نیازهای فیزیولوژیکی رشته های ورزشی حمید رجبی استاد یار دانشگاه تربیت معلم

عوامل تعیین کننده نیازهای جسمانی وفیزیولوژیکی الگوهای حرکتی شدت اجرا کمیت اجرا ماهیت اجرا نیمرخ بازیکنان

Example of a soccer-specific drill for aerobic training

الگوهاي حركتي متفاوت دويدن آهسته تا دوهاي سرعت دويدن با توپ يا بدون توپ حركات پاي پهلو به طرفين، عقب و جلو پرش هاي جفت و تك پا پرتاب هاي مختلف تغيير جهت هاي پياپي

مسافت پيموده شده توسط بازيكنان هندبال؛ Cuesta (1991): مسافت پيموده شده توسط بازيكنان هندبال؛ بازيكنان گوش چپ 3557 متر بازيكنان گوش راست 4083 متر بازيكنان بغل چپ 3464متر بازيكنان بغل راست 2857 متر بازيكنان خط زن 3531 متر

فيزيولوژي بسکتبال یک مطالعه موردی فيزيولوژي بسکتبال یک مطالعه موردی

بازي بسکتبال يک جريان متناوب از فعاليت هاي گوناگون است که در اين فعاليت ها ظرافت ، دقت ، زمان سنجي و چابکي از عوامل اصلي هستند. مهمترين عوامل موثر در تعيين نيازمندي هاي فيزيولوژيکي ورزش بسکتبال ، الگوهاي حرکتي و شدت بازي است.

شدت بازي در بسکتبال با توجه به راه کار بازي ، فلسفه مربي ، شرايط بازي و سطح مهارت جسماني بازيکنان متغيير است. بنابراين نياز فيزيولوژيکي يک بازيکن بسکتبال ممکن است با توجه به شيوه بازي هر تيم ويژه باشد.

الگوي حرکتي در ورزش بسکتبال آهسته يا سريع انجام شوند. عبارتند از: ايستادن راه رفتن دويدن حرکت به عقب حرکت به پهلو انواع پرش هر کدام از اين حرکات مي توانند آهسته يا سريع انجام شوند.

در حين 48 دقيقه بازي بسکتبال 997 تغيير حرکتي گزارش شده است يعني هر 2 ثانيه يک تغيير حرکتي اتفاق افتاده است. مک اينز و همکاران

تنها 15 درصد از زمان بازي صرف فعاليت هاي شديد مي شود تنها 15 درصد از زمان بازي صرف فعاليت هاي شديد مي شود. بنابرين به نظر مي رسد قسمت عمده فعاليت ها در بازي بسکتبال در شدت هاي هوازي انجام مي شود. به هر حال شيوه و سطح بازي عوامل اثر گذار هستند.

ضربان قلب و اکسيژن مصرفي ضربان قلب بازيکنان بسکتبال در تحقيقات مختلف بين 160 تا 185 و بطور ميانگين حدود 170 ضربه در دقيقه معادل 89 درصد حداکثر گزارش شده است. تقريبا 15-4 درصد از زمان بازي با شدت ضربان بيش از 95 درصد حداکثر و 75-60 درصد از زمان بازي با شدت حدود 85 درصد حداکثر گزارش شده است.

لاکتات ميانگين لاکتات در حين يکي از رقابت هاي بسکتبال 8/2 ±8/6 ميلي مول در ليتر و در رقابت ديگر 1/3 ± 5/8 ميلي مول در ليتر گزارش شده است. نتايج تحقيقات حاکي از آن است که ارتباط معني داري (64/0r=) بين غلظت لاکتات و درصد زمان گذراندن در فعاليت شديد وجود دارد.

نيمرخ جسماني و فيزيولوژيکي بازيکنان بسکتبال

درصد چربي از آنجايي که بسکتبال به جابجايي سريع نياز دارد، چربي اضافي عامل محدود کننده اي خواهد بود. به همين دليل اندازه گيري چربي بدن و ضخامت چين پوستي بازيکنان بسکتبال حاکي از لاغرتر بودن آنها نسبت به افراد معمولي جامعه است. درصد چربي بازيکنان مرد 3/8 تا5/13 درصد گزارش شده است. بازيکنان ليگ هاي پايين تر و بازيکنان اروپايي داراي درصد چربي بيشتري هستند. بازيکنان گارد معمولا درصد چربي کمتري نسبت به ديگر بازيکنان دارند. درصد چربي بازيکنان زن از 5/19 تا2/26 درصد گزارش شده است.

توان هوازي توان هوازي بازيکنان مرد در محدوده 44 تا 59 و در زنان 36 تا 51 ميلي ليتر به ازاي يک کيلوگرم در دقيقه گزارش شده است که تقريبا شبيه افراد غير فعال هم سن و ورزشکاران غير استقامتي است. به نظر مي رسد توان هوازي در فرايند هاي ريکاوري اهميت بيشتري داشته باشد تا ايجاد يک مزيت عملکردي مستقيم.

