AINTZINAROA Ibaietako Zibilizazioak MESOPOTAMIA eta EGIPTO Ibon Gereka

Gaiaren gidoia AINTZINAROA MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA Sarrera Idazkeraren sorrera MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA Agintearen antolamendua Bilakaera historikoa Gizartearen antolamendua EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA Aginte eta giza taldeak Erlijioa Kultura eta artea.

AINTZINAROA Sarrera Aintzinaroa historiaren lehen aroa da. K.a 3500 urtean hasten da. Idazkeraren sorrerarekin. k,.o. 476an bukatzen da. Erromatar inperioaren amaierarekin

Aintzinaroaren eskema

AINTZINAROA Idazkeraren sorrera Lehen idazkera Sumer-en, Mesopotamia, sortu zen. K.a. 3500 urtean gutxigora-behera. Eguneroko gertaerak erregistratzeko beharraren ondorioz sortu zela uste da. Adibidez, nekazariek jainkoei egindako eskeintzen kontrola eramateko.

Aintzinako idazkerak Kuneiformea Hieroglifikoa Lineal A Lineal B Feniziarren alfabetoa Arabiarren idazkera

IDAZKERA KUNEIFORMEA Sumerren sortua Mesopotamiako hegoaldea) K.a 3500 urtean. Idazkera zaharrena da. 600 karaktere edo ikur ditu. Irakurri daiteke.

IDAZKERA HIEROGLIFIKOA Egipziarrek asmatua. K.a. 300 urtean. 800 karaktere ditu. Objetuak marrazkien bidez adierazten ditu. Irakurri daiteke.

LINEAL A IDAZKERA Kreta uhartean sotua. K.a. 1750 urtean. Oraindik ezin dezakegu irakurri

LINEAL B IDAZKERA Greziako Mizenas hirian sortua. K.a. 1200 urtean. Irakurri dezakegu.

FENIZIARREN ALFABETOA Fenizian sortutakoa da. K.a 900 urtean. Irakurri dezakegu. Feniziarrak gaur egungo Libanon kokatutako herri merkataria zen. Greziarrek bokalak gehitu zizkioten.

ARABIARREN IDAZKERA Arabian sortua. K.a IV-V mendean. Eskuinetik ezkerrera idazten da. Ez du bokalik.

2 MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA Sarrera Mesopotamia hitzak ibaien arteko lurraldea esan nahi du. Duela 8000 ( k.a 6000) hasi zen. Ekialde Hurbilean, Tigris eta Eufrates ibaien artean, gaur egun Irak dagoen lekuan kokatzen da. Sumertarrak eta Akadtarrak izan ziren sortzaileak.

Sarrera jarraipena Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emankorra bihurtu zuten. Ondorioz, nekazaritza ugaria eta aberatsa izanik, behar dutena baino produktu gehiago ekoizten dute. Soberakinak saldu egiten dituzte, inguruko herriekin MERKATARITZA garatuz. Beraz, oso lurralde aberatsa da. Goldea, gurpila, dirua, adreilua eta abr asmatuko dituzte.

MESOPOTAMIA Agintearen antolamendua Mesopotamia hiri estatuetan antolatzen da. Hiri estatu bakoitza independientea da. Bere jainkoak eta erregea ditu. Mesopotamiako hirien mapa kokatu.

Agintearen antolamendua Jarraipena TEOKRAZIAren arabera gobernatzen da, hau da, erregeak: Jainkoarengandik lortu du boterea. Jainkoaren legeen arabera agintzen du. Apaizek indar haundia dute eta nekazariek egindako opariak kudeatzen dituzte. Hiri estatu bakoitzen aginte gunea ZIGURAT izeneko eraikina da.

Zigurata Hiri bakoitzeko jainkoaren egoitza da. Gurtzak eta opariak bertan jasotzen dira. Hiri aginte gunea ere ba ba. Hiri zigurataren inguruan antolatzen da. Beraz, hiriko eraikinik garrantzitsuena da.

MESOPOTAMIA Bilakaera historikoa Historian zehar herri asko eta asko izan dira Mesoptamiako lurraldea menperatu izan nahi dutenak. Arrazoia mesopotamiako lurarren aberastasuna da. Hauek dira, ordena kronologikoan, Mesoptamia konkistatu duten herriak.

Sumerko zibilizazioa

Akadiarren inperioa

Babiloniar inperioa

Asiriarren inperioa

Neobabiloniar inperioa

Persiar akemenidak

Alejandro Magno greziarraren inperioa

Persiar sasanidak

MESOPOTAMIA Gizarte antolamendua ENA: Erregea eta agintari gorena AWILA: Nobleak, apaizak eta armadako buruak. AWILEN: Nekazari, merkatari, soldadu eta artisauak. WARDOAK: Esklabuak. Ez dira libreak, saldu eta erosi daitezke.

3 EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA Sarrera K.a IV. sortua. K.a 31 urtean amaitzen da erromatar inperioak Egipto konkistatzean. Nilo ibaiaren ibarrean kokatzen da, gaur egungo Egipton.

Sarrera jarraipena Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emakorra bihurtu zuen. Ondorioz nekazaritza oso oparoa da eta produktu soberakinak dituzte. Hauek saldu eta inguruko herriekin merkataritza garatzne da. Oso lurralde aberatsa izan zen.

EGIPTO - Bilakaera historikoa Egipto garaiko MENES erregeak Egipto behera konkistatzen du. Batasun honekin hasiko da Egiptoko zibilizazioa. 3000 urte iraungo ditu. Argazkian Menes erregearen paleta. Egiptoren batasuna adierazten du.

EGIPTO Bilakaera historikoa - jarraipena Hauek dira egiptoko historiako aldi nagusienak: AINTZINAKO INPERIOA ERDIKO INPERIOA INPERIO BERRIA ARO BERANTIARRA

EGIPTO - Agintea eta gizartea ERREGEA FARAOIA GOI MAILAKO HERRITARRAK APAIZ, NOBLE, ESKRIBAK BEHE MAILAKO HERRITARRAK NEKAZARI, SOLDADU, MERKATARI, ARTISAUAK ESKLABOAK

Faraoia: jainko bizia da.

Eskriba: funtzionariak dira, idazleak

Esklaboak: saldu eta erosi daitezke

EGIPTO - Erlijioa Erlijio politeista da: jainko asko gurtzen dituzte. Hil ondorengo bizitzan oinarritzen da: Gizakia, gorputza eta arimak ( KA ) osatzen du. Gorputza hiltzean arima beste munduko bizitzara pasatzen da. Baina horretarako beharrezkoa da gorputza ez uteltzea.

EGIPTO – Erlijioa jarraipena Gorputza ez usteltzeko MOMIFIKATU egiten dira: MOMIA, baltsamatu eta 40 egun igaro ondoren disekatu eta hesgaitutako ( bendatutako) gorpua da.

EGIPTO – Erlijioa jarraipena Egiptoko jainko garrantzitsuenak hauek dira: RA AMON ISIS OSIRIS Eta abar

RA

AMON

ISIS

EGIPTO – Kultura eta artea Hileta Monumentuak MASTABA: Hileta monumentu zaharrenak

Hileta monumentuak - jarraipena Piramideak: Hileta monumentu ezagunenak eta ikusgarrienak. Argazkian Gizeh-eko piramide handiak.

Hileta monumentuak - Jarraipena HIPOGEOAK: Mnedi harritsuen barrena egindakoak. Inperio berriko hilobiak.

ERLIJIOA - Tenpluak Tenplua baten atalak. Luxor-eko tenplua