BIOELEMENTUAK, URA ETA GATZ MINERALAK

Presentación del tema: "BIOELEMENTUAK, URA ETA GATZ MINERALAK"— Transcripción de la presentación:

1 BIOELEMENTUAK, URA ETA GATZ MINERALAK
1

2 5- DISOLUZIOAK ETA DISPERTSIO KOLOIDALAK
MATERIA BIZIA 1- BIOELEMENTUAK PRIMARIOAK SECUNDARIOS SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK 2-BIOMOLEKULAK 3- URA UR MOLEKULA URAREN PROPIETATEAK URAK DITUEN FUNTZIOAK 4- GATZ MINERALAK GATZ MOTAK 5- DISOLUZIOAK ETA DISPERTSIO KOLOIDALAK

3 1. ZER DIRA BIOELEMENTUAK?
MATERIA BIZIA ETA IZAKI BIZIDUNAK osatzen dituzten elementu kimikoak dira. EZAUGARRIAK: Gutxi gorabehera 27 elementu dira baina 16 ELEMENTU dira organismo guztietan daudenak. Normalean, Masa atomiko baxua daukate: Elektroiak behar dituzte azken maila elektronikoan: lotura kobalente eratzeko beharrean daude, egonkortasuna ematen biomolekulei. Uretan disolbagarriak.

4 1. NOLA SAILKATZEN DIRA? Ugaritasuna eta funtzioaren arabera sailkatzen dira: BIOELEMENTUAK PRIMARIOAK SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK O P C H N S OLIGOELEMENTUAK: %0,1 baino kantitate txikiagoan dauden, baina ezinbestekoak diren bioelementuak (funtzio katalitikoak).

5 1. 1.1 BIOELEMENTU PRIMARIOAK C, H, O, N, P eta S dira.(chonps)
BIOELEMENTUAK 1.1 BIOELEMENTU PRIMARIOAK C, H, O, N, P eta S dira.(chonps) MOLEKULA ORGANIKOAK eratzen dituzte. Hauek materia biziaren %99a osatzen dute.

6 1. KARBONOA: ZERGATIK DA FUTSEZKOA ?
BIOELEMENTUAK 1.1 PRIMARIOAK KARBONOA: ZERGATIK DA FUTSEZKOA ? 4 elektroi ditu azken geruzan, e- elkarbanatzeko joerarekin. Lau lotura egin ditzake tetraedro bat eratuz eta lotura kobalenteak eratzean, EGITURA TRIMEDIMENTSIONALAK sortzen dira. (oso funtsezkoak biologian) Oso egitura egonkorrak sortzen ditu. H C

7 1. Beste KARBONO batekin loturak egitean:
BIOELEMENTUAK 1.1 PRIMARIOAK KARBONOA: ZERGATIK DA FUTSEZKOA ? Beste KARBONO batekin loturak egitean: Lotura bakunak, bikoitzak ala hirukoitzak eratzen dira: -bai beste karbono batekin (C-C, C=C, C≡C). - bai oxigenoarekin eta nitrogenoarekin. (aldehidoak eta talde karboxiloak) Kate luzeak eta adarkatuak eta batzuetan ziklikoak.

8 1. BIOELEMENTUAK 1.1 PRIMARIOAK C C C C

9 VOLVER El carbono C C C

10 1. BIOELEMENTUAK 1.1 PRIMARIOAK KARBONOA: ZERGATIK DA FUTSEZKOA ? HIDROGENOAREKIN: LOTURA EGONKORRAK ETA SENDOAK baina apurkorrak eratzen ditu. C-H osatutako kate hidrokarbonatuak: APOLARRAK dira (uretan disolbaezinak). Oxidatzean energia ugari askatzen dute.

11 1. HIDROGENOA: Ur molekulan parte hartzen du.
BIOELEMENTUAK 1.1 PRIMARIOAK HIDROGENOA: Ur molekulan parte hartzen du. Hidrogenoak pH-balioak kontrolatzen ditu. Oxidazio eta erredukzio erreakziotan parte hartzen du.

