10. GAIA: KRISTALEZKO EGITURA. EGOERA SOLIDOA

Presentación del tema: "10. GAIA: KRISTALEZKO EGITURA. EGOERA SOLIDOA"— Transcripción de la presentación:

1 10. GAIA: KRISTALEZKO EGITURA. EGOERA SOLIDOA
INGENIARITZAREN ARLOAN ERABILITAKO OINARRI KIMIKOAK 10. GAIA: KRISTALEZKO EGITURA. EGOERA SOLIDOA IRAKASLEA: Natalia Villota Salazar

2 10. KRISTALEZKO EGITURA. EGOERA SOLIDOA
KRISTALEZKO SAREAK SOLIDOEN SAILKAPENA LOTUTAKO INDARREN ARABERA SOLIDO IONIKOAK ENERGIA ERRETIKULARRA (FUSIO-PUNTUA) SOLIDO MOLEKULARRAK EGOERA FISIKOA (SOLIDOA, LIKIDOA, GASEZKOA) MOLEKULARREN ARTEKO INDARRAK FUSIO-TENPERATURA SOLUGARRITASUNA

3 Fig. 10.1. Kristalezko egitura
10.1. EGOERA SOLIDOA KRISTALEZKO SAREAK KRISTALEZKO SOLIDOA ATOMOAK, MOLEKULAK ETA IOIAK LEKU TINKOETAN DAUDE SOLIDO AMORFOAK ATOMOAK, MOLEKULAK ETA IOIAK DESOREKATUTA DAUDE Fig Kristalezko egitura (Ausis–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean

4 KORAPILO GELA UNITARIOA
KRISTALEZKO SOLIDO BATEN ERREPIKATUTAKO OINARRIZKO EGITURA-UNITATEA KRISTALEZKO SAREA KOHESIO-INDARRAZ LOTUTA DAUDEN PARTIKULEN, ATOMOEN, MOLEKULEN EDOTA IOIEN MUGAGABEKO KOPURUZ EGINDA DAGO SAREAN PARTIKULA BAKOITZA LEKU TINTO BATEAN DAGO KORAPILOETAN ATOMOAK MOLEKULAK IOIAK KORAPILO Fig Gela unitarioa (Willy from es–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean,

5 (EZ-METALA + EZ-METALA) MOLEKULARREN ARTEKO INDARRAK
SOLIDOEN SAILKAPENA LOTUTAKO INDARREN ARABERA SOLIDO MOTA LOTUTAKO INDARRAK PARTIKULAK ADIBIDEAK METALIKOAK (METALAK) LOTURA METALIKOA ATOMOAK Fe Na Cr Si Cu IONIKOAK (EZ-METALA + METALA) LOTURA IONIKOA IOIAK ( + / - ) NaCl KI CaS MgO CaF2 KOBALENTEAK (EZ-METALA + EZ-METALA) LOTURA KOBALENTEA Cdiamante SiC SiO2 MOLEKULARRAK MOLEKULARREN ARTEKO INDARRAK MOLEKULAK Cl2 Br2 S8 H2O CH4 CH3CH2OH

6 SOLIDO MOLEKULARRAK  GURUTZAMENDUTAKO PUNTUETAN MOLEKULAK DAUDE
 MOLEKULA ARTEKO INDARRAZ LOTZEN DAUDE  BIGUNAK, FUSIO-PUNTUA BAXUA  BERO ETA ELEKTRIZITATE-EROALE TXARRAK GASAK: Cl2 F2 CH4 H2 O2 N2 NH3 HF Br2 I2 S8 H2O CH3CH2OH (etanol) C10 H8 (naftaleno) C12H22O11 (sakarosa) C6H12O6 (glukosa) Fig Pirita S8 (Fabre Minerals–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean,

7 SOLIDO KOBALENTEAK (EZ-METALA + EZ-METALA)
 GURUTZAMENDUTAKO PUNTUETAN ATOMOAK DAUDE  LOTURA KOBALENTEZ LOTUTA DAUDE  GOGORRAK, FUSIO-PUNTUA ALTUA  BERO ETA ELEKTRIZITATE-GIDARI TXARRAK Cdiamante SiC SiO2 Fig Diamante (Mario Sarto–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 3.0 baimenpean,

