O NOSO PLANETA TERRA CIENCIAS SOCIAIS 1º ESO

INDICE 1.- O NOSO PLANETA 2.- ORIENTACIÓN E LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA O universo O sistema solar O Planeta Terra Os movementos de rotación e translación 2.- ORIENTACIÓN E LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA Meridianos e Paralelos Latitude e Lonxitude Proxeccións cartográficas Escalas: gráfica e numérica 3.- A ESTRUCTURA DA TERRA Capas da terra: Núcleo, manto e codia Partes da terra: atmósfera, litosfera, hidrosfera

1.- O NOSO PLANETA

O UNIVERSO O Universo é o conxunto de astros que existen no espazo. Está formado por millóns de galaxias, que a súa vez constan de millóns de estrelas, cada unha delas centro dun sistema solar en torno o cal gravitan outros astros como planetas, satélites, cometas e asteroides. Durante miles de años, la gente se ha maravillado ante el espectáculo de una noche clara tapizada de incontables y tintineantes astros. Quizá por esto mucha gente se ha preguntado, ¿Qué hay en el espacio? ¿Cuándo y cómo se formó? ¿Es nuestro planeta un lugar especial en el universo? No hay duda de que la respuesta a estas preguntas ayudaría a determinar con mayor exactitud por qué o cómo se formaron: la Tierra, los humanos y otros organismos que habitan en ella. Hace muchos siglos se pensaba que el Universo estaba compuesto por unas cuantas miles de estrellas que podían observarse a simple vista. Pero ahora, con poderosos telescopios, para explorar los cielos, sabemos que hay muchísimo más que eso. De hecho, lo que se ha observado es mucho más sorprendente de lo que cualquiera se hubiera imaginado alguna vez. Los seres humanos no llegamos a comprender aún la inmensidad y complejidad del Universo.

ORIXE DO UNIVERSO A teoría do Big Bang ou gran explosión, supón que, fai entre 12.000 e 15.000 millóns de anos, toda a materia do Universo estaba concentrada nunha zona extraordinariamente pequena do espazo, e explotou. A materia saliu impulsada con gran enerxía en todas direccións. Os choques e un certo desorden fixeron que a materia agrupárase e concentrárase máis en algúns lugares do espazo, e formáronse as primeiras estrelas e as primeiras galaxias. Dende entón, o Universo continúa en constante movemento e evolución. Ver el documental "El Universo, más allá del Big Bang" http://almez.pntic.mec.es/~jmac0005/ESO_Geo/TIERRA/videos/video_pt_001.htm

TIPOS DE GALAXIAS Galaxias regulares: Galaxias Irregulares Galaxias Elípticas Galaxias Lenticulares Galaxias Irregulares

A NOSA GALAXIA A Vía Láctea é a nosa galaxia, é unha máis das moitas que existen no universo. Os romanos a chamaron "Camino de Leche". Nela atópase o noso sistema solar, do que forma parte a terra.

Une cada galaxia co seu nome: Galaxias Elípticas Galaxias Espiral Galaxias Lenticulares Galaxias Irregulares

O SISTEMA SOLAR O Sistema Solar é un sistema planetario da galaxia Vía Láctea que se atopa nun dos brazos desta, coñecido como o Brazo de Orión. Está formado por unha única estrela chamada Sol, que da nome a este Sistema; más oito planetas que orbitan alrededor da estrela: Mercurio, Venus, a Terra, Marte, Xúpiter, Saturno, Urano e Neptuno; máis un conxunto de outros corpos menores: planetas enanos (Plutón, Eris, Makemake, Haumea, Sedna e Ceres), asteroides, lunas, cometas... así como o espazo interplanetario comprendido entre eles. Ver el documental "Cómo nació el Sistema Solar y la Tierra“ http://almez.pntic.mec.es/~jmac0005/ESO_Geo/TIERRA/videos/video_pt_002.htm  

Relaciona: Planeta O sol Satélite A Terra Estrela A lúa Corpos celestes os primeiros en formarse tras o Big Bang O sol Satélite Corpo sólido que órbita alrededor dunha estrela A Terra Astro que orbita alrededor dun planeta e o acompaña no seu recorrido alrededor dunha estrela Estrela A lúa

Universo Estrela Galaxia Planeta Satélite Sistema Solar Astro que orbita alrededor dun planeta e o acompaña no seu recorrido alrededor dunha estrela Corpo sólido que órbita alrededor dunha estrela Agrupación de estrellas, gases e polvo. Polo xeral en forma elíptica ou espiral. Corpos celestes os primeiros en formarse tras o Big Bang Corpo celeste que brilla no ceo con luz propia. É o conxunto constituido por unha estrela central e planetas, satélites, asteroides, cometas ou otros corpos celestes que xiran o seu alrededor. Universo Estrela Galaxia Planeta Satélite Sistema Solar

Completa: O___________ xurdiu fai uns_________ millóns de anos, debido a unha grande explosión de materia e enerxía, denominada_____________, que provocou unha xigantesca nube de polvo e gas de elevada temperatura. Posteriormente esta inmensa nube foi enfriándose orixinándose os diversos ___________ que o forman. Universo, 15000, big bang, astros

