LEHEN MUNDU GERRA Kontzeptua

Kontzeptua Lehen Mundu Gerra “Lehen Mundu Gerra” kotzeptua 1914tik 1918ra arteko gatazkari izendatzeko erabilia da Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora zabaldu zen: Koloniek, EEBBek, Japoniak eta abarrek parte hartu zuten

LEHEN MUNDU GERRA Arrazoiak

Arrazoiak Orekaren Teoriaren amaiera Alemaniako Weltpolit Ekonomikoak Kolonialak Nazionalismoa Blokeen sorrera Balkanetako krisiak Berrarmatze politika Artxidukearen hilketa

Arrazoiak Orekaren Teoriaren amaiera Alemaniako Weltpolit Ekonomikoak Alemaniako batasunak (1870) “Orekaren Teoria” (europako potentzien artean nagusitasun garbirik ez izatea) apurtu zuen Alemaniako Weltpolit 1890tik aurrera “weltpolit” printzipioak “realpolit” teoria ordezkatzen du: helburua Alemaniaren nagusitasuna Ekonomikoak 1870tik aurrera Bigarren Industrializazioaren ondorioz hazkunde ekonomiko ikaragarria. Herrialdeen artean lehiakortasuna merkatuak eta petrolioaren ekoizpena kontrolatzeko Nabarmena zen Ingalaterra eta Alemaniaren arteko lehia merkatuen nagusitasuna izateko

Arrazoiak Kolonialak XIX.mendean Frantziak eta Ingalaterrak hegemonia koloniala zeukaten: kolonia gehienak euren kontrolpean Alemaniak bere indar ekonomikoarekin bat egingo zuen beste era bateko banaketa exijitzen zuen Beraz, Alemaniaren interesak Ingalaterrarenak eta Frantziarenak erabat kontrakoak ziren Tentsioaren adibide dugu Marokoko krisia

Arrazoiak Nazionalismoa XIX.mendean Ideologia Nazionalista zabaldu zen Europan: Disgregrazio prozesuak: Otomandar Inperioaren edo Austrio-Hungariaren menpe zeuden hainbat herrik independentzia aldarrikatzen zuten Integrazio prozesuak: Txikiagoak ziren entitateak batuz gauzatu ziren: adib: Alemania eta Italia Lehia ekonomikoak eta kolonialak nazionalismo sutsua handitu zuten (Alemania, Frantzia eta Ingalaterraren kontra) Gerra franko-prusiarrak etsaitasun giroa handitu zuen (Frantzia eta Alemaniaren artean) Frantziako nazionalismoak gerran galdutako Altsazia-Lorena aldarrikatzen zuen Balkanetako kontrola etsaitasun giroa handitu zuen (Errusia-Serbia, Alemania Austria-Hungariaren kontra)

Arrazoiak Blokeen sorrera 1890tik aurrera herrialdeen arteko tentsioa areagotu zen Tentsioak aliantza politikoak eta militarrak eragin zituen elkarren arteko babesa bilatuz Blokeak: Entente Hirukoitza: Frantzia, Ingalaterra, Errusia Serbia gehituko zaie Gatazkan zehar gehituko dira Serbia, Italia, Belgika, EEBBak,Grezia, Errumania, Japonia Aliantza Hirukoitza: Alemania, Austria-Hungaria, Italia Italia neutral deklaratzen da eta 1915an Ententera pasatzen da Turkiak eta Bulgariak ere parte hartuko dute

Arrazoiak Balkanetako krisiak XIX.mendean Otomandar inperioa desegiten Otomandar inperioaren desagerpenak Balkanak ezegonkortu zituen: Mugimentu nazionalistak: Grezia, Bulgaria, Errumania, Serbia Errusiaren interesak: Mediterraneorako irteera (Dardaneloak) Serbiaren interes nazionalistak: Serbia handia sortu Austria-Hungariaren interes politikoak eta ekonomikoak Bosnia-Herzegobinaren anexioa Italiako interesak: Adriatiko kostaldea Balkanetako ezegonkortasunak aliantzak indartu zituen Alemania/Austria Hungaria Errusia/Serbia                                                                                            

Arrazoiak Balkanetako krisiak

Arrazoiak Berrarmatze politika Berrarmatzearen ondorioz armadak ikaragarri hazi ziren Soldadutza ezarri zen Ekipamendu militarra askoz hobea izan zen Itsaspekoak, gerra hegazkinak, gas pozoitsuak, tankeak, kanoiak

Arrazoiak Berrarmatze politika

Arrazoiak Artxidukearen hilketa Austrohungariar inperioaren oinordekoaren hilketa azkenengo arrazoia izan zen Hilketa “Serbia Handiaren” aldeko elkarte bateko kide batek egin zuen Austriak Serbiari ultimatuma jarri zion Austriak Serbiari gerra deklaratu zion Errusiak Austriari gerra deklaratzen dio Gerra deklarazioak, aliantza sistemak zirela eta, kateatu ziren

