TABAKORIK GABEKO MUNDUKO EGUNA Osasun Sailak eta Osakidetzak bat egin dute, urtero bezala, Tabakorik Gabeko Munduko Eguneko ekitaldiekin (maiatzaren 31n ospatuko da) eta Kerik Gabeko Asteko ekitaldiekin, tabakoaren aurkako borrokan eta bizi-ohitura osasungarriak dituen euskal gizartearen aldeko borrokan duten konpromisoa erakusteko. Jon Darpón Osasun sailburuak, Miren Dorronsoro Osasun Publikoaren eta Adikzioen zuzendariarekin batera, gaur goizean, prentsaurrekoan, Bilbon, Euskadiko tabako-egoerari buruzko datu berriak eman ditu ezagutzera, azken ADIKZIOEN GAINEKO INKESTA. EUSKADI 2017 ondoriozkoak. 2 2

ADIKZIOEN GAINEKO INKESTA. EUSKADI 2017 txostenaren datuen arabera TABAKOAREN EGUNGO EGOERA EUSKADIN ADIKZIOEN GAINEKO INKESTA. EUSKADI 2017 txostenak, Osasun Sailarenak, honako alderdi hauek aztertzen ditu: Tabako-kontsumoaren urratsei eta nagusitasunari buruzko zenbait faktore. Azken 20 urteotan 15 eta 74 urte bitarteko euskal biztanleetan izan duen bilakaera. ADIKZIOEN GAINEKO INKESTA. EUSKADI 2017 txostenaren datuen arabera TABAKO KONTSUMOA NABARMEN GUTXITU DA AZKEN URTEOTAN. GAINERA, ERRETZAILEEK ZIGARRETA GUTXIAGO ERRETZEN DITUZTE. 3 EUROPAKO ETA ESPAINIAKO BATEZ BESTEKOAREN GAINETIKO IGOERA

1 TABAKOAREN OHIKO KONTSUMOA GUTXITU EGIN DA BILAKAERA ETA DATUAK 1 TABAKOAREN OHIKO KONTSUMOA GUTXITU EGIN DA 10 urte 8 PUNTU 20 urte 16 PUNTU 2002az geroztik, erretzaile-kopurua pixkanaka behera doala ikusten da. 2008-2010 urteen artean murrizketa esanguratsua egon zen, baina, azken urteotan, murrizketa are nabarmenagoa izan da. % 38,8 % 30,5 % 22,1 1992 2008 2017 4 4

% 18,6 % 25,6 2 OHIKO KONTSUMOA SEXUAREN ETA ADINAREN ARABERA GIZONAK EMAKUMEAK % 18,6 % 25,6 Kontsumo handiagoa 45-74 urte bitartean (% 28,2) Kontsumo handiagoa 15-44 urte bitartean (% 20,5) 5

3 2 NORMALEAN TABAKOA KONTSUMITZEN DUENAK ZIGARRETA GUTXIAGO ERRE OHI DU 10 UNITATE BAINO GUTXIAGO batez beste eta eguneko: % 61,9 % 51,1 % 57,4 % 61,9 2008 2012 Gaur egun 6 6

3 3 2 NORMALEAN TABAKOA KONTSUMITZEN DUENAK ZIGARRETA GUTXIAGO ERRE OHI DU Egungo kontsumoa % 5,2 < 10 Unit. % 32,9 % 61,9 11 eta 20 unit. bitartean > 20 unit. 7 7

Nabarmentzekoa da sekula erre ez duen gazteen ehunekoa 4 AREAGOTU EGIN DA SEKULA ERRE EZ DUEN PERTSONA KOPURUA 2012 45,6% 2017 48,8% SEXUA: Emakume gehiago gizon baino 15-34 urte bitartean 35-74 urte bitartean ADINA: % 63,1 SEKULA EZ % 44,3 SEKULA EZ Nabarmentzekoa da sekula erre ez duen gazteen ehunekoa 8 8

% 2,6koa dela % 4,3 % 2,5 5 ALDIAN BEHINGO KONTSUMOA Gazteenen artean, ehuneko horrek gora egiten du eta % 4,3koa da, 35 eta 74 urte bitartekoen aldean ia bikoitza  15-34 urte bitartean 35-74 urte bitartean ADINA: % 4,3 % 2,5 9 9

6 AREAGOTU EGIN DA TABAKO KONTSUMOA UZTEN DUEN PERTSONA KOPURUA 2012 %23,2 2017 %26,5 EGUNERO TABAKOA KONTSUMITZEN DUTENEN ARTEAN: % 72k ez du ahaleginik egin erretzeari uzteko Baina, horietatik, % 60k nahiko luke tabakoa utzi. 10 10

%72k Pakete zigarretak baino ez ditu erretzen 7 KONTSUMITUTAKO TABAKO MOTA %72k Pakete zigarretak baino ez ditu erretzen %14,2k Biltzeko zigarretak baino ez ditu erretzen %6k Zigarreta elektronikoa erabili izan du 11 11

Jon Darpón Osasun sailburua: “TABAKO KONTSUMOAK OSO MURRIZKETA ESANGURATSUA IZAN DU AZKEN URTEOTAN, ETA, GEHIEN ERRETZEN DUTENEN ARTEAN, EGUNERO KONTSUMITUTAKO ZIGARRETA KOPURUAK BEHERA EGIN DU” “EUSKADIN TABAKOAREN EPIDEMIAREN AURKAKO BORROKARAKO DAGOEN KONPROMISOAREN ONDORIO: administrazioak, osasun-profesionalak, osasunari lotutako elkarteak, hezitzaileak, gizarte-eragileak, familiak eta abar; beren inplikazioaren eta lanaren bidez, osasunaren eta ongizatearen inguruko programa eta politikak gara daitezke”. 12