12 1. BIOELEMENTUAK SUFREA: sulfhidrilo taldea (-SH) eratzen du eta garrantzitsua da proteinatan, disulfuro zubia eratuz. Proteinak entzimak izanez, sufreak ere ekintza katalitikoak eratzen ditu 1.1 PRIMARIOAK FOSFOROA: fosfato taldea eratzen du (-PO4)3-. Zertarako?: ATP molekula energetikoa eratzeko Mintz plasmatikoen fosfolipidoak eratzeko. Eskeletoan eta hortzetan (gatz mineraletan). Tanpoi-funtzioa (pHren erregulatzailea)

13 1. K1+, Na1+, Ca2+, Mg2+ eta Cl1-. Kantitatea: %1 baino gutxiago.
BIOELEMENTUAK 1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK Kantitatea: %1 baino gutxiago. Normalean, era ionikoan agertzen dira. K1+, Na1+, Ca2+, Mg2+ eta Cl1-.

14 1. Disolbaturik daude zelulan eta zelularen inguruan. FUNTZIOAK:
BIOELEMENTUAK 1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK SODIO, POTASIO eta KLOROA Disolbaturik daude zelulan eta zelularen inguruan. FUNTZIOAK: Zelularen barneko Gazitasun maila orekatzen dute (oreka osmotikoa). Mintz zelularraren bi aldeetan KARGA ELEKTRIKOAREN OREKA kontrolatzen dute. Na y K nerbio-bulkadaren transmisioa burutzen dute.

15 1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK KALTZIOA Forma ionikoan (Ca2+): Muskuluen uzkurduran parte hartzea. Odolaren koagulazioan parte hartzea Nerbio bulkadan parte hartzea Karbonato kaltziko eran (CaCO3 ) hezurretan eta eskeletoan.

16 1. BIOELEMENTUAK MAGNESIOA Era ionikoan(Mg2+) :
1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK MAGNESIOA Era ionikoan(Mg2+) : Klorofilaren erdiko ioa da. Erreakzio biokimiko askotako katalizatzailea (laguntzailea) da

17 Hauen gabeziak gaixotasunak sortzen ditu
1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK Elementu sekundarioak dira (hauen % 0,1 baino gutxiago) baina hauen presentzia funtsezkoa da hainbat prozesutan. Oso bereziak: Hauen gabeziak gaixotasunak sortzen ditu Hauen metaketak ere arazo larriak ekar ditzake. Fe, Mn, Cu, Zn, I eta F

18 1. BIOELEMENTUAK OLIGOELEMENTUAK BURDINA
1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK BURDINA HEMOGLOBINA eta MIOGLOBINA molekuletan parte hartzen dute. Bi hauek oxigeno-garraiatzaileak dira.

19 1. BIOELEMENTUAK OLIGOELEMENTUAK MANGANESOA
1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK MANGANESOA Katalizatzailea (erreakzio kimikoa errazten duena). fotosintesian parte hartzailea (ur molekularen fotolisian).

20 1. BIOELEMENTUAK OLIGOELEMENTUAK IODOA
1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK IODOA TIROXINA ren ekoizpenarako (tiroideak ekoiztutako hormona) beharrezkoa den elementua. Elementu honen gabezia: GOLOA. YODO

21 1. BIOELEMENTUAK OLIGOELEMENTUAK FLUORRA
1.2 BIOELEMENTU SEKUNDARIOAK OLIGOELEMENTUAK FLUORRA Hezurretako eta hortzetako esmaltearen osagaia da.

22 Materia bizian dauden bioelementuek osatutako molekulak dira.
1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK (CO2) (NaCl, CaCO3 ZER DIRA BIOMOLEKULAK? Materia bizian dauden bioelementuek osatutako molekulak dira. Nola isolatu molekula hauek? Bizidunengan, biomolekulak isolatzeko, metodo fisikoak erabiltzen dira: iragazpena, zentrifugazioa….

23 1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK (CO2) (NaCl, CaCO3

24 1. BAKUNAK EZ-ORGANIKOAK Oxigeno molekularra= O2
BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK (CO2, NaCl, CaCO3 BIOMOLEkULA motak BIOMOLEkULAK BAKUNAK EZ-ORGANIKOAK Oxigeno molekularra= O2 Nitrogeno molekularra= N2 KONPOSATUAK UR (H2O) KARBONO DIOXIDOA (CO2) GATZ MINERALAK (NaCl, CaCO3) ORGANIKOAK GLUZIDOAK LIPIDOAK PROTEINAK AZIDO NUKLEIKOAK