LEHEN MUNDU GERRA Gerraren bilakaera

Gerraren bilakaera Gerraren agertokiak Gatazkaren faseak Lehen Fasea: mugimendu gerra Bigarren Fasea: lubakietako gerra Hirugarren Fasea: 1917.urtea

Gerraren bilakaera Gerraren agertokiak Gatazkaren faseak Frantziako iparraldea; Ekialdeko frontea; Koloniak; Itsasoko gerra Gatazkaren faseak Mugimendu gerra: Alemanek “Shlieffen Plana” antolatu zuten gerra azkar amaitzeko Gerra bizkorraren helburua zen mendebaldeko frontea deuseztatzea ekialdeko frontean tropak metatzeko Alemaniako planak porrot egin zuen, fronteak egonkortu ziren Lubakietako gerra: Gerra azkarren porrotaren ondoren indarrak parez pare geratu ziren. Fronteak egonkortu ziren eta lubakietan oinarritutako defentsa taktikak erabili zituzten Lubakietako gerrak ikaragarri ahuldu zituen bi aldeetako soldaduak Hirugarren fasea: 1917.urtea eta gerraren amaiera Alemania eta Errusiaren arteko Brest-Litovskeko bakea. Estatu Batuak gerran sartu ziren: Indarran desorekatu ziren 1918ko azaroan gerra amaitzen da Entente irabazle zelarik

LEHEN MUNDU GERRA Atzeguardiako gerra eta gerraren ondorioak

Atzeguardiako gerra eta gerraren ondorioak Gerra ekonomia Gerraren ondorioak: Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala Estatu Batuetako nagusitasuna Iraultza sozialak Estatu berrien sorrera

Atzeguardiako gerra eta gerraren ondorioak Atzeguardiako gerra: gerra ekonomia Fronteetatik urrun gelditzen zen biztanleriak ere gerraren eragina jasan zuen Gerra Ekonomia: Ohiko ekonomia gerra ekonomia bilakatu zen: ekonomiaren antolaketa, gastuak eta abar… gerrari aurre egiteko ziren Gerrako gastuei aurre egiteko maileguak eskatu behar izan zituzten Emakumeak lantegian lanean hasi ziren Errazionamendu liburuxkak ezarri ziren Prezioek gora egin zuten Estatuak zuzenean parte hartu behar izan zuen ekonomian

Atzeguardiako gerra eta gerraren ondorioak Gerraren azterketa: galera demografikoa eta materiala Heriotza asko: 9 bat milio hildako Galera materiala: galerarik handienak Frantziako iparraldean Estatu Batuetako nagusitasuna: Europak nagusitasun ekonomikoa galdu zuen Iraulza sozialak: Gerrak eragindako hondamendiak eta Errusiako Iraultzak iraultza giroa zabaldu zuten Estatu Berrien sorrera: Bake hitzarmenak aldaketa sakonak eragin zituen Europa mapan: Galtzaile izandako inperioak zatituta geratu ziren. Estatu nazional berriak agertu ziren

LEHEN MUNDU GERRA Bakearen antolakuntza

Bakearen antolakuntza Bakearen printzipio nagusiak Bake itunak: Herrialde bakoitzaren interesak Versaillesko ituna Europako mapa berria Etorkizuneko arazoak

Bakearen antolakuntza Bakearen printzipio nagusiak Alemania gerraren erantzuletzat hartzen da Nazionaltasun printzipioa: nazioen independentzia errespetatzea Potentzien arteko bakea ziurtatuko zuen nazioz gaindiko erakundea sortzea: Nazioen Elkartea

Bakearen antolakuntza Bake itunak Herrialde bakoitzaren interesak: Italia: Kosta Adriatikoko lurrak anexionatu Britania Handia: Ekialde Ertainean hedapena Frantziak: Alemania ahuldu Austriar inperioren deuseztapena

Bakearen antolakuntza Bake itunak Versaillesko Ituna (Alemaniarekin sinatutako bake akordioa) Lurrak kendu zizkioten (%15) Ekialdean Prusiako lurrak zatituta Altsazia-Lorena Frantziari itzularazi zioten Armada desegitera behartu zuten Renania desmilitarizatzera derrigortu zuten Koloniak kendu zizkioten Sarreko kontrol ekonomikoa Frantziaren esku; kontrol politikoa Nazioen Elkarteak izango du Aliatuei kalteak ordainarazi zizkioten “Anschulss” debekatzen zaio

Bakearen antolakuntza Europako mapa berria Alemania, Austria-Hungaria, Errusia eta Turkia galtzaile nabarmenak Otomandar inperioa Anatoliako penintsulara murriztu zen Estatu berriak sortu ziren: Polonia eta Jugoslavia Habsburgotarren inperioa zeharo zatituta geratu zen: Zati bana hartu zuten hiru estatu berrik: Austriak, Hungariak, eta Txekoslovakiak; aldemeneko zenbait estatuk ere bai

Bakearen antolakuntza Etorkizuneko arazoak Alemania ez zegoen ados Irredentismo mugimenduak: gutxiengo nazionalak eta lurrak batzeko aldarrikapena Europako mapa berriak ez zuen egonkortasunik