19.Gaia Ariketak SOINUA ETA ENTZUMENA

Presentación del tema: "19.Gaia Ariketak SOINUA ETA ENTZUMENA"— Transcripción de la presentación:

1 19.Gaia Ariketak SOINUA ETA ENTZUMENA
Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-Partekatu lizentziaren mende dago.  Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

2 1 Nola sortzen da soinua? Erregela bat edo goma bat bibra arazten badugu, zer gertatzen da? Zer gertatuko da Erregelaren muturra laburra denean? Gomak tentsio gehiago badu? Erreglaren muturra luzea denean? Gomak tentsio gutxiago badu?

3 Nola sortzen da soinua? Kanpaia bat kolpatzen dugunean zer gertatuko da? Osatu hutsuneak. Kasurik gehienetan termino bera erabili behar duzu. Zein da eta zein da bere garrantzia? Kanpaia hori atzamarraz ukitzen baduzu duela konturatzen zara. Ondoren, eskuarekin estutzen baduzu kanpaiak utzi eta soinua desagertzen da. Diapasoi bat pendulu arin baten aurrean razten baduzu, soinua egiten duen bitartean penduluaren bolatxoa aldentzen duela konturatuko zara. Altzairuzko haga elastiko bati mutur batetik heltzen badiozu eta bestetik oreka posiziotik aldentzen baduzu, aske uztean duela ikusiko duzu eta soinua igorriko du. Esperientzi hauen bitartez, garbi geratzen da soinuaren jatorria bat dela. Hau da, igorleak (kanpaia, diapasoia, hagatxoa,…) airean .... badu, airea osatzen duten gas desberdinen molekulek…… Teoria zinetiko molekularraren bitartez interpreta ezazu.

4 Nola sortzen da soinua? Kordazko instrumentuak bibra arazterakoan soinua sortzen da. Teoria zinetiko-molekularraren bitartez azal ezazu zein den soinuaren hedapena. Zergatik entzuten dugu? Sokaren ezaugarriak zeintzuk dira, hau da, elastikoa al da? berreskuratzen al da deformazioa?

5 Osatu testua bibrazioa eta sentsazioa terminoak erabiliz:
hauek gure belarrira heltzen badira, tinpanoaren eragiten dute eta honela gure garunean soinuaren nabaritzen dugu. Aurreko testu horretatik zer ondorioztatzen da? Orain arte ikusitakoaren arabera soinuak bi ikuspegi ezberdin ditu. Zein da subjektiboagoa eta zein da objektiboagoa? Zein da sentsazioa eta zein da bibrazioa? alde batetik ikuspegi bat du, hau da, soinua gorputz baten bibrazioaren ondorioz gure belarriak nabaritzen duen da. Bestetik, ikuspegi batetik, soinua ingurune material batean zehar gorputz elastiko baten hedapena da, hain zuzen ere.

6 Nola sortzen da soinua? Zer da bibrazioa? Nola gertatzen da?
Ondorengo ideiekin testu bat elabora ezazu: Abiapuntua: Oreka posizioa Posizio horretatik bestera gorputz batek zerbait egiten du. Mugimendua egiten du. Bibrazio osoari oszilazioa deitzen zaio. Periodikoa da. Ez dago desplazamendurik.

7 Nola sortzen da soinua? Bibratzen duen gorputzak mugimendua du desplazamendurik gabe. Mugimendua azkarragoa ala mantsoagoa izan daiteke. Soinu berdinak sortzen al dira? Ikusi Pelikula Mugimenduaren azkartasuna nola neur dezakegu? Azkartasun hori zein ezaugarriarekin deskribatuko dugu?

