MAKROEKONOMIAREKIN JOLASEAN

Presentación del tema: "MAKROEKONOMIAREKIN JOLASEAN"— Transcripción de la presentación:

1 MAKROEKONOMIAREKIN JOLASEAN
Galder Guenaga Garai Goizalde Hernando Saratxaga Segundo Vicente Ramos EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA Lan honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du

2 MAKROEKONOMIAREKIN JOLASEAN
Aurkibidea gaia. Makroekonomiaren ikuspegi orokorra gaia. Herrialde bateko produkzio eta errentaren neurketa gaia. Eredu keynestarra I: kontsumoa, aurrezkia eta inbertsioa gaia. Eredu keynestarra II: sektore publikoa eta kanpo-sektorea gaia. Dirua eta banku-sistema gaia. Banku Zentrala eta diru-politika gaia. Eskari agregatuaren eta eskaintza agregatuaren eredua gaia. Langabezia eta inflazioa Lan honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du

3 MAKROEKONOMIAREKIN JOLASEAN Banku Zentrala eta diru-politika
6. gaia: Banku Zentrala eta diru-politika Galder Guenaga Garai Goizalde Hernando Saratxaga Segundo Vicente Ramos

4 Banku Zentralaren zeregina
Zer faktorek aldatzen dute diru-oinarria? Diruaren merkatua Diru-politika: interes-tasa, inbertsioa eta produkzioa Diru-politikaren eraginkortasunik eza Zer da egonkortze-politika bat?

5 Banku Zentralaren zeregina
Euroguneko herrialdeak: Belgika Alemania Grezia Espainia Frantzia Irlanda Italia Luxenburgo Holanda Austria Portugal Finlandia Eslovenia Txipre Malta Eslovakia Europar Batasunean (zehatzago esanda, Eurogunean) euroa da indarrean dagoen dirua, eta Europako Banku Zentrala (EBZ) da euroaren merkatua kontrolatzen eta diru-politika aplikatzen dituena (tokian tokiko banku zentral nazionalez baliatuz). Espainiako Estatuko banku zentrala, esate baterako, Banco de España da; Alemaniakoari Deutsche Bundesbank deritzo; Frantziakoa Banque de France da; eta euroaren eremutik kanpo, adibidez, USAkoa Federal Reserve (Fed) da. Eurogunea Europar Batasuneko kideak direnak, baina Eurogunekoak ez

6 Banku Zentralaren zeregina
Honako hauek dira Europako Banku Zentralaren funtzio garrantzitsuenak: ■ Euroguneko diru-politika definitzea eta aplikatzea, helburu nagusia Eurogunean prezioak egonkor mantentzea delarik (hots, inflazio-tasa % 2aren azpitik mantentzea). Diru-eskaintza (M) kontrolatzea oso garrantzitsua da helburu hori lortzeko . ■ Diru legala (txanpon eta billete ofizialak) sortzea eta jaulkitzea. ■ Banku-sistemaren funtzionamendu egokia eta egonkortasuna sustatzea. ■ Banku komertzialek diru-araudia betetzen ote duten eta likidezia nahikorik ote duten ziurtatzea eta zaintzea. ■ Betetzen dituen funtzioei buruzko estatistikak lantzea eta argitaratzea. ■ Altxorraren zerbitzuak eskaintzea eta zor publikoaren finantza eragile moduan jardutea. ■ Gobernuei aholkuak ematea, eta txostenak eta ikerketak burutzea.

7 Zer faktorek aldatzen dute diru-oinarria?
EBZaren funtzio nagusia M kontrolatzea da, Eurogunean prezioak egonkor mantentzeko helburuarekin. Guk badakigu: M = mM . MO non mM = = den Formula horren arabera, badakigu diru-eskaintzari (Mri) eragiten dion edozein faktorek diru-biderkatzailearen (mM-ren) bidez edo diru-oinarriaren (MOren) bidez eragiten duela, horiek baitira M baldintzatzeko bide bakarrak. Atal honetan, diru-oinarriari (MOri) ―eta hedaduraz, baita diru-eskaintzari (Mri) ere― eragiten dioten faktoreak aztertuko ditugu. Bi motatakoak dira faktoreok: Faktore autonomoak edo Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak (2) Banku Zentralaren kontrolpeko faktoreak Diru-biderkatzailea zehazten duten faktoreak ezagutzen ditugu: [1] familiek eta enpresek beren dirutza osoa esku-dirutan edota gordailu moduan izan nahi duten (esku-diru/gordailu koefizientea: e); [2] bankuen jarrera zein den beren likidezia-mailari dagokionez (erreserba gehigarrien koefizientea: rG); eta [3] Banku Zentralaren jarrera zein den bankuen erreserba legalak kudeatzeko eta kontrolatzeko orduan (kutxa-koefiziente legala: rL). Beraz, aipatutako hiru faktore horiek diru-eskaintzari (Mri) ere eragingo diote, diru-biderkatzailearen (mM-ren) bidez.