O sistema solar esta integrado por__________ planetas O ________ é o astro alrededor do cal xira a terra e os demais planetas do Sistema Solar. O primeiro planeta dende o Sol, no sistema solar chámase_______ e o último________ __________ é o planeta do Sistema Solar con máis satélites, en total ten 16 satélites coñecidos. 8, sol, mercurio, plutón, Saturno

Pon os nomes os planetas

O PLANETA TERRA A Terra é o terceiro planeta do Sistema Solar. Esta situación orbital e as súas características de masa a converten nun planeta privilexiado, cunha temperatura media duns 15º C, auga en forma líquida e unha atmósfera con oxígeno, condicións imprescindibles para o desenrolo da vida.

CREACIÓN DA TERRA Fai uns 4.600 millóns de anos a corteza da Terra comenzou a consolidarse e as erupcións dos volcáns empezaron a formar a atmósfera, o vapor de auga e os océanos. O progresivo enfriamento da auga e da atmósfera permitiu o nacemento da vida, iniciada no mar en forma de bacterias e algas, das que derivamos todos os seres vivos que habitamos hoxe o noso planeta tras un longo proceso de evolución bióloxica.

OS MOVEMENTOS DA TERRA

MOVEMENTO DE ROTACIÓN E AS SÚAS CONSECUENCIAS OS DÍAS E AS NOITES A Terra cada 24 horas, exactamente cada 23 h 56 minutos, da unha volta completa aredor dun eixe ideal que pasa polos polos, en dirección Oeste-Este, en sentido directo (contrario ó das agullas do reloxio). A este movimento, denominado rotación, débeselle a sucesión de días e noites, sendo de día o tiempo en que o noso horizonte aparece iluminado polo Sol, e de noite cando o horizonte permanece oculto ós raios solares. A metade do globo terrestre quedará iluminada, en dita mitad é de día mentras que no lado oscuro é de noit. No seu movemento de rotación, os distintos continentes pasan do día á noite e da noite ó día.

OS FUSOS HORARIOS Como dixemos antes, a Terra rota sobre o seu propio eixe da unha volta completa cada 24 horas ocasionando os días e as noites. Ó dividir os 360º da esfera terrestre entre as 24 horas do día danos como resultado que a cada hora lle corresponden 15º . Si representamos nun mapa mundi 24 franxas iguais obtemos un mapa que recibe o nome de fusos horarios onde cada franxa equivale a unha hora. Esas franxas empezan a contarse a partir do meridiano de Greenwich 0º. Cara o este de 0º hai que adiantar o reloxo unha hora por cada fuso horario Cara o oeste de 0º hai que retrasar o reloxo unha hora por cada fuso horario

Fíxate no debuxo cómo se vai levantando o Sol dende o amanecer ata o mediodía e ata o anoitecer:    ¿En cal destas posicións o Sol proporciona maior calor? ¿Por qué? ¿En cal destas posicións o Sol proporciona menos calor? ¿Por qué? ¿Por qué o Sol sae polo Este e ponse polo Oeste? ¿Onde se sitúan os puntos cardinais simples e compostos nun mapa? 

MOVEMENTO DE TRASLACIÓN E AS SÚAS CONSECUENCIAS A Terra na súa viaxe aredor do Sol tarda en dar unha volta completa 365 días e 6 horas, aproximadamente. Este é o denominado movimento de traslación, que corresponde co ano solar.

AS ESTACIÓNS Polo movemento de traslación a Terra móvese aredor do Sol impulsada pola gravitación, e nun tempo de 365 días, 5 horas e 57 minutos, equivalente a un ano. O noso planeta describe unha traxectoria elíptica. A velocidade da Terra polo espazo é de 29,5 kilómetros por segundo, recorrendo 106.000 kilómetros por hora, o 2.544.000 kilómetros por día. A órbita terrestre fai variar a distancia entre a Terra e o Sol no transcurso dun ano, por isto a primeiros de xaneiro a Terra alcanza a súa máxima proximidade ó Sol e a primeiros de xullo chega a súa máxima lexanía.

SOLSTICIOS En dúas ocasións as diferezas entre o día e a noite son máximas, so os solsticios. O solsticio de verán (21 de xuño) é o día máis longo do ano no hemisferio norte. No hemisferio sur é o solsticio de inverno. O solsticio de inverno (22 de decembro) é o día mais curto do ano no hemisferio norte. No hemisferio sur é o solsticio de verán.

EQUINOCIOS No Equinocio de Outono, 22 ou 23 de septembro, os días e as noites teñen igual duración en todo o planeta, ó situarse o Sol na vertical do Ecuador, comezando o outono no Hemisferio Norte e a primavera no Sur.

AS ZONAS CLIMÁTICAS DA TERRA: Outra consecuencia do movemento de traslación da terra arredor do Sol é a división do planeta en grandes zonas térmicas e climáticas: unha cálida dúas templadas dúas frías ou polares Debido á cantidade e intensidade de radiación solar que chega asuperficie terrestre varían ca latitud e as estacións do ano

2.- ORIENTACIÓN E LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA Para poder localizar un punto sobre a Terra con exactitude utilízanse coordenadas xeográficas formadas por liñas imaxinarias chamadas paralelos e meridianos. Os paralelos máis importantes son o Ecuador (0º), os dos trópicos e os dos círculos polares. E o meridiano máis importante é o de Greenwich (0º).