8 Nola sortzen da soinua? Gizakiak entzuten dituen soinu-sentsazioen bibrazioak 20 eta dira segundo bakoitzeko.

9 Nola sortzen da soinua? Soinuaren da segundo bakoitzean gertatzen diren bibrazio edo oszilazio kopurua da. Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-Partekatu lizentziaren mende dago.  Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

10 Bibrazio kopurua denbora batean:
Nola sortzen da soinua? Bibrazio kopurua denbora batean: Kopurua / denbora da da. Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-Partekatu lizentziaren mende dago.  Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

11 Nola sortzen da soinua? Denboraren izena galdetu nahi dugu, oszilazioa edo joan etorria egiteko behar den denbora. Zein da denbora honi dagokion izena? _E_IO_OA

12 Nola sortzen da soinua? Nola neurtzen da segunduan ditugun oszilazio kopurua?Hertzio izena emango diogu (Hz). Erregelak 30 oszilazio egiten baditu segundo bakoitzean, bere maiztasuna 30 Hz dela esaten da.

13 ESPERIMENTUA EGIN EZAZU
Maiztasun guztiak ez dira entzungarriak. Bibrazioa oso txikia bada ez da entzuten: 20 eta Hz-en artean entzuten da. Erregla oszila arazi eta erantzun. Entzuten al da? Bibrazio gutxi baditu ez da entzuten, oso zaila denez bibrazio gainditzea, gehiago bibratuz, gehiago entzuten da. Bozgorailuetan eskua ipintzen baduzu bibrazioa nabarituko duzu. Maiztasuna bozgorailuen ezaugarrietan aurki dezakezu. Normalean asko bibratzen dute

14 1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du
Beirazko kanpai honen barnean ez badago airerik (hutsa badago), iratzargailuak bibratzen du, baina soinurik entzungo al dugu? EZ DAGO AIRERIK. HUTSA DAGO. Hutsean bai ala ez dira bibrazioak hedatzen, esaldia teoria zinetiko-molekularraren bitartez interpreta ezazu.

15 Ez dut ulertzen. Zer da “hedapen ingurumena”?
1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du Baina urpean gaudenean ez al zara konturatu baita ere soinuak entzuten ditugula? Ez dut ulertzen. Zer da “hedapen ingurumena”? Normalean entzuten ditugun soinuak hedatzen dira eta jasotzen ditugu. Urpean gaudenean jasotzen dugu Soinua iristen zaigun (airea, ura edo materiala) da “ n a”

16 Edozein ingurunean entzuten al da?
Edozein ingurunean entzuten al da?

17 Soinua baita ere ........... hedatzen da
1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du Soinua baita ere hedatzen da Egurra zeharka dezake, entzun dezaket.

18 Soinua ............ baita ere hedatzen da
14. diapositiva 1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du Soinua baita ere hedatzen da Belarria zoruan ipiniz bisonteak entzun ditzaket!!! Alajaina!!! Burdinezko bisontea entzun al dezaket?

19 Soinua .......... baita ere hedatzen da
1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du 15. diapositiba Soinua baita ere hedatzen da Soka eta plastikozko ontziekin (solidoekin) “telefonoa” eraiki dezakezu. Baina solidoak zurruna eta elastikoa izan behar du. Ez badago “tirante” edo “tentso” ez da hedatzen, ez baita elastikoa. Deformazioa ez da berreskuratzen eta energia xahutu egiten da. Teoria zinetiko-molekularraren bitartez interpreta aezazu.

20 Gure espazio ontziaren motorra ez dut entzuten. Gaixorik al nago?
1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du Gure espazio ontziaren motorra ez dut entzuten. Gaixorik al nago? 16. diapositiba Ez, atmosferatik kanpo soinuek ez dute Hutsean soinuak hedatzen pelikuletan eta bideo jolasetan kontrakoa hauteman arren. Lan hau Creative Commons-en Nazioarteko 3.0 lizentziaren mendeko Azterketa-Ez komertzial-Partekatu lizentziaren mende dago.  Lizentzia horren kopia ikusteko, sartu helbidean

21 1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du
Meteorito handi bat ilargian erori arren eztanda entzungo al genuke? Zer uste duzu? 17. diapositiba

22 EZ, ez baitago tartean airerik (ez dago hedapen-ingurunerik).
1.1. Soinuak hedatzeko ingurune bat behar du Meteorito handi bat ilargian erori arren eztanda entzungo al genuke? 17. diapositiba EZ, ez baitago tartean airerik (ez dago hedapen-ingurunerik).