8 (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak)
Faktore autonomoak (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak) Diru-oinarriari (MOri) bi faktore autonomok eragiten diote: Herrialde bateko dibisen erreserbak aldatzeak (pagamendu balantzaren superabit edo defizit garbien ondorioz gertatzen direnak): Pagamendu balantzan jasotzen dira herrialde batek munduko gainerako herrialdeekin (hots, kanpo-sektorearekin) dituen merkataritza- eta finantza-harremanak. Truke horien ondorioz, dibisak gure herrialdera sartu edo gure herrialdetik irten egingo dira. Herrialde bateko altxorraren kontua aldatzeak (sektore publikoaren ordainketen eta diru-sarreren ondorioz gertatzen direnak). Altxorraren kontua honela defini genezake: gobernuak Banku Zentralean mantentzen duen gordailua, eragiketa ekonomikoak egiteko darabilena. Azter ditzagun bi faktoreak banan-banan.

9 (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak)
Faktore autonomoak (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak) A) Herrialde batek kanpo-sektorearekin egiten dituen truke ekonomikoak Demagun herrialde batek pagamendu balantzan superabita duela (esate baterako: X > N). Ondorioz, atzerritik dibisak ($) sartuko zaizkio. dolarrak Kanpo- sektoreko superabita Banku- sistema Banku Zentrala Diru-oinarria ↑ euroak Dibisa horiek ($) bertako diruaren (€) truke aldatuko dira (Banku Zentralak egiten du aldaketa hori, dolarrak erosiz euroen truke). Ondorioz, gure ekonomiako diru-oinarria igo egingo da (diru likido gehiago izango da familien, enpresen eta bankuen eskuetan). Pagamendu balantzan defizita balego (X < N), kontrakoa gertatuko litzateke.

10 (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak)
Faktore autonomoak (Banku Zentralak kontrolatzen ez dituenak) B) Altxorraren kontuaren aldaketak Demagun gobernuak superabit publikoa daukala (hau da, aurrekontu saldo efektiboa positiboa dela: T > G). Banku Zentrala (Altxorraren kontua) Sektore pribatua (Familiak eta enpresak) Diru-oinarria ↓ euroak Kasu horretan gobernuak dirua atera du ekonomiatik (zergen bidez diru gehiago kendu die familiei eta enpresei, gastu publikoaren bidez eman diena baino). Ondorioz, gure ekonomiako diru-oinarria jaitsi egin da (diru likido gutxiago dago familien, enpresen eta bankuen eskuetan). Gobernuak defizit publikoa baleuka (T < G), kontrakoa gertatuko litzateke.

11 Banku Zentralaren kontrolpeko faktoreak
Banku Zentralak nahita handitu nahiz txikitu dezake diru-oinarria, horretarako banku-sistemako (banku komertzialek ematen/jasotzen dituzten) maileguak baldintzatuz; modu horretan konpentsatuko ditu faktore autonomoek eragiten dituzten diru-oinarriaren gorabehera ez desiragarriak. Banku Zentralak bi modu nagusitan ―bere kontrolpeko bi faktore (bi diru-tresna) nahierara erabiliz― baldintza ditzake banku-sistemako maileguak: Merkatu irekiko eragiketak eginez (open-market): Merkatu irekiko eragiketak Banku Zentralak erosten eta saltzen dituen zor publikoaren tituluak dira, banku-sistemak behar adina likidezia izan dezan. Banku Zentralak merkatu irekiko eragiketa bat burutzen duenean, titulu publikoak (Letras del Tesoro, Bonos del Estado, Obligaciones del Estado... eta horrelakoak) erosi edota saltzen dizkie banku komertzialei. Deskontu-tasaren aldaketen bidez: Deskontu-tasa ―“diruaren prezio ofizial” izenarekin ezagutzen dugun hori― Banku Zentralak banku komertzialei ematen dizkien maileguen interes-tasa da. Azter ditzagun bi faktoreak (tresnak) banan-banan.