25 Bizidunetan eta ez bizidunetan Molekula bakunak
BIOMOLEKULAK EZ-ORGANIKOAK ORGANIKOAK URA GASAK AZIDO NUKLEIKOAK GATZ MINERALAK GLUZIDOAK PROTEINAK LIPIDOAK Bizidunek ekoiztuak Bizidunetan eta ez bizidunetan Molekula bakunak

26 BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK
1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK Funtzio bat betetzen dute organismoetan. Kimikaren eta biologiaren aldetik aztertu behar dira. FORMA GARATUA FORMA ERDI GARATUA FORMA MOLEKULARRA SIGI-SAGA

27 BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK
1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK Gehienak MAKROMOLEKULAK eta POLIMEROAK dira: MONOMEROEN loturak dira. Monomeroak POLIMERIZAZIO-ERREAKZIO batzuen bitartez sortzen dira.

28 BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK
1. BIOELEMENTUAK 1.2 BIOMOLEKULAK BIOMOLEKULA ORGANIKOEN EZAUGARRIAK Gehienak KATE HIDROKARBONATUAK dira eta talde funtzional desberdinekin. OH Hidroxilo taldea (alkohol) C O Karbonilo taldea (zetona) C O H Karbonilo taldea (aldehído) C O O-R éster (esterra) NH2 amino (amina) P O ion fosfato (ester fosforikoa)

29 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA BIOMOLEKULAK EZ-ORGANIKOAK URA
GASAK GATZ MINERALAK

30 PROPIETATE FISIKO-KIMIKOAK
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA DEFINIZIOA H eta O osatutako materiaren BIZIAREN BIOMOLEKULARIK UGARIENA da GARRANTZITSUA Funtsezko osagaia: Zeluletan Izaki bizidunen ekosistematan AGERTZEKO MODUAK Zirkulatzailea: odolean Interstiziala: zelulen arteko hutsuneak Zelularen barnean JATORRIA KANPOTIK: exogenoa BARNETIK: erreakzio biokimikoek ekoiztua. (ur metabolikoa edo endogenoa) PROPIETATE FISIKO-KIMIKOAK Egitura molekular berezia izateagatik (H-zubiak).

31 UR-EDUKIAREN OREKA IRABAZTEAK GALERAK Izerdia 0’5 litro
Edarien bidez 2 litro Gorozkiak 0’3 ml. Janarien bidez litro bat Gernua 1’5 litro Ur metabolikoa 0’3 litro Arnasketa litro bat

32 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA

33 BIOMOLEKULA INORGANIKOAK
URA Lotura kobalentea: atomoek elektroiak konpartitzean sortzen den lotura. Elektronegatibitatea: elektroiak erakartzeko ahalmena Ur molekula DIPOLOA da Polarra: elektroi-banaketa asimetrikoa.

34 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK  = densidad de carga 2.1 URA
Enlace covalente Ur molekulan: Hidrogeno bi atomo eta oxigeno atomo bat. Hiru atomoak lotura kobalente baten bitartez elkarturik.  = densidad de carga

35 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK  = densidad de carga 2.1 URA
Ur molekula: Elektrikoki neutroa da baina MOLEKULA POLARRA da. ZERGATIK? Oxigenoak, oso elektronegatiboa izateagatik, hidrogenoaren elektroi bakarra erakartzen du. Honek kargen ordenamendu beri bat eragiten du. Honengatik: bi karga partzial negatibo sortzen ditu oxigeno ondoan. Karga partzial positibo bat Enlace covalente  = densidad de carga

36 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK  = densidad de carga 2.1 URA
Poner bien claro: que son H-z? Zergatik sortu? Enlace covalente  = densidad de carga IZAERA POLARRA (dipolarra)izateagatik: Molekula karga partzial negatibo batek, LOTURA bat ezartzen du beste ur molekulen karga partzial positiboarekin. Lotura honi HIDROGENO ZUBIA esaten zaio. (lotura ahula kobalente batekin alderatuz)

37 UR MOLEKULARE EGITURA -  = densidad de carga + + O H + -
Enlace covalente + + + - Enlaces de hidrógeno

38 HIDROGENO ZUBIAK Polo desberdinak erakarri egiten dira...
…baina ez da elektroirik konpartitzen

39 ur molekulak elkarrengandik erakarturik daude. HORREXEGATIK:
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA Uraren izaera polarrak eta hidrogeno zubiek azaltzen dute URAREN EGOERA LIKIDOA giroko tenperaturan. ur molekulak elkarrengandik erakarturik daude. HORREXEGATIK: PROPIETATE OSO BEREZIAK DITU.