23 1.2. Soinuaren hedapena airean
Teoria zinetiko-molekularra erabiliz arrarifikazioa eta konpresioa nola azal dezakegu?

24 Ondorengo irudiak interpreta itzazu:
1.2. Soinuaren hedapena airean Ondorengo irudiak interpreta itzazu: 19. diapositiba arrarifikazioa konpresioa konpresioa konpresioa arrarifikazioa

25 1.2. Soinuaren hedapena airean
ERANTZUNA: Partikulak bibratzen dute, espazioan aldaketak sortuaz (partikula gehiago eta gutxiago), aldameneko partikulengan eraginez konpresioa eta arrarifikazioa edo zabaltzea.

26 1.2. Soinuaren hedapena airean
Egizu marrazkia eta kokatu ondorengo elementuak -airearen presioan “gora beherak” -Hedatu. Belarrira iristen da. -Hezurtxo-kateak -Entzumen-kanama -Tinpanoa -Karakola -Entzumen-nerbioa orrian dauden irudiekin egindako muntaia.

27 Ondorengo testua irakur ezazu
KONPRESIO (presioaren handitzea) eta ZABALTZEA EDO ARRARIFIKAZIO (presioaren txikitzea) eta zure hitzak erabiliz egizu sintesia eta hausnarketa.

28 Haizezko instrumentuak. Zuloak zulatzen dira. Entzun:
Debussy Mozart Tchaikovsky’s Oboe Luzeraz gain lodierak eragiten du. Motak

29 Nola sortzen da soinua? Haizezko instrumentuak Hodi irekien kasuan nodoak eta sabelak identifikatu. Zeinek du frekuentzia handiagoa? Zeinek du periodo handiagoa? sabelak sabelak sabelak sabelak Nodoa Nodoa Nodoa

30 Nola sortzen da soinua? Haizezko instrumentuak Hodi itxien kasuan nodoak eta sabelak identifikatu. Zeinek du frekuentzia handiagoa? Zeinek du periodo handiagoa? Irakurri eta landutakoa deskriba ezazu:

31 Nola sortzen da soinua? Sabela Sabela Sabela Haizezko instrumentuak
Nodoa Sabela Nodoa Sabela Sabela Haizezko instrumentuak

32 Soka mugitzen edo irabiatzen baduzu zer gertatzen da?
1.3. Zergatik esaten da soinua uhina dela? Uhinaren eredua Soka mugitzen edo irabiatzen baduzu zer gertatzen da? ERATZEN DIRELA ESATEN DA.

33 1.3. Zergatik esaten da soinua uhina dela? Uhinaren eredua
Soinuari argazkia egitea posible izango balitz eta presioa hedapen noranzkoaren posizioan irudikatu: Posizioa distantzia presioa konpresioa zabaltzea konpreioa Hedapen norabidea

34 Horretxegatik uhina dela esaten dugu
1.3. Zergatik esaten da soinua uhina dela? Uhinaren eredua Horretxegatik uhina dela esaten dugu gora eta behera egiten du Espazioan zehar den perturbazioa da. Hauetan gora beherak edo oszilazioak daude.

35 Energia hedatzen da, ez materia.
1.3. Zergatik esaten da soinua uhina dela? Uhinaren eredua Uretan flotazioan dauden objektuek gora eta behera egiten dute. Zorabiatzen dira. Baina hedapen norabidean ez dira desplazatzen. Toki berean daude bibratzen, ez mugitzen. Flotatzen duten kortxoen altura irudikatzen dugu. Oszilazioa bertikala da (gora eta beheran), baina ez dira desplazatzen. Energia hedatzen da, ez materia. Hedapen norabidea eta noranzkoa

36 1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua?
Zein aldagaiaren menpe dago? Energia kantitatea? Dauden objektuak? Tenperatura? Ingurunea? Non eta noiz gertatzen den?