12 Banku Zentralaren kontrolpeko faktoreak
A) Merkatu irekiko eragiketak (open market) Demagun Banku Zentralak, merkatu irekiko eragiketa baten bidez, banku-sistemari titulu publikoak erosten dizkiola: Titulu publikoak Banku- sistema Banku Zentrala Diru-oinarria ↑ euroak Banku Zentralak tituluak bereganatzen ditu eta, tituluon truke, banku komertzialek dirua jasotzen dute. Ondorioz, gure ekonomiako diru-oinarria igo egingo da (diru likido gehiago izango da familien, enpresen eta bankuen eskuetan). Banku Zentralak titulu publikoak salduko balitu, kontrakoa gertatuko litzateke.

13 Banku Zentralaren kontrolpeko faktoreak
B) Deskontu-tasa Demagun Banku Zentralak deskontu-tasa igotzen duela: banku komertzialek prezio altuagoa ordaindu behar izango dute Banku Zentralari maileguz eskatutako erreserben truke. Banku- sistema Banku Zentrala (Deskontu-tasaren igoera) Diru-oinarria ↓ Mailegu gutxiago Maileguz eskatutako erreserbak garestiagoak direnez, banku komertzialek erreserba gutxiagorekin moldatzeko ahalegina egingo dute: mailegu gutxiago. Ondorioz, gure ekonomiako diru-oinarria jaitsi egingo da (diru likido gutxiago izango da familien, enpresen eta bankuen eskuetan). Banku Zentralak deskontu-tasa jaitsiko balu, kontrakoa gertatuko litzateke.

14 Diru-eskaintza (M) kontrolatzeko dauden arazoak
Ezaguna zaigun M = mM MO ekuazioa kontuan hartuta, jakin badakigu diru-eskaintzari (Mri) eragiten dioten faktore guztietatik ―e, rL eta rG koefizienteak (mM baldintzatzen dutenak), batetik, eta kanpo-sektorea, sektore publikoa eta banku-sistema (MO baldintzatzen dutenak), bestetik― Banku Zentralak hiru tresna baino ez dituela kontrolatzen: [1] Merkatu irekiko eragiketak [2] Deskontu-tasa [3] Kutxa-koefiziente legala Diru-politikaren tresnak Horrek esan nahi du Banku Zentralak ez duela diru-eskaintza (M) zehaztasun osoarekin kontrolatzen. Izan ere, Banku Zentralak ez du kontrolatzen familiek zenbat diru eduki nahi duten bankuetan gordeta, ezta bankuek maileguz ematea erabakitzen dutena ere; era berean, ez ditu kontrolatzen dibisek jasaten dituzten gorabeherak kanpo-sektorearekin egiten diren trukeen eta eragiketen ondorioz, eta ezta altxorraren kontuaren gorakadak edo beherakadak ere.

15 Laburpena: Banku Zentralaren neurrien eragina
BANKU ZENTRALAK… …DIRU-OINARRIA (MO)… …DIRU-BIDERKATZAILEA (mM)… …ETA DIRU-ESKAINTZA (M)… kutxa-koefiziente legala igotzen badu (rL) Ez da aldatuko Murriztu egingo da kutxa-koefiziente legala jaisten badu (rL) Hazi egingo da titulu publikoak erosten baditu diru truke titulu publikoak saltzen baditu diru truke deskontu-tasa murrizten badu deskontu-tasa igotzen badu

