIA EPITELIZAZIOA UZKURDURA KOLAGENO- Sintesia FUNTZESKO sust. –

23 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
NEOANGIOGENESIA UGALKETA BARRUNKORTASUNA TUNELIZAZIOA O2 Grad. Makrofagoak Zitozinak IL-8 TNF VEGF bFGF PF4 Tbpd-1 + - Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

24 Zelula-matrize elkarrekintza
FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA ERREGULAZIOA: Zitozinak Zelula-matrize elkarrekintza UGALKETA SINTESIA KOLAGENOA ZITOKINAK MMP PGE2 ? IL-1

25 FIBROPLASIA MIGRAZIOA (2. eg.) UGALKETA SINTESIA
ERREGULAZIOA: Zitozinak

26 Protokolagenoa Prokolagenoa Tropokolagenoa Mikrozuntzak Zuntzak Fe O2
Hidroxilazioa Bit. C a-cetogl Prokolagenoa Mutur-lisia Tropokolagenoa Cu Enlaze kobalenteak Lisil-oxidasa Mikrozuntzak Zuntzak

27 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEA Kolagenosintesia Ondorio klinikoak (1) Sintesi proteikoari erasaten diotenak: Kimioterapikoak Kortikoideak Hidroxilazioak erresistentzia ematen du Hidroxilasarik defizit (Ehlers-Danlos sd.) Iskemia Burdinik falta C abitaminosia Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

28 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEA Kolagenosintesia Ondorio klinikoak (2) Tropokolagenoaren muturrak moztea Prokolageno peptidasarik eza (Ehlers-Danlos sd.) Akoplamenduaren akatsak Lisiloren amino-oxidasarik falta (Ehlers-Danlos sd.) Kobrerik falta (Menkes sd.; latirismoa) Akoplamenduaren erasaten dioten farmakoek Betaaminopropionitrilo (APNB) D-penicilamina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

29 FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK
Ardatz polipeptidikoa Alboko kateak polisakaridoekin ZUNTZEZKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK BESTE OSAGAI BATZUK

30 FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK
ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA Ardatz longitudinala: garraiorako prot. Alboko kateak: Mukopolisakarido azido sulfuratuak Ardatz: Hexosamina + Az. Uronikoa Alboko kateak : polisakaridoak GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA BESTE OSAGAI BATZUK

31 FUNTSEZKO SUBSTANTZIA KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK
ZUNTZESKO GLUKOPROT. KOLAGENO ZUNTZAK EGONKORTEA GLUKOSAMINOGLUKANOAK UR ERRETENZIOA KONPRESIOEKIKO ERRESISTENTZIA Mukopolisakarido azido ez sulfuratuak Ura Prot. globularrak BESTE OSAGAI BATZUK Euskarriko gela

32 Uzkurdura versus Kontraktura
ZAURIEN UZKURDURA Uzkurdura versus Kontraktura Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

33 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ZAURIEN UZKURDURA Prozesuaren ezaugarriak Hasiera atzeratua (2. edo 3. eguna) Iraupena Behinbetirako ixte arte Hiru aste g.g. Ertzetatik tiraketaz Biologiko garraintzi haundia zauri irekietan Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

34 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ZAURIEN UZKURDURA Sortasun-mekanismoa A) Uzkurdura aktiboa miofibroblastoak (aktina) Koltxizina sentikorra C abitaminosi ez sentikorra B) Trakzio mekanikoa Fibrinazko zarakarra lehortzeagatik Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

35 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
UZKURDURA MIOFIBROBLASTOAK ? Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

36 EPITELIZAZIOA EGF Kolagenasak IL-1 Hemidesmosomak MIGRAZIOA UGALKETA
INHIBIZIOA HELTZEA

37 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
2 egun Zarakarra Epitelización Epitelizazioa Fibronektina Macrofagoak TGFb TGFa PDGF TNFa FGF PAF KGF FAGOZITOSIA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

38 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
Cicatriz Fibroblastos Macrófagos Colágeno 3-5 egun Zirrikara Fibroblastoak Makrofagoak Kolagenoa Ernamuin endotelialak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

39 BIRMOLDAKETAREN FASEA
HASIERAKO FASEA HEMOSTASIA INFLAMAZIOA ZITOZINAK FASE UGALKORRA ANGIOGENESIA FIBROPLASIA COLAGENOSINTESIA EPITELIZAZIOA MATRIZE-SINTESIA MIOFIBROBLASTOAK BIRMOLDAKETAREN FASEA ZELULARITATEAREN GUTXITZEA KOLAGENOAREN BERRANTOLAKETA d ZAURIA BIRMOLDAKETAREN FASEA FUNTZIONALITATE BEREGANATZEA IRAUPEN LUZEA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

40 BIRMOLDAKETAREN FASEA Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
MAKROFAGOAK FIBROBLASTOAK ODOL-HODIAK ZELULARRA Konplexuagoa Berrantolaketa Kolageno III KOLAGENOA MATRIZE Elastina Az. hialuronikoa Ura Funt. Sust. SINTESIA APURKETA METALOPROTEASAK IL-1 IL-6 TNF TGFb PDGF + - Kolagenasak Estromalisina Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

41 Kolagenoaren birmoldaketa Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
7-10 egun Epitelizazio osoa Kolagenoaren birmoldaketa 7 e. – u. 1 Fibroblastoak Fibroblastos Makrofagoak Linfocitos Odol-hodia Vaso sanguíneo Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

42 O2 eta elikagaien beharra  Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (1) O2 eta elikagaien beharra  < perfusioa  moteltasuna > perfusioa  arintasuna edema   hartu-emana  moteltasuna Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

43 Ondorio klinikoak (2) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak
ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (2) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak Infekzioa  muga, iskemia, inflamazioa  Ehunen tentsioa  kolapso baskularra Hesgailuak Josturak Mobilizazioa   irrigazioa  kolagenoren akoplamendua Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

44 Ehun konpontzeko prozesu biologikoa
ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (3) Moteltzen edo ostopatzen duten baldintzak Ertzeko lotura txarra Gorputz arraroak eta likidoak metaketa Medikamentu topikoak esartzea: Zelularraren ugaritzea eragotziz Narritadura kimikoa  hantura Ehun-nekrosi Ehun konpontzeko prozesu biologikoa

45 Ondorio klinikoak (4) Modulatzen duten baldintz orokorrak Adina
ORBAINTZEA Ondorio klinikoak (4) Modulatzen duten baldintz orokorrak Adina Nutrizioa: Proteina Oligoelementuak Bitaminak Egoera immunitarioa Asaldura metabolikoak (diabetea) Farmakoak Ehun konpontzeko prozesu biologikoa