37 1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua?
Zein aldagaiaren menpe dago? Energia kantitatea? Dauden objektuak? Tenperatura? Ingurunea? Non eta noiz gertatzen den? INGURUNEA Ongi hedatzeko baldintza bat bete behar du: Perturbazioa edo bibrazioaren ondoren hasierako egoera berreskuratu behar du.

38 Zergatik da garrantzitsua ingurunea?
1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua? Zein aldagaiaren menpe dago? Energia kantitatea? Dauden objektuak? Tenperatura? Ingurunea? Non eta noiz gertatzen den? Zergatik da garrantzitsua ingurunea? Ongi hedatzeko baldintza bat bete behar du: PL Bada ez da hedatzen Teoria zinetiko molekulararen bitartez material elastikoetan zergatik hedatzen da eta plastikoetan zergatik ez da hedatzen?

39 Gasak Likidoak Solidoak Egoera Ingurunea
1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua? Zein da hoberena? Gasak Egoera Ingurunea Abiadura (m/s) Gaseosoa Airea (20ºC) Hidrogenoa (0ºC) Oxigenoa (0ºC) Helioa (0ºC) 340 1286 317 972 Likidoa Ura (25ºC) Itsasoko ura (25ºC) 1493 1533 Solidoa Aluminioa Kobrea Burdina Beruna Kortxoa 5100 3560 5130 1322 54 Likidoak Solidoak Ikus pelikula

40 Egoera Ingurunea 1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua? Gaseosoa
(m/s) Gaseosoa Airea (20ºC) Hidrogenoa (0ºC) Oxigenoa (0ºC) Helioa (0ºC) 340 1286 317 972 Likidoa Ura (25ºC) Itsasoko ura (25ºC) 1493 1533 Solidoa Aluminioa Kobrea Burdina Beruna Kortxoa 5100 3560 5130 1322 54 Ingurunea homogeneoa bada, soinuaren abiadura da.

41 1.4. Zein abiaduran hedatzen da soinua?
Airean (giro tenperaturan) soinuaren abiadura 340 m/s da. Azkarra benetan!!! Non dago ekaitza? Tximista berehala baina soinua mantsoago, beraz soinuak zenbat behar du iristeko? v = e t 4 segundo pasatzen badira, zenbat metrotara dago ekaitza? t = 4 s v = 340 m/s e = ?

42 2 Soinuaren ezaugarriak
Soinu ezberdinak pertzibitzeko eta alderatzeko gai al gara? Soinuak antzemateko eta bereizteko zer egin behar dugu? Ezaugarri subjektiboak soinuaren ezaugarriekin (eredu teorikoekin) erlazionatu behar ditugu. Horretarako soinuaren ezaugarriekin erlazionatu behar dugu. Zeintzuk dira ezaugarri hauek? Taula osatu:

43 Ozentasun-maila Soinuaren ....................... erlazionatzen da
Sonoritatearen arabera izan daitezke Zuhaitzeko hosto baten erorketa Soinu Oso jasanezinak izan daitezke. Soinu

44 Zein tresnaren bitartez neurtzen dira?
2.1 Intentsitatea Zein eskalan neurtzen da?. Neurketa unitatea dezibelioa (dB). Zer adierazten du dezibelioak? Zein tresnaren bitartez neurtzen dira?

45 2.1 Intentsitatea Ondorengo egoera hauetan soinu ezberdinak sortzen dira. Ordenatu eta dezibelioen eskalan koka itzazu: Hostoen zurrumurroa. Naturako soinuak udaran. Lasaitasunez hitz egin Trafiko gutxi eta konstantea. Trafikoa semaforoaren inguruan eta kamioen hotsa. Bulego edo gela zaratatsua. Lantegi zaratatsua. Aurikularrak (walkmanak) Erreakzio hegazkinak. Su ziriak Rock kontzertuak eta musika ozena

46 Ondorengo irudia interpreta ezazu
INTENTSITATEA (DEZIBELIOAK) MINA MUSIKA MUSIKA GIZA AHOTSA MAIZTASUNA (HERTZIOETAN) ENTZUNGARRITASUN MAILA