16 Ariketa Demagun gure ekonomian honako aldagai hauek dauzkagula:
mM = MO = euro [1] Kalkulatu diru-eskaintza (M). [2] Demagun ondorengo hilabeteetan gobernuak euroko superabit publikoa (T > G) izango duela aurreikusten dugula. Nola eragingo dio horrek diru- oinarriari? Eta diru-eskaintzari? Banku Zentralarentzat faktore kontrolagarria edo faktore autonomoa da? M = mM . MO = 4 x = euro 1.000 euroko superabit publikoaren eraginez, MO beste horrenbeste murriztuko da eta M, ordea, 4 bider gehiago jaitsiko da (diru-biderkatzailearen ondorioz). Superabit publikoak esan nahi du gobernuak dirua sartzen duela Altxorraren kontuan (hau da, gobernuak Banku Zentralean mantentzen duen gordailuan); diru hori ekonomiatik ateratzen du (zergen bidez jasotzen du), ekonomiako oinarrizko likidezia (MO) gutxituz. Superabit publikoa Banku Zentralarentzat faktore autonomo bat da, ez da bere kontrolpekoa, gobernuari baino ez baitagokio.

17 Ariketaren jarraipena: mM = 4 MO = 25.000 euro
[3] Demagun ondorengo hilabeteetan gure ekonomiako esportazio garbiek euroko superabita (X > N) izango dutela aurreikusten dugula. [a] Nola eragingo dio horrek diru-oinarriari? Eta diru-eskaintzari? [b] Banku Zentralarentzat faktore kontrolagarria edo faktore autonomoa da? [c] Banku Zentralaren helburua diru-oinarria ez aldatzea baldin bada (hau da, MO = izaten jarraitzea nahi baldin badu), nola eta zenbat aldatu beharko du diru-oinarria? Zein tresna eta nola erabili behar izango ditu helburu hori lortzeko? Esportazio garbiak euro hazten badira, MO ere beste horrenbeste handituko da eta M, aldiz, 4 bider gehiago haziko da. Izan ere, gure herrialdean dibisak sartuko dira, Banku Zentralak euroren truke aldatuko dituenak, eta, ondorioz, gure ekonomian euro barneratuko dira, MO zenbateko horretan igoaraziz. Banku Zentralarentzat faktore autonomoa da, kanpo-sektoreari dagokiolako. Banku Zentralak nolabait neutralizatu egin beharko ditu faktore autonomoek MOri eragiten dizkioten efektuak (kasu honetan, esportazio garbien gorakadaren efektuak), bere kontrolpeko diru-tresnak modu egokian erabiliz. Zehazki, merkatu irekian euroko balioa duten titulu publikoak salduko ditu, esportazio garbien igoerak eragiten duen likideziaren (MOren) gorakadari aurre egiteko (likidezia xurgatzeko). Beste aukera bat deskontu-tasa handitzea da.

18 Diruaren merkatua Diru-eskaintza (M) eta diru-eskaria (L) konbinatuz, erraz azter genezake nola erabakitzen diren epe laburrean interes-tasak diruaren merkatuan. Azterketa sinplifikatzeko, demagun Banku Zentralak erabat kontrolatzen eta zehazten duela diru-eskaintza eta, gainera, diru-eskaintza hori interes-tasarekiko independentea dela: Horrek esan nahi du Banku Zentralak, bere kontrolpeko tresnak erabilita, beti lortuko duela nahi duen diru-eskaintza konkretua finkatzea. Horrez gain, diruaren merkatua termino errealetan aztertu nahi dugunez, diru-eskaintza erreala hartuko dugu kontuan (hots, orain arteko diru-eskaintza nominala zati ekonomiako prezio-maila egin beharko dugu): L (Y) iR O DIRUAREN MERKATUA iR*

19 M P Diruaren merkatua iR iR1 iR*
Interes-tasa erreala altuegia balitz (adibidez iR1), pertsonek diru kantitate txikiagoa eskatuko lukete eskaintzen zaiena baino; ondorioz, gehiegizko diru-eskaintza izango genuke diruaren merkatuan: jendeak diru gehiegi edukiko luke. Eskariaren eta eskaintzaren legearen arabera, badakigu edozein merkatutan gehiegizko eskaintza badago, prezioak behera egingo duela. Kasu horretan ere berdin gertatuko da: “diruaren prezioa” interes-tasa erreala denez, interes-tasa erreala jaitsi egingo litzateke, orekako baliora heldu arte. O Bi kurbek elkar ebakitzen duten puntuan dago diruaren merkatuaren oreka: hots, interes-tasa errealaren maila jakin batean, ekonomia-eragileek nahi duten eros-ahalmen maila (egiten duten diru-eskari erreala) bat datorrenean ekonomian dagoen eros-ahalmen mailarekin (Banku Zentralak eskaintzen duen diru kantitate errealarekin). iR iR* L (Y) P M 19