40 Compuestos iónicos: Cloruro de sodio (NaCl2)
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK URAREN AHALMEN DISOLBAGARRI HANDIA Ura DISOLBATZAILE unibertsala da: ZERGATIK? KONPOSATU IONIKOAK: Uraren dipoloek, ioek banatzen eta erakartzen dituztelako Disolbatzen direlako uretan MOLEKULA POLARRAK Talde funtzionalak, hidrogeno zubi berriak eratzen dituztelako urarekin. Agua (H2O) Compuestos iónicos: Cloruro de sodio (NaCl2) H2O Cl─ Na+ SOLVATACIÓN IÓNICA

41 Compuestos iónicos: Cloruro de sodio (NaCl2)
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK URAREN AHALMEN DISOLBATZAILE HANDIA Ura DISOLBATZAILE UNIBERTSALA da: ZERGATIK? Agua (H2O) Compuestos iónicos: Cloruro de sodio (NaCl2) H2O Cl─ Na+ SOLVATACIÓN IÓNICA

42 Disolbatzaile ona izateagatik
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK URAREN AHALMEN DISOLBATZAILE HANDIA Ura DISOLBATZAILE UNIBERTSALA da: propietatea funtzioak Disolbatzaile ona izateagatik Substantzien garraiaobidea da: Zeluleei elikagaiak eramateko eta hondakinak ateratzeko Metabolismoko erreakzioak gertatzeko lekua: biomolekula askok uretan dislobaturik daudenez, medio horretan ereakzio egiten dute

43 LURRUNTZE-BERO HANDIA
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA LURRUNTZE-BERO HANDIA LURRUNTZE BEROA: likido baten gramo batek behar duen bero kantitatea gas bihurtzeko.(500cal) Urak lurruntze-bero handia dauka gas bihurtzeko hidrogeno-zubiak apurtu behar dituelako. LURRUNTZE-BERO HANDIA

44 2. propietatea funtzioak Lurruntze-bero
BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA LURRUNTZE-BERO HANDIA propietatea funtzioak Lurruntze-bero Tenperaturaren erregulatzailea da: Izozte-ekintza burutzen du. Zergatik? Bai azaletik bai landare baten gainazaletik, URA LURRUNTZEAK gehiegizko beroa ezabatzen du. Termoregulatzailea (sangre) Izozte-ekintza (izerdia)

45 2. URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK
KOHESIO- ATXIKIDURA a) KOHESIOA Uraren molekulen artean, kohesio indar gogor bat dago, molekulak hidrogeno-zubiak eratzen dituzte eta. b) ATXIKIDURA-GAITASUNA: urak molekulei lotzeko kapaza da, karga positibo zein negatiboak dituen edozein molekula edo gainazaletara lotzeko gauza delako

46 2. URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK propietatea funtzioak Kohesioa eta
BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK KOHESIO eta ATXIKIDURA propietatea funtzioak Kohesioa eta atxikidura Kapilaritatea : Urak hodi estuetatik igotzeko joera dauka. Horrela izerdi gordina gorantz doa zuhaitzetan. kohesioa Egitura-funtzioa Ura konprimaezina da. Izaki bizidun askotan forma mantentzen du, “eskeleto hidrostatikoa”

47 KAPILARITATEA

48 2. URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK
GAINAZALEKO TENTSIO HANDIA Uraren gainazala apurtzeko erresistentzia da. Honek, bizidunen bizitza ahalbidetzen du uraren gainazalean. Vida en superficie de agua

49 ZERGATIK BERO ESPEZIFIKO HANDIA?
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK BERO ESPECIFIKO HANDIA Urak bero espezifiko handia du: “1g urek behar duen bero-kantitatea bere tenperatura 1ºC igotzeko”. Eta alderantziz ere, urari asko kostatzen zaio hartutako beroa askatzea. ZERGATIK BERO ESPEZIFIKO HANDIA? Ura berotzean, molekulen arteko H- zubiek molekulen energia zinetikoa handitzea eragozten dute. Energiaren zati bat lotura horiek apurtzen erabiltzen da.

