LEHEN MUNDU GERRA

1914 eta 1918.urteen artean, Europan hasi eta mundu osora zabaldu zen gerra odoltsua.

GERRAREN AURREKARIAK: 1-Alemaniaren politika: XVIII .mendetik Europako kanpo politika Orekaren teorian oinarritzen zen (militarki herrialde guztiak berdinak ziren). XIX. mendetik aurrera ordea, oreka hori apurtzen hasi zen Alemaniako batasunaren ondorioz.

Bi politika nabarmendu ziren Europan: -Bismarckena(realpolit-1890ra arte). -Helburua estatuen arteko bakea ziurtatzea zen aliantza sistemen bidez. -Gillermo II.arena(weltpolit-1890). -Helburua: Alemaniaren nagusitasuna.

2-II. industrializazioa: Ondorioz, hazkunde ekonomiko handia: Europako herrialdeak kolonietara beraien eremua zabaltzeko asmoz. Honen eraginez lehia estua sortu metropolien artean, denek zatirik onenarekin geratzeko nahia.

3-Kolonialismoa: Frantziak + Ingalaterrak zati onena hartu 3-Kolonialismoa: Frantziak + Ingalaterrak zati onena hartu. Alemaniaren desadostasuna. 4-Balkanetako gatazkak: Otomandar inperioa desagertzean inguruko herrialdeek lurralde hori kontrolatzeko nahia. Ondorioz: Errusia+Serbia, Austria –Hungaria+ Alemaniaren kontra.

5-Muturreko nazionalismoaren hedapena eta berrarmatzen politika: -Garai honetan jendea pozik joaten zen gerrara bere nazioa defendatzeko. -Berrarmatze politikarekin armadak ikaragarri hasi ziren. -Soldadutza ezartzean armadak askoz azkarrago mobilizatu

Blokeen sorrera:

Aliantza hirukoitza: Alemania, Austria –Hungaria eta Italia Aliantza hirukoitza: Alemania, Austria –Hungaria eta Italia. -Arrazoiak: 1-Balkanak eta Otomandar inperioa eskuratu. 2- Afrika iparraldeko interesak. Entente hirukoitza: Frantzia, Errusia eta Ingalaterra. -Arrazoiak 1-Balkanak eskuratu. 2-Afrikako interesak. 3-Errusiak Dardaneloak eskuratu nahi. Mediterraneorako irteera bakarra

Gerraren hasiera: -1914ko ekainean, muturreko Serbiar batek Austria –Hungariako artxidukea hil .zuen(magnizidioa). -Uztailean, gerrari hasiera eman zioten bi gertakari gertatu: -Austriak Serbiari ultimatuma -Errusiak mobilizazio orokorra deitu Serbiaren alde

Gerraren garapena:

1.Hiru fase izan zituen: 1.1.Mugimendu gerra: Alemaniarren helburua Frantzia eta Errusiaren konkista azkarra zen baina frantziar erresistentziak garaipen azkar horren egitasmoak oztopatu zituen.

1.2.Lubakietako gerra: 1.2.1.Bi ezaugarri izan zituen: -Fronteak egonkortu. -Lubakietan oinarritutako defentsa taktikak erabili zituzten. Ondorioz, bi aldeetako soldaduak asko ahuldu. 1.3.1917.urtea: Gerraren norabidea aldatu zuten bi gertakari: -Estatu Batuen sarrera gerra. -Fronte Errusiarraren gainbehera(Brest -Litovskeko bakea sinatu Alemaniarekin).

Atzeguardiako gerra:

-Gerrako ekonomia: 1-Ekonomia guztia aldatu zen gerrari erantzuteko -Gerrako ekonomia: 1-Ekonomia guztia aldatu zen gerrari erantzuteko. 2-Gizon asko gerrara. Ondorioz gastu handia. 3-Gerrako herrialdeak arazoak: lehengai urriak 4-Emakumeak lantegietara sartu. -Hau dena lortzeko estatuak ekonomian zuzenean parte hartu beharra. -Herrialde neutralak aberastu: gerrako herrialdeak hornitzeagatik.

Gerraren amaiera: 1918an amaitu zen Lehen Mundu gerra. Alemanen armadan eta atzeguardian herritarren etsipena gehitzen ari zen eta horrek gerraren amaiera azkartu zuen.

1.Gerraren azterketa: *Galera demografiko eta material handiak egon ziren. *Estatu nazional berrien sorrera: Inperio galtzaileak zatitu eta estatu nazional berriak sortu. *Aldaketak nazioarteko herremanetan: -gerrak ahuldu egin zuen Europa mundu mailan. -garai bateko Europaren nagusitasun ekonomikoa Estatu Batuek hartu zuten.

Bake itunak:

Lau herrialde handietako ordezkariak Parisen bildu ziren biltzar batean: Frantziako Clemenceau presidentea. Estatu batuetako Wilson presidentea. Britainia Handiko Lloyd George lehen ministroa. Italiako Orlando ministroa.

1919. urte hasieran Parisko biltzarrean Nazioen Elkartea sortu 1919. urte hasieran Parisko biltzarrean Nazioen Elkartea sortu. 1919ko ekainaren 28an Versaillesko ituna sinatu ententekoek eta Alemaniak. Bertan Alemania zigortu egin zuten.

Versaillesko bakearen ondoren Europako mapa guztiz aldatu zen Europako mapa berria: Versaillesko bakearen ondoren Europako mapa guztiz aldatu zen

Hala ere, Europako arazoak ez ziren konpondu: -Naziotasunaren arazoa: -Alemaniak eta Austria –Hungariak ez zuten onartzen jarritako mapa berria(irredentismoa). -Herrialde berriek ez zuten egonkortasunik. -Bigarren Mundu Gerra(1939-1945).