20 Diruaren merkatuko oreka aldarazten duten faktoreak
Hiru faktorek alda dezakete diruaren merkatuko oreka eta, hedaduraz, ekonomiako interes-tasa erreala: [1] BPG edo produkzio- eta errenta-maila errealaren aldaketek (Y); [2] Ekonomiako prezio-mailaren aldaketek (P); eta [3] Diru-eskaintzaren aldaketek (M). [1] BPG edo produkzio- eta errenta-maila errealaren aldaketak (Y) iR M/P Produkzio- eta errenta-maila igotzen bada (Y1 > Yo), familiek eta enpresek diru gehiago eduki nahiko dute, ondasun eta zerbitzu gehiago erosi ahal izateko (L) , eta horrek interes-tasari gorantz bultza egingo dio O’ Produkzio- eta errenta-maila murrizten bada (Y2 < Yo), jendeak diru gutxiago eduki nahiko du eta gutxiago eskatuko du (L), eta horrek interes-tasari beherantz eragingo dio O iR* O’’ L (Y1) L (Yo) L (Y2) M/P

21 Diruaren merkatuko oreka aldarazten duten faktoreak
[2] Ekonomiako prezio-mailaren aldaketak (P) Diru-ilusiorik ez badago, diru-eskari errealaren L kurba ez da aldatuko P aldatzean (P aldatzean, diru-eskari nominala ere proportzio berean aldatuko delako)  Lekualdatuko den kurba bakarra diru-eskaintza errealarena izango da (M/P) iR M/P1 M/Po M/P2 Prezio-maila igotzen bada (P1 > Po), ez da egongo nahikoa diru jendeak nahi eta eskatzen duen eros-ahalmenari eusteko  Interes-tasa igo egingo da O’ Prezio-maila jaisten bada (P2 < Po), jendeak nahi eta eskatzen duena baino diru gehiago egongo da  Interes-tasa murriztuko da O iR* O’’ L (Y) M/P

22 Diruaren merkatuko oreka aldarazten duten faktoreak
[3] Diru-eskaintzaren aldaketak (M) iR M2/P Mo/P M1/P Banku Zentralak, bere kontrolpeko tresnak erabiliz, diru-eskaintza handitzen badu (M1 > Mo), interes-tasa murriztu egingo da O’’ Banku Zentralak diru-eskaintza murrizten badu (M2 < Mo), interes-tasak gora egingo du O iR* O’ L (Y) M/P ONDORIOA: Banku Zentralak ezin ditu aldi berean finkatu berak nahi dituen interes-tasa eta diru kantitatea  Interes-tasa altuagoa izatea nahi baldin badu, diru-eskaintza maila baxuan mantendu beharko du, eta alderantziz.

23 Laburpena: Diruaren merkatua
BALDIN ETA… …ORDUAN… …ETA INTERES-TASA… Produkzio- eta errenta-maila igotzen bada (Y) Diru-eskari errealaren kurba gorantz lekualdatuko da (L) Handitu egingo da Produkzio- eta errenta-maila murrizten bada (Y) Diru-eskari errealaren kurba beherantz lekualdatuko da (L) Murriztu egingo da Prezio-maila orokorra igotzen bada (P) Diru-eskaintza erreala murriztuko da (M/P) Prezio-maila orokorra jaisten bada (P) Diru-eskaintza erreala haziko da (M/P) Diru-eskaintza nominala hazten bada (M) Diru-eskaintza nominala murrizten bada (M)

24 Diru-politika: interes-tasa, inbertsioa eta produkzioa
Interes-tasa errealak lotailu lanak egiten ditu diruaren merkatuaren (sektore monetarioaren) eta ondasun eta zerbitzuen merkatuaren (sektore errealaren) artean. iR Mo/P M1/P iR EA 45º EA1 O’ O iR* iR* EAo O O’ iR*’ iR*’ Id L M/P Io I1 I Yo Y1 Y Diru-eskaintza gehitu  Interes-tasa murriztu  Inbertsioa hazi  Eskari agregatua handitu  Produkzio- eta errenta-maila igo HORIXE DA DIRU-TRANSMISIOAREN MEKANISMOA