50 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK

51 Bero espezifiko handia
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK BERO ESPECIFIKO HANDIA propietatea funtzioak Bero espezifiko handia Ura indargetzaile termikoa da izaki bizidunetan, organismoaren tenperatura iraunkor mantentzen laguntzen du. Tenperaturaren indargetzailea

52 Ura oso erraz disoziatu egiten da: H+ (protoi) eta OH- ioietan .
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK ERREAKTIBOTASUN KIMIKOA Ura oso erraz disoziatu egiten da: H+ (protoi) eta OH- ioietan . H2O ↔ H OH- Horrexegatik erreaktibo kimiko indartsua da. propietatea funtzioak ERREAKTIBOTASUN KIMIKOA Erreakzio biokimiko askotan, URAK loturak molekularrak apurtzen ditu eta ioietan disoziatzeari esker lortzen du

53 2. URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK
BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK Dentsitate handiagoa egoera likidoan : Ur molekulak solido egoeran, 4 H-zubi eratzen ditu. Honek espazio gehiago betetzera behartzen du. Horrexegatik: dentsitate gutxiago Izotzaren flotagarritasuna azaltzen da.

54 Dentsitate handiagoa egoera likidoan Dentsitate handia egoera likidoan
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 URA URAREN PROPIETATEAK + FUNTZIOAK Dentsitate handiagoa egoera likidoan propietatea funtzioak Dentsitate handia egoera likidoan ISOLATZAILE TERMIOA: Izotzak azalean geruza bat eratzen du, beheko ur-likidoa isolatuz. Horrela, izozpean urak 0ºC-tik gora egongo da, bizitza baimenduaz

55 2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 GATZ MINERALAK Katioi batek eta anioi batek osatutako biomolekula ez-organikoak dira. Bizidunetan gatz mineralak 2 modutan: solidoan edo prezipitatuan eta disoluzioan. GATZ MOTAK PREZIPITATUAK: Gatz solido eta disolbaezinak dira eta egitura-funtzioa betetzen dute. CaCO3 moluskoen eta krustazeoen oskoletan Ca3(PO4)2, CaCO3 Kolagenoan eta hezurretan. Silizea zebait mikroorganismoen eskeletoetan.

56 Uretan egotean, gatzak disoziatu egiten dira forma ionikoan:
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 GATZ MINERALAK DISOLUZIOAN Uretan egotean, gatzak disoziatu egiten dira forma ionikoan: Anioiak: bikarbonatoa (HCO3-), fosfatoak (HPO42- eta H2PO4-), kloruroa (Cl-), nitratoa (NO3-) eta sulfatoa (SO42-). Katioiak: Na+, K+, Ca2+, Mg2+...

57 Tanpoi-sistema gisa jardutea, pH-aren aldaketak kontrolatuz.
2. BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAK 2.1 GATZ MINERALAK DISOLUZIOAN Funtzio biologikoak: Tanpoi-sistema gisa jardutea, pH-aren aldaketak kontrolatuz. Oreka osmotikoa mantentzen dute, zelularen gatz kantitateak ura sartzeko probabilitatea kontrolatzen du. Makromolekula batzuen kargak neutralizatzea.

58 Prozesu fisiologiko askotan parte hartzen dute
Nerbio-bulkadaren garraioa Disoluzioan Entzimen jarduera Muskuluen uzkurdura

59 [ H3O+ ] = [ OH-] =1.10-7 M (ur distilatuan)
3. AZIDO-BASE OREKA 3.1 URAREN IONIZAIOA Ur proportzio txikian bada ere, URA disoziaturik dago hidronio-ioietan (H3O+ ) eta hidroxido-ioetan(OH-): 2 H2O ↔ H3O OH- Bien kontzentrazioa ia beti iraunkorra da, orekaren barruan: [ H3O+ ] = [ OH-] = M (ur distilatuan) Disoluzio batek [ H3O+ ] = [ OH-] badu, NEUTRO DELA ESATEN DA. Izaki bizidunetan, substantzia asko uretan disolbaturik daude eta uraren oreka hori apurtzen dute: Azido bat uretan disolbatzean hidronio (H3O+) / (H+) kontzentrazioa handitzen da. base bat disolbatzean, hidroxiloarena (OH-)

60 [ H3O+ ] = [ OH-] disoluzio neutroa
3. AZIDO-BASE OREKA 3.1 URAREN IONIZAIOA Beraz: [ H3O+ ] = [ OH-] disoluzio neutroa [ H3O+ ] > [ OH-] disoluzio azidoa [ H3O+ ] < [ OH-] disoluzio basikoa edo alkalinoa Liburu askotan, azido bat da uretan disolbaturik egotean H+ askatzen duen substantzia ,.