47 2.2 Tonua Soinuaren ezaugarriak Ontzi baten sirena hotsa: larria
Bibrazioaren erlazionatzen da. 2.2 Tonua Ontzi baten sirena hotsa: larria Zorrotza eta urrun iristen da Soinu Tonuaren arabera izan daitezke: Soinu Soinu larriaren irudikapena: maiztasun baxua. Sirenak adibidez. Oinu zorrotzaren irudikapena: maiztasun altua. Txilibituak adibidez

48 Soinu entzungarriaz gain soinu entzunezinak ditugu:
Zeintzuk dira entzunezinak? Hzetatik kanpo daudenak dira. Gizakiok daukagun entzumenarekin ez ditugulako entzuten esaten zaie horrela; baina, zein bizidunak entzuten dituzte? Proposatu adibideak, bai infrasoinuentzat bai ultrasoinuentzat: Infrasoinuak: 20 Hz baino gutxiagoko maiztasuna dute. Ultrasoinuak: Hz baino gehiagoko maiztasuna dute.

49 Baina Nota musikala berdina bada (maiztasuna) eta instrumentua ezberdina bada, zer aldatzen da? Entzun eta konparatu soinuak. txirula klarinetea oboea saxoa

50 2.3 Soinuaren ezaugarriak: Tinbrea
Fokuaren berezko ezaugarria ezberdina da tinbrea ezberdina denean. Nota musikala berdina da baina soinua ezberdina da. Aztertu: Uhinaren formarekin erlazionatzen da.

51 3 Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa
Hesia edo oztopoa badago soinua egiten da (errebotea egiten du). Uhinaren islapenak eta ematen du.

52 Zergatik 17 metro dira eta ez gutxiago?
Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa Oihartzuna egon dadin 17 metro egon behar dute soinuaren jatorria (*) eta oztopoaren artean. 17 metro edo gehiago Zergatik 17 metro dira eta ez gutxiago?

53 Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa
Ulertzeko datu bat: Giza belarriak soili 0,1 segundoko separazioa duten soinuak bereiz ditzake. Batera iristen badira ezin ditugu bereizi. Soinuen arteko denbora txikiagoa bada, soinua bakarra dela dirudi.

54 Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa
v = e t v = abiadura e = ibilitako espazioa t = erabilitako denbora e = v . t = 340 m/s . 0,1 s = 34 m 34 metro? Ez ziren 17 metro?

55 Joaneko bidaian Itzulerako bidaian
Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa 34 metro joaneko bidaian eta itzulerako bidaian egiten ditu: Joaneko bidaian Itzulerako bidaian

56 Joaneko bidaia = 17 m Itzulerako bidaia = 17 m
Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa Joaneko bidaia + Itzulerako bidaia = 34 metro 17 m + 17 m = 34 metro Hau da: 34 m / 2 = 17 m Joaneko bidaia = 17 m Itzulerako bidaia = 17 m

57 Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa
Sonarra Aurki ezazu informazioa eta txostena idatz ezazu. Sonarra 2. munduko gerran erabiltzen hasi zen, urpeko ontziak detektatzeko. Zein da erabilgarritasuna eta zeintzuk dira bere kalteak?

58 Zer dira ekografiak. Eta medikuntzan (litotriziak adibidez)
Zer dira ekografiak? Eta medikuntzan (litotriziak adibidez)? Industrian ultrasoinuak erabiltzen al dira? Egun neurketak ordenagailuekin egiten dira. Urpeko sumendiak edo erliebeak aztertzeko erabiltzen dira. Itsas hondoen 3D-tako itsas hondoak elabora daitezke. Datuekin eta programa matematikoekin kalkula daitezke, ordenagailuen laguntzarekin noski.

