Hilezkortasun zelularra eta minbizia

Presentación del tema: "Hilezkortasun zelularra eta minbizia"— Transcripción de la presentación:

1 Hilezkortasun zelularra eta minbizia

2 Zer da? Minbizia mutazioek eragindako kontrolik gabeko ugalketaren ondoriozkoa da.

3 Konparaketa Zelula normalak Zelula kantzerosoak
Zelula bakoitza bereizita Indibiduoaren beharraren arabera ugaldu Zelulak zahartu eta hil, zelula kopurua gainditzean Beraien lekutik ez dira mugitzen Zelula atipikoak dira, sorlekuko zelulen itxura galdu Indibiduoaren beharrei erantzun gabe ugaldu Mugarik gabe zatituz, hilezkor bihurtzen dira Beste zelulen espazioa inbadituz, metastasia sortzen dute

4 Zelula normalak Zelula kantzerosoak Mutazio txikiak konpontzeko sistema genetikoa dute Transformazio anormal bat gertatuz gero, apoptosiaren bidez hil Akats kromosomiko eta mutazioak konpontzeko ahalmenik ez Apoptosia inhibitzen dute, autosuntsipena ekidituz

5 Pausuak Zelulak kontrol-prozesuetatik ihes egitean eta kontrolik gabe ugaltzean tumorea Beste ehun batzuk inbaditzean tumore gaiztoa, minbizia Zelula hauek organismoko beste alderdi batzuetara ugaltzea metastasia

6 Minbiziaren faseak Lehen fasea: HIPERPLASIA
Mutazio genetiko baten ondorioa Normalean, zelula anormal bakarra Fase honetan, zelulak eta beraren ondorengoak ehun horretako morfologia mantendu Bigarren fasea: DISPLASIA (zelularen morfologia eta norabidea aldatu) Zelulen zatiketaren erritmo altua mantendu. Tumorea tamainaz handitu

7 Minbiziaren faseak Hirugarren fasea: CANCER IN SITU (angiogenesia gertatu, hots, odol hodiak tumoreraino luzatu) Odol hodien bidez, elikagai gehiago zelula tumoraletara. Laugarren fasea: METASTASIA (alboko zelulen gaineko lotura galdu) Ondorioz ehunetik askatzen dira Apoptosia egiteko gaitasuna galdu.

8

9 Agente kartzinogenoak
Tabakoa: -birikietako minbiziarekin zerikusia (beste batzuekin ere) -eragin kartzinogenoa, hauen arabera: kontsumitutako zigarro kopurua, erretzaile gisa emandako denbora eta hasitako adina -tabakoaren errekuntzan alkitrana sortu, zelulen ADNaren egitura aldatzeko gai

10 Koipe ugariko eta fruitu eta barazki urriko dieta:
-koloneko eta ondesteko minbizia -fruitu eta barazki urriko dietetan, hondakinak hesteetako paretekin kontaktu luzeegia, substantzia arriskutsuak sortuz -hesteetan gantzak degradatzean bakterioek substantzia kartzinogenoak sortu

11 Eguzkiaren erradiazio ultramorepean luzaro egotea:
-azaleko minbizia -erradiazioak ADNaren egiturari eraso, base nitrogenatuak aldaraziz bi timina batu, timina dimeroak ondorioz ADN eta ARNm-aren transkripzioa eta proteinen sintesia aldatu

12 Birus onkogenikoek eragindako aldaketak:
-B eta C hepatitis birusek gibeleko minbizia -papilomabirusa umetokiko minbizia -Epstein-Barr birusa minbizi nasofaringe eta linfoma minbizia -zelulen genoman tartekatzen da birusa ondorioz kontrol-genea desaktibatu egiten da, bere ADN-ari elkartzen zaio birusa, bere aktibitatean aldakuntzak sortuz funtzioa galduz

13 Substantzia kimikoak (industriarekin erlazionatuz):
-asbestoak eta plagizidek biriki minbizia -bentzenoak leuzemia -amina aromatikoek gernu-mazkuriko minbizia

14 Agenteen eragina Zelulen ADN-aren gainean jardun, material genetikoan aldakuntzak sortuz Mutazio bat baino gehiago gertatu behar dira, tumorea sortzeko Mutazio hauek bizitzan zehar metatzen joan Hiru gene taldetan mutazioak gertatuz gero tumoreen agerpena bultzatzen da.

15 Protoonkogeneak Mutazio bat jasaten dutenean, onkogene bihurtzen dira
Hazkuntza faktore hinperaktiboa sortu Ugalketa zelular inkontrolatua sortu

16 Antionkogeneak (tumore ezabatzaileak)
Mutazioa izanez gero, inaktibatu egiten dira; horren ondorioz apoptosia geldiarazi eta neurriz kanpoko ugalketa gertatzen da. P53 proteina

17 Gene modulatzaileak Seinale kimikoen lanketan parte hartu eta horrela zelula bere bizi espazioan mantendu Mutazioa gertatzean, bere funtzioa galdu eta metastasia gertatu

18 Minbiziaren prebentzioa eta tratamendua
Prebentzio primarioa: -helburua gaixotasuna hartzeko arriskua murriztu -tabakoaren kontsumoa utzi, fruta eta barazki ugari jan… Prebentzio sekundarioa: -helburua tumoreen detekzio goiztiarra -Papanicolauren proba, umetokiko lepoko azterketa, hiru urterik behin