8 SOLIDO IONIKOAK (METALA + EZ-METALA)
 GURUTZAMENDUTAKO PUNTUETAN KATIOIAK ETA ANIOIAK DAUDE  ERAKARPEN ELEKTROSTATIKOZ LOTUTA DAUDE  GOGORRAK, HAUSKORRAK, FUSIO-PUNTU ALTUA  BERO ETA ELEKTRIZITATE-EROALE TXARRAK NaCl KI CaS MgO CaF2   CaBr2 CaO K2O K2SO4

9 SOLIDO METALIKOAK (METALAK)
 GURUTZAMENDUTAKO PUNTUETAN METALEZKO ATOMOAK DAUDE  LOTURA METALIKOAZ LOTUTA DAUDE  GOGORRAK - BIGUNAK, FUSIO-PUNTU ALTUA  BERO ETA ELEKTRIZITATE-EROALE ONAK Fe Na Cr Si Cu Al Ca Au Ag

10 10.2.1. ENERGIA ERRETIKULARRA
10.2. SOLIDO IONIKOAK ENERGIA ERRETIKULARRA ENERGIA ERRETIKULARRA (U0) BEHARREZKOA DEN ENERGIA DA OSAGAI SOLIDO BATEN MOL BAT GASEZKO IOIETAN BANATZEKO NaCl (s) –––––––> Cl- (g) + Na+ (g) U0 = +183 Kcal/mol Uo : ENERGIA ERRETIKULARRA ro : LOTURAREN DISTANTZIA (ro = r+ + r–) q+,q– : IOIEN KARGA n : KRISTAL BAKOITZAREN KONSTANTEA o : PERMISIBITATE-KONSTANTEA M: MADELUNG KONSTANTEA IOI-KARGAREN BIDERKETAREKIN PROPORTZIONALA DA IOIEN ARTEKO DISTANTZIAREKIN ALDERANTZIZ PROPORTZIONALA DA

11 KRISTAL-EGONKORTASUNAREN NEURKETA DA
OSAGAI BATEK ZENBAT ETA ENERGIA ERRETIKULAR HANDIAGOA EDUKI, ORDUAN ETA ENERGIA GEHIAGO BEHAR DA KRISTALA FUNDITZEKO ETA OSAGAIAK FUSIO-PUNTUA HANDIAGOA DAUKA

12 ENERGIA ERRETIKULARRAREN BALIOAK TALDE IA-KLORUROAK TALDE IIA OXIDOAK
Uo, kJ.mol-1 LiF 1046 LiCl 861 LiBr 818 Li I 759 NaF 929 NaCl 787 NaBr 751 NaI 700 KF 826 KCl 717 KBr 689 KI 645 RbF 792 RbCl 688 RbBr 660 RbI CsF 748 CsCl CsBr 621 CsI TALDE IIA Uo, kJ.mol-1 BeO 4443 MgO 3850 MgS 3406 CaO 3461 CaS 3119 SrO 3283 SrS 2974 TALDE IA-KLORUROAK TALDE IIA OXIDOAK Uo, kJ.mol-1 BeCl2 3017 Li2O 2799 MgCl2 2524 Na2O 2481 CaCl2 2255 K2O 2238 SrCl2 2153

13 FUSIO-PUNTUAREN JOERA
SOLIDO IONIKOETAN Fig Taula periodikoa (Josell7–ren argazkia, Wikimedia Commons-ean argitaratua, CC-BY-SA 4.0 baimenpean, )

14 10.3. SOLIDO MOLEKULARRAK 10.3.1. EGOERA FISIKOA
EGOERA FISIKOA PRESIOA ETA TENPERATURAREN FUNTZIOA DA PRESIO ETA TENPERATURA ZEHATZETAN, MOLEKULEN ARTEKO INDARREN FUNTZIOA DA SOLIDOETAN: INDARRAK OSO GOGORRAK DIRA LIKIDOTAN: INTENTSITATE ERDIA GASETAN: INDARRAK OSO AHULAK EDO GARRANTZIRIK GABEKOAK OSAGAI BATEN EGOERA FISIKOA ALDATZEKO:  ALDATU AHAL DIRA TENPERATURA ETA PRESIOA  DISPERSIO-INDARREN INTENTSITATEA HANDITZEA PISU MOLEKULARRA / ATOMOEN KOPURU HANDIENAK FUSIO-TENPERATURA (SOLIDOETAN) / IRAKITE-TENPERATURA (LIKIDOETAN): MOLEKULAREN ARTEKO INDARRAK ZENBAT ETA HANDIAGOAK IZAN, ORDUAN ETA HANDIAGOAK DIRA