LATITUDE E LONXITUDE Para localizar un lugar no mapa hai que: ➢ Decir a distancia en grados ata o paralelo 0º que é o Ecuador e si está no norte ou no sur. LATITUDE ➢ Decir a distancia en grados ata o meridiano 0º de Greenwich e si está no este ou o oeste. LONXITUDE

Indica se as seguintes frases son verdadeiras O Ecuador divide a Terra en dous hemisferios iguais. ___ b) O planisferio é unha esfera que representa á Terra. ___ c) O meridiano 0º tamén se denomina ecuador. ___ d) A lonxitude e a latitude mídense en grados. ___ e) A latitude pode ser Este ou Oeste. ____ f) O meridiano de Greenwich divide a Terra en dous hemisferios___

Une ambas columnas: Paralelo Meridiano Lonxitude Latitude Distancia dende un lugar ó meridiano de Greenwich Distancia dende un lugar ó ecuador Liña imaxinaria que divide á Terra en dous hemisferios Liña imaxinaria que une ó polo Norte e o polo Sur Paralelo Meridiano Lonxitude Latitude

TIPOS DE PROXECCIÓNS A proxección da Terra sobre un mapa nunca é totalmente perfecta. Por iso utilízanse tres formas diferentes de representala, según a zona que queiramos proxectar. Existen proxeccións cilíndricas que son as máis utilizadas (proxección de Mercator e proyección de Peters), cónicas e polares

TIPOS DE ESCALAS NUMÉRICA GRÁFICA A escala é a relación existente entre un obxecto real (por exemplo, a superficie da Terra) e a representación que del mesmo faise TIPOS DE ESCALAS NUMÉRICA Exprésase mediante unha fracción que indica a proporción entre a distancia entre dous lugares sinalados no mapa e a realidad. Normalmente expresase en relación ca unidade, así unha escala 1:50.000 1cm distancia no mapa ----------------------- 50.000 cm distancia na realidad GRÁFICA Representa o mesmo ca numérica, pero o fai mediante unha línea recta ou regra graduada. Colocando a escala sobre o mapa, pode calcularse a distancia real existente entre dous puntos. 0     50   100  150  200 |-----|-----|-----|-----| Km

3.- A ESTRUCTURA DA TERRA Capa interna Espesor aproximado Estado físico  Corteza   7-70 Km.  Sólido  Manto superior  650-670 Km.  Plástico  Manto inferior  2.230 Km. Núcleo externo  2.220 Km.  Líquido  Núcleo interno  1250 Km. 3.- A ESTRUCTURA DA TERRA

1.- Relaciona as distintas capas da Terra coas súas características mediante frechas: A penas representa o 1% do total do planeta NÚCLEO Nela atopamos o magma Fórmana rochas sólidas como o granito MANTO Divídese unha capa sólida e noutra de materiais fundidos É a que se atopa na parte máis interna da Terra CODIA A súa parte máis externa emerxe en montañas 2.- Das frases seguintes, sinala cáles son verdadeiras (V) e cáles falsas (F). Na Terra pódense distinguir a litosfera, a hidrosfera, a atmosfera e a biosfera  A litosfera é a capa formada polas augas do planeta  A atmosfe é acapa gasosa que envolve áTerra  Na Terra hai cinco continentes  Na Terra hai seis océanos  As terras emerxidas ocupan o 50% da superficie do planeta 

PARTES DA TERRA A ATMÓSFERA A atmósfera é a capa gasosa que envolve a terra e permite a vida no noso planeta. A atmósfera divídese en cinco capas , dependendo de cánto varíe a temperatura co peso. A maioría dos estados do tempo e as nubes atópanse na primera capa.

TECTÓNICA DE PLACAS LITOSFERA Preséntase dividida en placas tectónicas que se desprazan lentamente . Estas placas están feitas de rochas pero a roca é, polo xeral, moi liviana en comparación co denso fluído que ten debaixo. Isto permite que as placas "floten" sobre o material máis denso. A litosfera e a capa externa da Tierra e está formada por materiales sólidos, engloba a corteza continental, de entre 20 e 70 Km. de espesor, e a corteza oceánica ou parte superficial do manto consolidado, duns 10 Km. de espesor. As terras emerxidas son as que se sitúan sobre o nivel do mar e ocupan o 29% da superficie do planeta.

A HIDROSFERA A auga atópase en moitos lugares da Terra, incluindo a superficie do planeta, dentro de rochas debaixo da superficie, e na atmósfera. A agua desprázase por diferentes partes da Terra seguindo o ciclo da agua. Aproximadamente o 70% da superficie da Terra está cuberta de auga, e a maior parte está no océano. So unha pequena porción de auga da Terra é de auga doce, e ésta atópase en ríos, lagos, e augas subterráneas.