HELBURUA: HERRITARRAK TABAKO KETIK BABESTEA ETA ERRETZEARI UTZI NAHI DIETEN PERTSONEI LAGUNTZA ESKAINTZEA ETA, HORRETARAKO, TABAKOAREN AURKA BORROKAN JARDUTEA, EREMU GUZTIETAN. Osasun Saila eta Osakidetza Osasun Mundu Erakundearen “MPOWER” programarekin ari dira neurri-plana lantzen, honako hauetarako: Tabakismoaren epidemian atzera egiteko. Tabakoaren inguruko esku-hartzea sendotzeko eta sustatzeko, tresna berriak garatuz. Adingabeekiko esku-hartzea eta osasun-arloko prebentziorako eta sustapenerako estrategiak berritzeko (2013-2020ko Osasun Planeko lehentasunezko ildoa). 13

1/2016 LEGEA, ADIKZIO ETA DROGA MENPEKOTASUNEN ARRETA INTEGRALARI BURUZKOA, osasun-prebentzioaren eta -sustapenaren ikuspuntutik, zera da: Tresna baliotsua euskal gizartearen osasun-zaintza hobetzeko. Euskadi Europako eskualdeetan buru jartzen du legegintzari dagokionez tabakoaren aurkako borrokan. Lege oso aurreratua, Europan dagoen legeriaren aldean. Portaera- eta kontsumo-modu berrietara egokitua. 14

OHITURA GALTZEA Osakidetza Erretzaileentzako eskaintza finkatu da. Eskuratutako datu onak nabarmentzen dira. Osakidetza Taldean eta banaka erretzeari uzteko programak eskaintzen ditu, osasun- zentro guztietan. Doako telefonoa, tabakoa uzteko prozesuan informazioa eta laguntza emateko: 94 400 75 73 15

OHITURA GALTZEA Tabakoa kontsumitzeko ohitura uzteko programetan parte hartzea: 2012tik ≈ 18.800 pertsona Emakumeek gizonek baino gehiago parte hartzen dute, nahiz eta gizonak nagusitzen diren tabakoaren kontsumoan. 2017 1.619 emakume / 1.361 gizon 16

“KERIK GABEKO OSASUN ERAKUNDEEN EUSKAL SAREA” izenarekin, Osakidetza ENSH-Global-en parte da, “Kerik gabeko ospitale eta osasun-zentroen Nazioarteko Sare”ko parte; kerik gabeko osasun-erakundeek eratzen dute sarea, munduko 20 herrialde baino gehiagokoek. HELBURUA ELKARREKIN LAN EGITEA TABAKOAREN KONTSUMOA MODU GUZTIETAN PREBENITZEKO ETA UZTEKO BATERAKO ESTRATEGIA GARATZEKO. Euskal sarearen barruan, globalki ari da honako helburu hauetarako lanean: Osasun-zentroetan tabakoa desagerrarazteko ekimenak garatzeko Ingurune guztirako giro osasungarria eta kerik gabea ziurtatzeko: profesionalak, pazienteak eta familiartekoak. 17

KERIK GABEKO GAZTEAK PROGRAMA Gazte eta nerabeei zuzenduta, tabakoa kontsumitzen has ez daitezen. Ikastetxeetan egiten da. Programa berritua eta eguenratua da, Kerik gabeko ikasgelen ordezkoa. Ikasturte honetan hasi da (2017-2018). Aldundiek eta udalek dihardute lankidetzan. Guztira, DBHko 1. eta 2. mailako 7.282 gaztek parte hartu dute eta, guztira, 70 euskal ikastetxek (iaz baino 1.000 ikasle gehiago). Estrategia berriak, gazteak tabakoa kontsumitzen has ez daitezen. Besteak beste, honako alderdi hauek aztertzen dituzten unitate didaktikoak garatzea: tabakoaren osagaiak, genero-ikuspegia, tabako-industriaren estrategiak eta ez erretzeak dakartzan abantailen ezagutza. 18

KERIK GABEKO GAZTEAK PROGRAMA Horren guztiaren buru, Osasun Saileko eta Osakidetzako profesionalen eta Euskadin tabakoaren eremuan lan egiten duten guztien lana, inplikazioa eta ahalegina. ESKERRIK ASKO, GUZTIEI, BEREN LAN HANDIAGATIK ETA EUSKADIN TABAKOAREN KONTSUMOAN ESKU HARTZEA IZATEN ARI DEN EMAITZA ONENGATIK. 19

OSASUN SAILAREN ETA OSAKIDETZAREN KONPROMISOA Gure gizartean tabakoaren epidemiaren aurkako borrokan lanean jarraitzea. Ahalegina eskaintzea, esku-hartze integralen bidez. Kontsumoa murrizteko politika eraginkorrak sustatzea. Arriskuei buruzko informazio- eta sentsibilizazio-lana sustatzea Bizi-ohitura osasungarriak bultzatzea.   20

GURE KONPROMISOA Osasun sailburua: “Euskal gizarte osoa gonbidatzen dut Tabakoaren Mundu Egunaren eta Kerik Gabeko Astearen inguruan egunotan egingo diren ekimenetan parte hartzera (informazio-mahaiak, karpa komunitarioak, informazio-kanpainak, martxak eta abar), tabako-kontsumoa utzi nahi duten pertsona guztiei laguntza eta informazioa emateko”. “Gaur erretzeari uzteko eguna izan daiteke, eta erretzaile guztiak urrats hori ematera animatu nahi ditut”. 21