25 Diru-politika Definizioa: Banku Zentralak hartzen dituen erabakiak diru-eskaintza aldatzeko (eta, hedaduraz, interes-tasa ere bai), eta horren bidez politika ekonomikoaren helburuei eragiteko (Eurogunean, prezioei egonkor eusteko). Diru-politikaren tresnak: (1) Kutxa-koefiziente legala, (2) Merkatu irekiko eragiketak eta (3) Deskontu-tasa (mailegu erraztasuna). Diru-politika hedatzailea: Kutxa-koefiziente legala murriztea, titulu publikoak erostea merkatu irekian edo deskontu-tasa jaistea (banku komertzialei mailegu gehiago ematea)  Diru-eskaintza igo (M)  Interes-tasa jaitsi (iR)  Inbertsioa eta ondasun iraunkorren kontsumoa hazi (I , K)  Eskari agregatua igo (EA)  Produkzio- eta errenta-maila hazi (Y) Diru-politika murriztailea (edo anti-inflazionista): Kutxa-koefiziente legala igotzea, titulu publikoak saltzea merkatu irekian edo deskontu-tasa igotzea (banku komertzialei mailegu gutxiago ematea)  Diru-eskaintza jaitsi (M)  Interes-tasa igo (iR)  Inbertsioa eta kontsumoa murriztu (I , K )  Eskari agregatua murriztu (EA)  Produkzio- eta errenta-maila jaitsi (Y)

26 Laburpena: Diru-politika
BALDIN ETA BANKU ZENTRALAK… …ORDUAN ... …ETA ONDORIOZ… …ETA HORTAZ… …ESKARI AGREGATUA… …ETA AZKEN ERAGINA: kutxa-koefiziente legala murrizten badu titulu publikoak erosten baditu deskontu-tasa murrizten badu Diru-politika hedatzailea izango dugu Diru-eskaintza haziko da (M) Interes-tasa jaitsiko da eta, ondorioz, inbertsioa eta kontsumoa haziko dira Haziko da (EA) Produkzioa eta prezioak igoko dira (Y eta P) kutxa-koefiziente legala igotzen badu titulu publikoak saltzen baditu deskontu-tasa igotzen badu Diru-politika murriztailea izango dugu Diru-eskaintza jaitsiko da (M) Interes-tasa igoko da eta, ondorioz, inbertsioa eta kontsumoa murriztuko dira Jaitsiko da (EA) Produkzioa eta prezioak jaitsiko dira (Y eta P)

27 Diru-politikaren eraginkortasunik eza
Diru-transmisioaren mekanismoak bi kasutan huts egin dezake (diru-politikaren eraginkortasuna zapuztuz): (1) Likideziaren tranparen kasuan eta (2) Inbertsio-eskaria inelastikoa denean. Interes-tasa aldatzen ez denez, diru-politika erabat antzua edo ez-eraginkorra da (inbertsioa eta, hedaduraz, EA eta Y ez dira aldatzen), diru-eskaintzaren (Mren) aldaketek interes-tasa ez baitute mugiarazten. (1) Diruaren merkatua likideziaren tranpan dagoenean iR Mo/P M1/P iR O O’ iR* = iR*’ L Id M/P I1 = Io I

28 Diru-politikaren eraginkortasunik eza
Keynes-ek esan zuen bezala: “Badago zaldia askara edatera eramatea; ez dago, ordea, zaldiari edanaraztea”. Hau da, nahiz eta Banku Zentralak interes-tasa erreala jaitsi, baliteke hala ere ekonomia-eragileek mailegu gehiago hartzeko gogorik ez izatea (ekonomiaren etorkizunari buruz dituzten itxarobideak nahikoa ilun eta ezkorrak direlako eta, ondorioz, zorpetzerik nahi ez dutelako). Diru-politikaren eraginkortasunik eza (2) Inbertsio-eskaria inelastikoa denean iR Mo/P M1/P iR O iR* iR* O’ iR*’ iR*’ L (Y) Id M/P Io I1 I Egoera horretan, enpresen itxarobideak hain dira ilun eta ezkorrak ezen, interes-tasa murriztu arren, ez baitute gehiago inbertituko.