59 1º Baleak soinuak igortzen ditu 2º Soinuak oztopoetan islatzen dira
Ba al zenekien baleek eta izurdeek bere “sonar biologikoa” dute. Informazio gehiago (youtuben edo irudietan) aurki ezazu. 1º Baleak soinuak igortzen ditu 2º Soinuak oztopoetan islatzen dira 3º Baleak islatutakoa entzuten du eta oztopoaren distantzia estimatzen du. 45. diapositiba Zarata, itsas ugaztunen mehatxu ikusezina Animalien entzumena

60 Gai hauetaz irudiak eta informazio gehiago aurki ezazu
Gai hauetaz irudiak eta informazio gehiago aurki ezazu. Youtuben ba al dago bideorik? Saguzarrak orientatzen direla eta ekolokalizazioz ehizatzen dute. Oihartzunari esker harrapakinak lokalizatzen dituzte (hegan egiten dituzten intsektuak). Ez dituzte soinuak igortzen, ultrasoinuak baizik: > Hz ko bibrazioak gizakiarentzat entzunezinak direnak.

61 Soinua ormetan, zoruan eta sabaian islatzen da.
Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa Noiz sortzen da oihartzuna?Oihartzun asko dagoenean sortzen da ERREBERBERAZIOA. Soinua ormetan, zoruan eta sabaian islatzen da. lLuzatutako eta gainjarritako soinu bakar baten moduan jasotzen dira. Soinua luzatu dela dirudi. Horretxegatik kalean eta hutsik (altzairurik gabe) dagoen etxebizitzan entzundakoak ezberdinak dira.

62 Soinuaren islapena: oihartzuna eta erreberberazioa
Kalean eta hutsik (altzairurik gabe) dagoen etxebizitzan entzundakoak ezberdinak dira, … ERREBERBERAZIOA DUGU. Bigaren mailako islatutako uhinak Lehen mailako islatutako uhinak Uhin zuzenak SOINU ITURRIA Egileen irudia

63 Ondorengo irudiak azal itzazu. Zer adierazten digute. Osa ezazu
Ondorengo irudiak azal itzazu. Zer adierazten digute? Osa ezazu. Zer da orain arte aipatu gabe dagoena?

64 Irakurri eta egin laburpenaSoinuaren zurgapena
Sarrera teorikoa Erreberberazioa gutxitu behar da baina soinua ez da erabat zurgatu behar, soinu iturriaren intentsitatea gehiegi ez handitzeko. Zein aldagaiek eragiten dute? Materialen zurgapena (taula) Aurkezpena Non eta zertarako erabiltzen da? Gune itxietan (kontzertu aretoetan, antzokietan, zineetan eta abarretan erreberberazioa zerk mugatzen du? 1.- Diseinuak. 2. Ormen materialen zurgatze gaitasuna (kortxoa, kartoia, moketak, ohialak,…). 3.- Pertsona kopuruak zurgatzen du.

65 Uhinen interferentzia
Bi iturriek soinua sortzen badute, berdinak badira eta aldi berean igortzen badute (uhin eredua erabiliz fasean). Ikus irudia. Mikroskopioak eta osziloskopioak neurtzen dute. Interferentziak sortzen dira, fasean eta desfasean. Eraikitzaileak eta deseraikitzaileak dira. Eraikitzailea Interferentziak zer diren azal itzazu Deuseztatzailea Uhinen interferentzia

66 Uhin geldikorren propietateak
Nodoetan ez dago inolako oszilaziorik. Gainerako puntu guztiak, berriz, oreka-puntuaren bi aldeetatik perpendikularki oszilatzen dute anplitude desberdinekin. Uhin geldikorrak ez du bidaiatzen eta, beraz, ez du energiarik garraiatzen. Egoera bakoitzean (luzera bateko haria edo hodia) maiztasun jakin batzuk baino ez dira posibleak. Horiexek dira hariaren edo hodiaren bibratzeko modu edo maiztasun naturalak. IRAKURRI ETA LABURPENA EGIN EZAZU: Bibrazio moduak soka batean

67 Ondorengo testua irakur ezazu: Uhin geldikorrak biolinean
Ondorengo irudian aurkako noranzkoan doazen maiztasun eta anplitude berdineko bi uhinen gainezarpena duzu. Behatzen duzuna interpreta ezazu. Ondorengo testua irakur ezazu: Uhin geldikorrak biolinean

68 Uhin geldikorrak: Mutur batetik aske dagoen hari batean Alde batetik itxita dagoen hodi batean Ondorengo testua irakur ezazu: Luzetarako uhinak hodietan Zein ondorio lortu duzu?

