1.GAIA IZAKI BIZIDUNAK NOLAKOAK DIREN

AURKIBIDEA -Erreinuak -Antzeko osaera kimikoa -3 Bizi funtzio -Zelulaz osaturik gaude -Zelulak eta zelula motak -Zelulen aurkikuntza -Teoria zelularra

ERREINUAK Izaki bizidunak 5 talde edo Erreinu handitan sailkatzen dira Moneroak Protistoak Onddoak Landareak Animaliak Ezaugarri komunez ostatuta: Antzeko osaera kimikoa Hiru bizi funtzio Zelulaz osaturik

ANTZEKO OSAERA KIMIKOA EZ ORGANIKOAK: Molekula bakunak: -ura (%60-90) izaki bizidunen osaeran Gatz mineralak. ORGANIKOAK: Molekula konplexuak karbonoan oinarrituta: Karbohidratoak Lipidoak Proteinak ADN-a Bitaminak ANTZEKO OSAERA KIMIKOA Izaki bizidun guztiok antz handiko konposatu kimikoz osaturik gaude. Batzuk ez organikoak dira eta beste batzuk organikoak.

HIRU BIZI FUNTZIO Elikadura: Ingurunetik substantziak hartu energia bihurtu eta hondakinak ezabatu. Erlazioa: Estimuluak eta erreakzioak izateko. Ugalketa: Ondorengoak sortzeko duten gaitasuna da.

ZELULAZ OSATURIK GAUDE Zelula izaki bizidunek duten eta bizi funtzioak ditzakeen unitaterik txiena da. Bi izaki mota zelulen kopuruaren arabera ZELULA ANITZEKO IZAKIAK: Hainbat antolamendu maila: - Ehunik, oraganorik, aparatorik edo sistemarik dute. IZAKI ZELULABAKARRA: Hauek, kolonia izeneko banako multzoak osatzen dituzte.

ZELULAK ETA ZELULA MOTAK Zelulak mikroskopikoak dira(0,001mm-tik-0,1mm-ra neurtzen dute) 2 zelula mota, material genetikoaren arabera: Prokariotak: -Zitoplasma ADN-an dute -Zelula horma zurruna mintza biltzen du -Finbriak eta flageloak harizpiak dituzte -Erribosomak dira duten organulu bakarrak, bertan, proteinak sortzen dira Eukariotoak:-Nukleo izeneko organulu baten barruan dute ADN-a. -Mota askotako organuluak (erribosomak, mitokondrioak…) -Landareen zelulak kloroplastoa eta bakuoloa dute. -Animalien zelulak zentriolo izeneko organuluak dituzte, zioloak eta flageloak ( zelulen mugimendua eragiten dituzte harizpiak )eratzen direnean. 3 oinarrizko egitura: Mintz plasmatikoa:Zelula inguratzen duen bilkin mehea eta kanpoarekiko substantzia trukea erregulatzen du. Zitoplasma: Zelularen barrua betetzen duen likido lodia da.Organulu zelularrak ditu, zelularen funtzioak betetzen dituzte egiturak. Material genetikoa(ADN-a): Zelularen jarduera kontrolatzen duen zintz itxurako substantzia.

ZELULEN AURKIKUNTZA Zelulak biziaren oinarrizko unitateak dira, izaki bizidunak zelulaz osaturik gaude. Robert Hoocke kortxozko laminetan latinezko <<cella>> itzetik dator eta zelula izena eman zion.

TEORIA ZELULARRA XIX. Mendean, kalitate hobeto mikroskopioak egiteari esker, zenbait zientzialarik egitura zelularrak deskribatu zituzten Zelula izaki bizidunen egiturazko unitatea da.Hau da, izaki bizidun guztiak zelulaz osatuta daude. Zelula izaki bizidunen unitate funtzionala da.Alegia, izaki bizidunek duten eta bizi funtzioak dituen zatirk txikiena da. Zelula izaki bizidunen jatorrizko unitatea da. Hau da, zelula guztiak beste zelula batetik dator.

EGILEAK KARLA AINHOA R ALAZNE