61 3. AZIDO-BASE OREKA 3.2 pH ESKALA Disoluzio baten azidotasuna edo basikotasuna neurtzeko eskala da eta bere balioa logaritmo honek emango digu: pH = - log [H3O+] Horren arabera: pH = 7 denean disoluzioa neutroa da pH < 7 denean disoluzioa azidoa da pH > 7 denean disoluzioa basikoa da

62 Buscar google Disoluciones amortiguadoras bach profesor jano

63 NOLA SAIHESTU pH aldaketak?
3. AZIDO-BASE OREKA 3.3 SISTEMA INDARGETZAILEA Erreakzio biokimikoak 6-8 arteko pH balioetan gertatzen dira eta balio hau mantentzea ezinbestekoa da. NOLA SAIHESTU pH aldaketak? sistema indargetzaileak (tanpoiak edo bufferrak) erabiliz. Sistema indargetzaileak azido ahulen propietateetan oinarritzen dira. Hauek: inguruneko pH-aren arabera azidotzat (H+ =protoiak askatuz) ala basetzat (protoiak hartuz) jokatzen dute. HA + H2O ↔ A- + H3O+

64 3.3 SISTEMA INDARGETZAILEA
AZIDO-BASE OREKA 3.3 SISTEMA INDARGETZAILEA a) TANPOI FOSFATOA: Zelularen barnean lan egiten du osagaiak: azido ahula: ION DIHIDROGENO FOSFATO Base konjugatua: MONOHIDROGENO FOSFATO pHa mantentzen du 6,8 inguruan H2PO4- ↔ HPO H+ AZIDO (H+) kantitatea igoz gero, ezkerrerantz lekualdatzen da. AZIDO (H+) kantitatea gutxituz gero, eskuinerantz lekualdatzen da

65 3.3 SISTEMA INDARGETZAILEA
AZIDO-BASE OREKA 3.3 SISTEMA INDARGETZAILEA B) TANPOI KARBONATOA: Zelularen kanpoko likidoetan (odolean kasu) jarduten du, pH 7,4 inguruko balioan. Adibidez, odola azidotzen denean tanpoi hau martxan jartzen da: HCO3- + H+ ↔ H2CO3 + H2O H2CO3 ↔ CO H2O AZIDO (H+)) kantitatea igoz gero, ESKUINERANTZ LEKUALDATZEN da. (azido karbonikoa oso ez egonkorra da eta berehala deskonposatzen da CO2 + H2O sortuz. CO2 arnasaren bitartez kanporatzen da.) AZIDO (H+)) kantitatea gutxituz gero, EZKERRERANTZ LEKUALDATZEN DA .

66 4.1 DISOLUZIOAK 4 INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA
Nahaste homogeneoak dira. Gutxienez 2 osagai: Disolbatzailea : disolbatzen duena edo fase barreiatzailea (gehienetan ura) eta proportziorik handienean. Solutua: disolbatzen den substantzia edo fase barreiatua . Partikulak: ezin dira ez begi hutsez, ez mikroskopioz, bereizi eta ez dute argia barreiatzen. Ez dira inoiz sedimentatzen Bizidunetan gatz mineralak eta molekula organiko txikiak (monosakaridoak, aminoazidoak...) disoluzioan agertu ohi dira. animacion

67 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK
INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK Solutua ez da disolbagarria baina modu homogeneoan barreiatzen da. Badirudi benetako disoluzioak direla baina: Solutua denborarekin sedimentatzen da. Argia barreiatzen dute dispertsio hauek. Zeharkatzen dute iragazkitik. Izaki bizidunen molekula organiko handi gehienak (proteinak, polisakaridoak, azido nukleikoak...) koloide gisa daude. DISPERTSIO KOLOIDALAK BENETAKO DISOLUZIOA

68 Propiedades de las dispersiones coloidales
VOLVER Propiedades de las dispersiones coloidales

69 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK
INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK Bi modutan ager daitezke dispertsio koloidalak: SOL egoeran = dispertsioaren forma jariakorra. GEL egoeran = koloideak ura galtzen duen egoera. Gelatina itxura, molekulak lekualdatzeko erresistentzia handiagoa dauka. Soletik gelerako aldaketa itzulgarria da, baina beti ez, deshidratazio-muga gaindituz gero.