69 ERRESONANTZIA Zer da erresonantzia? Adibideak irakurri:
Irakurri eta aztertu:Tacomako zubia Sintonizazioak ba al du erresonantziarekin zerikusirik? Zergatik? Sistema atomiko edo nuklearrek erradiazioz argitzen direnean ere, erresonantzia-fenomenoak erakusten dituzte. Zer da erresonantzia magnetiko nuklearra? Ba al daude beste erresonantzia fenomenoak?

70 Erresonantziari buruzko esaldiak dituzu. Zuzenak al dira?
Gertakizuna Bibra daitekeen gorputz batean gertatzen da. Adibidez aireak kopa baten barruan bibra dezake. Indar periodikoa egiten dugu (bultaka ukituz koparen ezpaina. Bibrazioaren maiztasunak parekatzen du gorputzaren berezko maiztasunarekin. Eraginez asko handitzen da bibrazioaren anplitudea. Maiztasun berdineko bi diapasoi hartzen baditugu eta gertu kokatzen baditugu, bata bibra arazterakoan, besteak berez igortzen al du soinu bera? lehenengoak airean presio aldaketak sortzen dituelako al da? Ikusi ondorengo pelikulak: Pelikula Pelikula 2 Zer erakusten digute pelikula hauek?

71 Kaxaren forma eta tamaina funtsezkoa al da?
Giza ahotsa Giza ahotsa Kordazko instrumentuen kasuan Erresonantzia kaxa oso garrantzitsua da. Kaxa honek soinuak indartzen ditu. Erresonantzia da. Kaxaren forma eta tamaina funtsezkoa al da? Bai zeren berezko frekuentziei dagozkionak izan daitezen eta, beraz, erresonantzia egon dadin. Tinbrea aldatzen dute, frekuentzia ezberdinentzat anplitudea ezberdin aldatzen baita. "formantea“ da indartzen den frekuentzia multzoa. PROBLEMA: Giza ahotsaren kasuan, oboearen kasuan, fagotaren kasuan eta tubaren kasuan lortzen diren frekuentzia multzoak oso anitzak ala oso berdintsuak al dira?

72 4 Kutsadura akustikoa Zer sortzen dute Trafikoa
Kamioien zaratak lanean Kutxareen zarata Mailu neumatikoak Garbiketa ibilgailuak Taladroak Hegazkinak Pianoa gaizki jotzen duen pertsona eta abesti bera errepikatzen duenak? Dezibelio asko dituzten soinuak eta oso izan daitezke. Halaber arazo psikologikoak sortzen dituzte: …

73 Zarata ingumen arazoa dela egunkarietan agertzen al da? Aurki ezazu.
Ondorengo soinuen iturburuek zarata sor al dezakete? Adierazi zeintzuk sortzen duten eta zeintzuk gutxiago sortzen duten: Erreakzio-motorra Su artifizialak Itsasontzietako makinen gela Rock taldea Mailu pneumatikoa, ehungailua Ibilgailu astuna, piezen leunketa Trafiko handiko kalea Automobilak Bulegoa Elkarrizketa normala Etxebizitza lasaia Hostoen zarata Entzumenaren ataria

74 Kutsadura akustikoa gutxiagotzeko zein neurri har ditzakegu?
Neurri pasiboak ezagutzen al dituzu? Neurri aktiboak ezagutzen al dituzu? Hezkuntza neurriak garrantzitsuak al dira? Zure etxearen edo eskolaren argazkia atera eta adierazi neurri aktiboak eta pasiboak.