15 VAN DER WAALS-EN INDARRAK
MOLEKULARREN ARTEKO INDARRAK VAN DER WAALS-EN INDARRAK LONDON-EN EDO DISPERTSIOKO INDARRAK ATOMOETAN ELEKTROI MUGIMENDUEN ONDORIOZ DIPOLOAK SORTZEN DIRA MOLEKULEN ETA ATOMOEN ARTEKO ERAKARTZEKO INDARRAK SORTZEN DIRA EZ-POLAREAK ETA TXIKIAK MOLEKULEN ARTEAN SORTZEN DIRA GASAK DIRA DIPOLO-DIPOLO INDARRAK MOLEKULA POLARREN ARTEKO ERAKARTZEKO INDARRAK DIPOLEN KONTRAKO KARGAREN ARTEKO ERAKARPENA MOLEKULAREN POLARITASUNA ZENBAT ETA HANDIAGOA IZAN, ORDUAN ETA ERAKARPEN HANDIAGOA IZANGO DA MOLEKULA POLARREN ARTEAN SORTZEN DIRA LIKIDOAK ETA SOLIDOAK DIRA

16 HIDROGENO-LOTURA HIDROGENO BATEN BIDEZ BI MOLEKULA ELKARTZEN DIRA
HIDROGENOA ZUBIA BEZALAKOA DA BEHARREZKOA DA HIDROGENOA BESTE ATOMO OSO ELEKTRONEGATIBO ETA TXIKI BATEKIN (F, O, N) ELKARTZEA HIDROGENO-LOTURAK BESTE INDARRAK BAINO INTENTSITATE, ENERGIA HANDIAGOA DAUKA SALBUESPENA: FH, H2O, NH3 OSAGAIEK IRAKITE-PUNTUAK HANDIAGOAK DAUZKATE EGOERA SOLIDOAN ETA LIKIDOTAN HIDROGENO-LOTURAK DAUZKATELAKO IZOTZAK URAK BAINO BOLUMEN HANDIAGOA DAUKA

17 MOLEKULA ARTEKO LOTURAK: ● HIDROGENO-LOTURA ● DIPOLO-DIPOLO (POLAREAK)
FUSIO-TENPERATURA ELEKTROI-KOPURUA MOLEKULA ARTEKO LOTURAK: ● HIDROGENO-LOTURA ● DIPOLO-DIPOLO (POLAREAK) ● LONDON (APOLAREAK) ATOMOEN KOPURUA

18 OSAGAIA (SOLUTOA) DISOBALTZEN DA BESTE OSAGAI BATEAN (DISOLBATZAILEA)
SOLUGARRITASUNA OSAGAIA (SOLUTOA) DISOBALTZEN DA BESTE OSAGAI BATEAN (DISOLBATZAILEA) OSAGAIEK PARETSUAK IZAN BEHAR DUTE: MOLEKULEN ARTEKO INDAR PARETSUEK DAUZKATEN BI OSAGAIAK HAIEN ARTEAN DISOLBATZEN DIRA  MOLEKULA EZ-POLAREAK DISOLBATZEN DIRA SOLBENTE EZ-POLARETAN CCl4 solugarria da C6H6-tan  MOLEKULA POLAREAK SOLUGARRIAK DIRA SOLBENTE POLARETAN C2H5OH solugarria da H2O-tan  OSAGAI IONIKOAK SOLBENTE POLARETAN SOLUGARRIAGOAK DIRA NaCl solugarria da H2O-tan

19 BIBLIOGRAFIA Brown, T. D.; Lemay, H. E.; Bruce, J. R.; Bursten, E.; Burdge, J. (2003). Química. La Ciencia Central. Ed. Pearson Prentice Hall. Casabó, J. (2007). Estructura atómica y enlace químico. Editorial Reverté. Casabó, J. (2009). Egitura atomikoa eta lotura kimikoa. Ed. UPV/EHU. Chang, R. (2010). Química. Ed. McGraw-Hill, 10º edición. Iturbe, J. (1979). Kimika Orokorra: II partea. Ed. Udako Euskal Unibertsitatea. Reboiras, M.D. (2005). Química. La ciencia básica. Editorial Thomson. Reboiras, M.D. (2008). Química: la ciencia básica. Ed. Thomsom, 2º edición. Rodgers, G. E.; Cabañas, M. V.; Regi, M. V. (1995). Química inorgánica: introducción a la química de coordinación, del estado sólido y descriptiva. Editorial McGraw-Hill Interamericana de España