JAUREGIKO HISTORIOAK
LA VEGA DEL POZO KONDESAREN JAUREGIA Deikazteluko jauregia XIX. mendearen bukaeran eraiki zen, Maria Diega Desmaisieres aginduz. Jauregiak estilo neogotikoa du, handia eta ederra da, barruan dituen sabaiak, tximiniak eta harmailak ikusgarriak dira. Jauregiaren aurrealdean La Vega del Pozoren armarria aurkitzen da. Jauregian ere harrizko harresiaz inguratutako lorategia eta parkea dago.
MERLÍN TXAKURRA Deikazteluko jauregian kondesa bat bizi zen. Merlín deituriko txakur batekin ateratzen zen beti jauregitik. Txakurra azkarra, esanekoa eta hezia zen, gauza asko zekien egiten. Kondesa mezetara joaten zenean jauregitik elizara alfonbra bat jartzen zuten. Herriko jendeak kondesa eta txakurra miresten zituen.
Kondesak morroei txokolatezko pastelak ematen omen zizkien txakurrei emateko, baina morroiek jaten zituzten eta txakurraren muturra zikintzen zuten kondesak txakurrak jaten zituela pentsatzeko. Merlín hil eta gero, jabeak jauregiko lorategian hilobia egitea agindu zuen.
JAUREGIKO URMAELA Urteak pasa eta gero kondesa jauregitik joan zen, fraideek jauregian ikastetxe bat egin zuten. Hemen hasiko da gure historia... Gure gurasoak gazteak zirenean, Deikaztelun ez zegoen igerilekurik, jauregian urmael bat zegoen baina bakarrik ikastetxeko mutilak bainatu ahal ziren.
Udako gau berotsuetan herriko mutilak kalean jolasten zuten baina egun batean, debekaturik egon arren, ikastetxeko urmaelera sartzea erabaki zuten. Ez zen erraza harresi barruan sartzea, horrexegatik harresiko alde baxuena bilatu zuten.