75 Kutsadura akustikoa Gelatik kanpo hitz egiterakoan, konturatu gabe, zarata handia ateratzen da, eta konturatu gabe arazoak sortzen ditu. Gutxiagotzea garrantzitsua al da? Erreberberazioa gutxitzea garrantzitsua al da? Kutsadura akustikoak arazoak sortzen ditu: kontzentrazioa, eskola errendimendua, erraz haserretzea, eta abar. Bakoitza zein kasutan gerta daiteke?

76 Entzumen sisteman jasandako eraginak zeintzk dira?
Zarataren eraginak osasunean Entzumen sisteman jasandako eraginak zeintzk dira? Ahozko komunikazioan sortutako interferentziak adieraz itzazu. Eztabaidetan gertatzen al da? Telebistan ikusi al duzu? Ez-entzumenezko eraginak kalte psikologikoak eta fisiopatologikoak izan daitezke. Interneten informazioa aurki ezazu eta 20 lerroko laburpena idatz ezazu. Nola tratatzen dira?

77 Eragin psikopatologikoak
Hauek izan al daitezke? Begi-ninien dilatazioa eta begi-kliskatze azeleratua Takikardiak, pultsuaren azelerazioa eta arnasketa bortitzak Buruko mina eta presio arterialaren igoera. Muskuluen aktibitatea jaistea. Gastritis edo kolitisak Kolesterolaren igoera. Odolaren glukosa maila igotzen da. Eragin psikologikoak Hauek izan al daitezke. Informazio gehiago sakatuz lor daiteke: Insomnioa Nekea Estresa Histeria eta neurosia Isolamendu soziala Gogo sexualaren gabezia

78 Ez-entzumenezko eraginen artean logurearen arazoak eta jarreraren arazoak sor al daitezke? Nekeak eragina izaten ak du? Loguraren gaineko eraginak hauek dira. Zein da zure ustez kaltegarriena. Zergatik? Zaratak lo egitea zaila egiten du Lo daudenak esnatzen ditu. Loguraren sakontasuna txikiagotzen dutela. Jarrera aldaketak eragiten ditu (oldakortasuna, haserrea, arduragabetasuna...) Ziurgabetasun eza Ezinegona Beldurra sortu

79 Loguraren gaineko eraginak hauek dira. Zein da zure ustez kaltegarriena. Zergatik?
Memoriaren gaineko eraginak (memoriaren kapazitatea murriztea, hitz ezezagunak edo luzeagoak direnean bereizki,...). Atentzioaren gaineko eraginak: atentzioa ez sortzea aktibitate espezifiko batean, galtzea eragitea, aktibitatearen gaineko kontzentrazioa galarazi... Haurdunaldiaren gaineko eraginak. Esposizioa gestazioaren 5 hilabete eta gero gertatzen bada, erditzearen ondoren umeak ez dute zarata jasaten eta negar egiten dute hau jasatzerakoan, gainera, jaiotzean tamaina txikiagoa dute. Umeen osasunaren gaineko eraginak: iIkasketa eta osasunean. Soinu seinaleetara erne egoteko ahalmena galtzen dute eta bai irakurtzeko bai komunikatzeko orduan atzerapena izaten dute. Isolapen soziala eragiten du. Isolapen soziala

80 Entzumen sentsazioa eragile subjektiboa al da
Entzumen sentsazioa eragile subjektiboa al da? Burmuinean eta entzumeneko prozesu fisiologikoak eta psikologikoak nahasten al ditu? Soinuaren ezaugarrien arabera bortitzetan, ahuletan, desatseginetan, … sailkatzen ditu., Adibidez 1000Hzkoa 40 dBkoak, 100 Hzkoa 62 dBkoren sentsazio berdina du. Horrelako informazioa aurki eta azter ezazu. Egizu taula bat. Zikindu gabe tzen du zaratak

81 ERREPASATZEKO ETA SAKONTZEKO Soinuaren fisika
Simulazio honetan ingelesez eta konplexuak diren kontzeptuak lantzen dira. Soka baten bibrazioak ikusteko Kutsadura akustikoa murrizteko ekintza plana 5. Mailakoak kutsadura aztertzen 81