بنابراين به نظر مي رسد يک آستانه مشخص از توان هوازي مورد نياز است و وقتي اين آستانه به دست آمد ، پيشرفت بيشتر در توان هوازي ممكن است مزيت اضافي نداشته باشد. عدم تغيير توان هوازي در 20 سال گذشته اين ادعا را تاييد مي كند.

به هر حال گزارش شده است كه توان هوازي با عملكرد بازيكنان زن رابطه دارد كه مي تواند حاكي از تفاوت سطح بازي ، شيوه بازي و كمتر بودن توان هوازي بازيكنان زن باشد.

توان بي هوازي هر دو سيستم انرژي هوازي و بي هوازي در بسكتبال سهيم هستند ، اما نقش سيستم بي هوازي مهمتر است . بنابراين توان و استقامت بي هوازي از نيازمنديهاي اصلي بازيكنان بسكتبال به شمار مي روند.

هرچند تنها 15 درصد از زمان بازي در يك مسابقه بسكتبال بعنوان فعاليت شديد گزارش شده است ، اما همين گونه فعاليت هاست كه احتمالا نتيجه مسابقه را تعيين خواهد كرد. ارتباط معني داري بين زمان بازي يك بازيكن با سرعت ، پرش عمودي و چابكي گزارش شده است.

ميانگين پرش عمودي بازيكنان مرد در ليگ يك NCAA 4/10 ± 4/71 و NBA 8/68 سانتي متر گزارش شده است. تفاوت معني داري بين بازيكنان گارد (6/6 ± 4/73) و مهاجم (4/8 ± 4/72) با بازيکنان سانتر (7/10 ± 8/66) گزارش شده است. ميانگين پرش عمودي بازيکنان زن در مطالعات مختلف 6/5 ± 6/46 گزارش شده است.

قدرت

به دليل تاثير قدرت بر توان و استقامت عضلاني ، اين فاکتور نيز در عملکرد بسکتبال مهم است. يکي از عوامل برآورد کننده زمان بازي براي يک بازيکن مرد ، قدرت پايين تنه ( تک تکرار بيشينه در حرکت اسکوات و پاورکلين) گزارش شده است. ميانگين حرکت اسکوات در بازيکنان بسکتبال 5/36 ±2/152 کيلوگرم و در حرکت پاورکلين2/15±2/99 کيلوگرم گزارش شده است که به نظر مي رسد قدرت بازيکنان سانتر بويژه وقتي بصورت نسبي بيان شود کمتر است.

سرعت و چابکي سرعت و چابکي نيز از برآورد کننده هاي زمان بازي در بازيکنان بسکتبال گزارش شده است. آزمون سرعت 30 يارد و آزمون چابکي تي (T) از معروفترين آزمون ها هستند.

اثر فصل مسابقه روي نيمرخ فيزيولوژيکي در صورتيکه آماده سازي تيم به خوبي انجام شده باشد ، به نظر مي رسد که تمرين تخصصي و مسابقه که داراي شدت و حجم مناسب باشد ، يک تحريک موثر براي حفظ آمادگي هوازي و درصد چربي در سرتاسر فصل مسابقه است. به هرحال اين موضوع براي بازيکنان ذخيره صحيح نمي باشد و تمرين جانبي مي تواند مورد توجه قرار گيرد.

با توجه به غالب بودن ماهيت بي هوازي در بازي بسکتبال ، منطقي است که توان بي هوازي در حين فصل مسابقات بدون تغيير بماند و يا حتي افزايش يابد. به هر حال در برخي تحقيقات کاهش توان بي هوازي گزارش شده است که مي تواند به دليل بيش تمريني و تمرين زدگي باشد.

نتيجه گيري و عوامل مختلفي نيازمندي هاي فيزيولوژيکي بازيکنان بسکتبال ورزشي است که به صورت شناور بازي مي شود و عوامل مختلفي نيازمندي هاي فيزيولوژيکي بازيکنان را تحت تاثيرقرار مي دهد. تعدد انتقال حرکتي به فواصل چند ثانيه نقش توان بي هوازي و چابکي را بطور مستقيم و توان هوازي و قدرت را به طور غير مستقيم در رشته نمايان مي کند.

به نظر مي رسد برنامه فصل مسابقه به شرطي که بازيکنان را در شرايط بيش تمريني قرار ندهد ، تحريک کافي براي حفظ نيمرخ فيزيولوژيکي بازيکنان بسکتبال فراهم مي کند. هرچند براي برخي بازيکنان که کمتر از 10 دقيقه در هر مسابقه بازي مي کنند ، ممکن است تمرين جانبي توصيه مي شود.

با تشکر از توجه شما