70 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK
INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA 4.2 DISPERTSIO KOLOIDALAK Fase dispersante (líquido) Sol Fase dispersa (sólido) Gel Fase dispersante (sólido con fibras entrelazadas)

71 Solutu partikulak barreiatzeko moduak
4 INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA Solutu partikulak barreiatzeko moduak DIFUSIOA: partikulak modu uniformean barreiatzen dira DIALISIA: partikula txikiak mintz batetik zeharkatzeko kapazak dira disolbatzailearekin batera. OSMOSIA: Ura disoluzio kontzentratu batetik disoluzio diluitu batera pasatzeko gai da mintz erdi iragazkor batetik. DIFUSIOA OSMOSIA DIALISIA

72 Carácter coloidal de la materia viva
Disolvente o fase dispersante DIFUSIOA Soluto o fase dispersa DISOLUCIÓN VERDADERA DISPERSIÓN COLOIDAL  < 10-7 cm 10-7<  <2 • cm Las dispersiones coloidales pueden presentar dos estados físicos: Moléculas de soluto ESTADO DE SOL ESTADO DE GEL Moléculas de disolvente entre las de soluto Fase dispersante líquida Las moléculas de soluto actúan como fase dispersante

73 4.3 OSMOSIA 4 INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA Fenomeno fisikoa da.
Bi disoluzio, mintz erdi iragazkor batetik bananduak eta Kontzentrazio desberdinekoen arteko disolbatzailearen mugimendua da. Horretarako kontzentrazio txikiagoa duen disoluziotik disolbatzailea pasako den disoluzio kontzentratuenera. MINTZ ERDI IRAGAZKOR: disolbatzailea pasatu bai baina solutu ez.

74 Mintz erdi iragazkorra
Disolbatzailea pasatzen uzten du baina ez solutua. OSMOSIA Ingurune hipotonikoa Ingurune hipertonikoa Ingurune isotonikoa Presio osmotikoa berdina KONTZENTRAZIO ALTUA KONTZENTRAZIO BAXUA Mintz erdi iragazkorra Disolbatzaileak mintza zeharkatzen du bi kontzentrazioak berdindu arte.

75 4.3 OSMOSIA 4 INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA
Bi disoluzioek kontzentrazio bera eduki arte gertatzen den uraren jarioari geldiarazteko egin beharko litzatekeen presioari PRESIO OSMOTIKOA esaten zaio.

76 4.3 OSMOSIA 4 INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA
Bi disoluzio mintz erdi iragazkor batek bananduta daudenean: Kontzentrazioa antzekoa. DISOLUZIO ISOTONIKOAK Kontzentrazio desberdinak: Handiena hipertonikoa txikiena: hipotonikoa.

77 4.4 FENOMENO OSMOTIKO ZELULETAN
INGURU ZELULARRRA ETA OSMOSIA 4.4 FENOMENO OSMOTIKO ZELULETAN Fenomeno oso garrantzitsua biologian: ZERGATIK? MINTZ PLASMATIKOA mintz erdi iragazkorra da. Zelula gehienak inguru isotoniko batean daude. Horrela ez badaude: ARAZO OSMOTIKOAK sortzen dira.

78 ARAZO OSMOTIKOAK

79 KANPOKO INGURUNE ISOTONIKOA
KANPOKO INGURUNE HIPERTONIKOA KANPOKO INGURUNE HIPOTONIKOA

80 MINTZ PLASMATIKO ZELULARRAK ERDI IRAGAZKORRAK DIRA
INGURUNE HIPERTONIKOA URA ZELULATIK IRTEN. PLASMOLISIA MINTZA HORMA ZELULARRATIK BANANDU Bolumen zelularra txikiagoa. Zelula hil daiteke INGURUNE HIPOTONIKOA URA ZELULARA SARTU TURGESZENTZIA zelula handitzen da horma zelularrarekin topatu arte. Ez dago eztandarik. Zelularen bolumena handitu. Zelula eztanda egin daiteke (lisia)

81

82 biologia 2º bachillerato biolocus
Biología 2 Bachillerato: Tema 1 Apartado 2: Las propiedades del agua biologia 2º bachillerato biolocus