IZAKI BIZIDUNAK

AURKIBIDEA - Izaki bizidunok nolakoak garen - Zelula eta zelula motak - Zelulen aurkikuntza

IZAKI BIZIDUNAK NOLAKOAK GAREN -5 Erreinu: moneroak, protoktistoak,onddoak,landareak eta animaliak. -Hiru ezaugarri komun: -Antzeko osaera kimikoa: -Konposatu ez-organikoa: molekula bakunak dituzte. Adib: ura, gatz mineralak… - -Konposatu organikoa: molekula konplexuak. Adib: ADNa, proteinak…

-Hiru bizi funtzio: -Elikadura: izaki bizidunak substantziak eta energia trukatzen dugu ingurunearekin. -Erlazioa:izaki bizidunak inguruneko aldaketak hauteman eta erantzun egokia ematen dute. -Ugalketa:izaki bizidunok gure ezaugarri bereko ondorengoak sortzen dtugu

-Zelulaz osaturik gaude: -Zelula: izaki bizidunek duten eta hiru bizi funtzioak bete ditzakeen unitaterik txikiena da. -Bi izaki bizidun mota: -Zelula bakarra -Zelula anitzekoak

ZELULAK ETA ZELULA MOTAK Mikroskopioa: zelula ikusteko beharrezkoa da, zelulak mikroskopioak direlako. Zelula guztien oinarrizko egiturak -Mintz plasmatikoa: zelula inguratu eta kanpoarekiko substantzia trukea erregulatzen duen hodi oso mehea da.

-Zitoplasma: zelularen barrua betetzen duen likido lodia da. -Material genetikoa(ADNa):zuntz itxurako substantzia da eta zelularen jarduera kontrolatzen du.

Zelula motak: - Prokariotoa: zitoplasman dute ADNa. Zelula horma zurruna izaten dute, finbriak edo frageloak harizpiak ere izaten dituzte. Zelula horien organulu bakarra erribosomak dira.

Eukariotoak: ADNa nukleoan dute Eukariotoak: ADNa nukleoan dute.Proktotistoen, onddoen, landareen eta animalien zelulak dira. Mota askotako organuluak dituzte: erribosomak(proteinak sortu) edo mitokondrioak(zelulek behar duten energia sortu). - Landareen zelulak: kloropastoak dituzte eta ura erabiltzen duten bakuolo handiak ere zelula horma zurruna. - Animalien zelula: zentriolo( parte hartzen dut zelulak zatitzen direnean) izeneko organuluak dituzte eta zilioak eta frageloak eratzen direnean ere bai.

ZELULEN AURKIKUNTZA XIX.Mendean Matthias Schliden, Theodor Schwann eta Rudolf Virchow teoria zelularra bildu zuten. -Gertaera historiko nagusiak:

ROBERT BROWN Noiz jaio zen? -1773ko abenduaren 21ean jaio zen Montrosse, Escosian. -Zer ikasi zuen? -Medikuntza ikasi nuen Edinburgoko unibertsitatean, zirujau gisa aurkeztu zen Fenables Erregimentuan.

Zer aurkitu zuen? -1831an landareen zelulen nukleo eukariotoa identifikatu zuen. -Hori aurkitu eta 28 urte geroago hil zen 83 urterekin.

MARCELLO MALPHIGHI -Noiz jaio zen? - 1628ko martxoaren 10ean Crevacoren, Boloniatik gertu jaio zen. -Noiz hasi zen unibertsitatean? -17 urterekin hasi zen, Boloniako unibertsitatean medikuntza ikasten pixka bat geroago laga behar izan nuen familiaren arazoengatik eta geroago berriro bueltatu.

-Zein aurkikuntza egin zituen? -Landareen ebaketarako globuluei behatu nien. -1691an Erromara bidaiatu zuen Inocencio XII. Izendatu zutelako. Hiru urte geroago Palacio del Quirialen hil zen 66 urterekin.

MIKROSKOPIO OPTIKOA -Begi hutsez ikusi ezin daitezkeen gauza txikiak begiratu eta astertzeko balio duen tresna optikoa da. Anton van Leeuwnhoek mikroskopio optiko sinplea asmatu zuen 1674. -7 atal ditu: - Zati optikoa - Objetiboa - Zati mekanikoa - Okularra - Diafragma - Lagina - Kondentsadorea

MIKROSKOPIO ELEKTRONIKOA Argi izpiak erabili ordez elektroi izpiak erabiltzen dituen tresna elektrikoa da. Mikroskopio honetan gauza optikoan baino 200 aldiz handiago ikusten dira. -3 atal ditu: - Elektroi zanoia - Elektroi izpia - Lagina

EGILEAK: ANNE BENITEZ & JULENE OLALLA