29 Zer da egonkortze-politika bat?
Ekonomia-agintariek ―dela gobernua, dela Banku Zentrala― bi tresna mota dauzkate epe laburrean BPG erreala (Y) igotzeko edo jaisteko eta, horrela, BPG potentzialera (YEOra) ahalik gehien hurbilarazteko, hots, ekonomia egonkortzeko:  Gobernuak zerga-politika erabil dezake, hots, zergak (T) edota gastu publikoa (G) igo nahiz jaits ditzake (transferentziak albora utziz gero).  Banku Zentralak diru-politika erabil dezake, hots, diru-eskaintza (M) edota interes-tasa (iR) igo nahiz jaits ditzake. Ziklo ekonomikoaren gorabeherak leuntzeko asmoz (hots, Yren bilakaera YEOra gerturatzeko xedez) abiarazten diren politikei egonkortze-politika deritze. Irudika ditzagun zenbait adibide.

30 Zer da egonkortze-politika bat?
Arrakastaz aplikatutako egonkortze-politikek gorabehera ekonomikoak moteltzen dituzte, enplegu osokoa baino handiagoa denean produkzioa murriztuz eta enplegu osokoaren azpitik dagoenean produkzioa haziz. Beheko grafikoan, lerro urdin potoloak BPG errealaren (Yren) bilakaera adierazten du, politika edo neurri ekonomikorik aplikatuko ez balitz. Lerro gorri meheak BPG potentziala (YEO) adierazten du. Orekako BPG erreala handiagoa baldin bada enplegu osokoa baino (Y* > YEO), ekonomia “berotu” egingo da eta inflazio-tasak gora egingo du. Ekonomia gehiegi “berotu” ez dadin, agintariek politika murriztaile bat ―politika anti-inflazionista bat― jarri dezakete indarrean, ekonomia enplegu osoko mailara itzularazteko. Gobernuak T  edota G  dezake, eta Banku Zentralak M  dezake. BPG erreala (Y) BPG potentziala (YEO) Denbora Orekako BPG erreala txikiagoa baldin bada enplegu osokoa baino (Y* < YEO), agintariek politika hedatzaile bat abian jar dezakete ekonomiako Y igotzeko eta langabezia murrizteko. Adibidez, gobernuak T  edota G  dezake, eta Banku Zentralak M  dezake.

31 Egonkortze-politiken mugak
Praktikan oso zaila da egonkortze-politikak modu egokian indarrean jartzea, bi arrazoi hauek tarteko:  Egonkortze-politiken efektuak atzerapenez gertatu ohi dira; hau da, erabakiak hartzeko ardura dutenak berandu konturatzen dira ekonomiaren egoeraz edota ekonomian jazotako aldaketez eta, ondorioz, atzerapenez erreakzionatzen dute. Bi motatako atzerapenak daude: ◘ Barne-atzerapenak: a) Denbora behar izaten delako arazo bat identifikatu eta aztertzeko (datuak nahasgarriak eta kontraesanez beteak izan baitaitezke). Sarritan, hilabeteak edo urtebete behar izaten da ekonomian arazo larriren bat dagoela ohartzeko. b) Arazoa identifikatu eta diagnostikatu ondoren, denbora joaten delako dagozkion neurriak hartu aurretik. ◘ Kanpo-atzerapenak: Hartutako neurriek (egonkortze-politikek) denbora-tarte bat behar izaten dutelako eraginak sortzen. Efektuak ez dira bat-batean igartzen.

32 Egonkortze-politiken mugak
 Egonkortze-politikak abiaraztea zailtzen duen bigarren arrazoia ekonomialarien ezjakintasuna da: ekonomialariek, gogotik saiatu arren, ezin dute ezagutu ekonomia bere osotasunean eta, hartara, beren aurreikuspenak ez dira izaten zehatzak eta perfektuak. Esate baterako, hazkunde ekonomikoa moteltzen denean, agintari ekonomikoek ez dute jakiten motelaldi hori laburra eta iragankorra izango den edo luzea eta iraunkorra izango den. Oro har, agintari ekonomiko gehienak jabetzen dira beren mugez eta gabeziez, eta, hargatik, zuhurrak izaten dira politika ekonomikoari dagozkion neurriak diseinatzerakoan eta indarrean jartzerakoan.