Manifestación agrarista en Ribadavia (Ourense) As Irmandades da Fala Manifestación agrarista en Ribadavia (Ourense) En 1916 créase na Coruña a primeira asociación galeguista nun ambiente sociopolítico onde o caciquismo tiña como opositor o agrarismo. Ao pouco formáronse máis Irmandades en Lugo, Betanzos, Compostela...

A súa finalidade era a elaboración dun Estatuto de Autonomía para Galiza e a defensa da cultura galega coa promoción do idioma galego.

Os fundadores 1916

O periódico A Nosa Terra foi o voceiro das Irmandades O periódico A Nosa Terra foi o voceiro das Irmandades. A prosa e o ensaio toman forza a par da poesía, que tamén aparecía no periódico, integramente en galego, mostrando a vitalidade literaria daqueles anos.

Cartel propagandístico do estatuto do 36, de Castelao As Irmandades da Fala tiñan dúas vertentes de actuación: a meramente cultural (Risco) e a política (Castelao), pois xa dende 1918, na Asemblea de Lugo, se declararan nacionalistas. Cartel propagandístico do estatuto do 36, de Castelao

Escena de O fidalgo, de Lugrís Freire As actividades para fomentar o uso do idioma incluían o teatro, como a creación do Conservatorio Nazonal de Arte Gallego ou a Escola Dramática Galega (Lugrís e Cotarelo Valledor no 1921), ... Escena de O fidalgo, de Lugrís Freire

… e a publicación de obras teatrais expresamente para o Conservatorio como A man de Santiña ou O Mariscal (1926), de Cabanillas. Antón Villar Ponte colaborou nesta última.

VICENTE RISCO VICENTE VIQUEIRA A galeguización do ensino foi outro labor que non chegou a ter resultados prácticos aínda que Risco e Viqueira elaboraran unha revista escolar (As roladas) e plans de galeguización.

Tamén crearon editoriais, como Lar ou Céltiga, que facilitaron a difusión do libro coa edición de peto, e mais a promoción dos escritores e escritoras das Irmandades da Fala.

Escudo de Galiza, por Castelao Como é lóxico, o seu interese pola lingua levounos a facer tamén dicionarios e gramáticas, como a de Lugrís Freire. Lugrís cos fillos Escudo de Galiza, por Castelao

Algúns escritores/as da época das Irmandades LÓPEZ ABENTE poeta FRANCISCA HERRERO novelista COTARELO VALLEDOR autor teatral

R. VILLAR PONTE ensaísta BLANCO TORRES periodista e poeta LAGO GONZÁLEZ poeta

Outros novelistas foron García Barros, Lesta Meis... VICTORIANO TAIBO poeta NORIEGA VARELA poeta Outros novelistas foron García Barros, Lesta Meis...

Noriega Varela foi o poeta do costumismo e da paisaxe ao enxalzar a natureza da montaña no seu poemario Montañesas, posteriormente rebautizado como Do ermo.

O principal escritor do tempo das Irmandades foi Ramón Cabanillas.

Á parte de escribir teatro (O Mariscal e A man de Santiña), Cabanillas era sobre todo poeta. Pertencente ao modernismo, que busca o colorismo, o sensorial e o exótico, tamén practicou a poesía costumista e a civil; ata lles compuxo o himno ás Irmandades e ao partido agrarista Acción Gallega.

A súa poesía lírica ou subxectiva dáse nos libros onde a voz fala do seu negativo estado de ánimo, na liña de Bécquer ou Rosalía.

1913 1915

1917 1927

Samos (1958), por outra banda, presenta a temática da vida monacal. A poesía narrativa, por outro lado, é aquela en que se refiren feitos de terceiras persoas, como as lendas artúricas, que son o eixe temático de: (1926) Samos (1958), por outra banda, presenta a temática da vida monacal.

Blanco Torres (esquerda) e Ánxel Casal, director da revista Nós durante 1936 e alcalde de Santiago, foron algúns dos asasinados a comezos da Guerra Civil. Todas as actividades das Irmandades cesaron traxicamente co golpe de Estado de Franco o 18 de xullo de 1936.