Lan ematearen etenaldiak eta lan kontratuaren etendura

Presentación del tema: "Lan ematearen etenaldiak eta lan kontratuaren etendura"— Transcripción de la presentación:

1 Lan ematearen etenaldiak eta lan kontratuaren etendura
12. gaia Lan ematearen etenaldiak eta lan kontratuaren etendura

2 1. Lan prestazioaren etenaldia;
a. langilearen borondateagatik b. enpresariaren erantzukizunagatik eta indar nagusiengatik 2. Lan kontratuaren etendura A. Sarrera. b. Elkarren adostasunagatik c. kontratuan adierazitako arrazoiengatik d. langilearen aldi bateko ezgaitasunagatik e. Amatasuna eta adin txikiko adopzioagatik f. Soldaduska edo gizarte zerbitzu ordezkatzailearengatik. g. langilea espetxeratzeagatik. h Zigor diziplinarengatik. i. indar nagusiengatik j. arrazoi ekonomiko edo teknologikoengatik. k. Greba egiteagatik. l. Ugazabak egindako Legezko itxieragatik. m. kargu publiko baterako hautatu izateagatik edo derrigorrezko utzialdeagatik. n. genero- indarkeriaren biktima den emakume langilea 3. Laneko utzialdia a. Nahitaezko utzialdia b. borondatezko utzialdi arrunta c. Utzialdia bereziak: umeak (ahaideak)zaintzeko borondatezko utzialdia. eginkizun sindikalengatiko borondatezko utzialdia

3 Legezko baimenen Taula
Zergatiak Araua Zenbatekoa ezkontza 37.3 a art. 15 egunekoa Seme-alaben jaiotza, Ahaide baten gaixotasun larria, ospitaleratzea edo hilketa ( 2. gradurainoko ahaidea) 37.3.b 2 egunekoa 4 egunekoa (leku aldatzea beharrezkoa bada) Etxea aldatzeko 37.3.c 1 egunekoa Jaio aurreko azterketak eta erditzerako prestakuntza 37.3 f Beharrezkoa den denbora Edoskitzea Emakumeak hala nahi badu. LELeko 37.4 Egunero Ordu betekoa (bitan bana daitekeena) Laneguna ordu erdi gutxitzea Hiritarren betebeharra edo kargu publikoa betetzea A. epaiketan partaidetza zinpeko Lekuko Aditua B. Hautesteko eskubidea; hautesleak Mahaiburuak, mahaikideak, ikuskatzaileak ahaldunak 37.3.d Dagokiona Beharreko dena Hauteskundeko egun osoa eta hurrengo egunean 5 ordu Hauteskundeko egun osoa Enplegua bilatzeko (kaleratze objektiboan) 53.2 Astero 6 orduak, aurre-abisuaren zehar Igorritako langilea jatorrizko egoitza itzultzeko 40.4 4 egun 3 hiru hilero Azterketak egiteko baimena 23.1.a Beharrezkoa azterketa ondo egiteko (egun osoa Langileen ordezkaritza Ordezkaritza baterakoia eta sindikatuarena (orduen kreditua) Ordezkarien kopuruan arabera (eta hau langileen zenbatekoaz sortzen da) Negoziazio kolektiboa (sindikatuen ordezkaritza) Prebentzioko delegatuak 31/1996 Legeko (37art) 15, 20, 30, 35 edo 40 ordu hilero beharrezkoa beharrezkoa (bilerak,...)

4 a. arrazoi edo egoera pertsonalak
Def. lan ematearen etenaldietan lan kontratuaren lan egiteko beharra eseki egiten dela baina ordezko obligazioa mantentzen da, soldata ordaintzeko obligazioa badu enpresariak Bi motak; 1. langilearen borondateagatik a. arrazoi edo egoera pertsonalak a. Ezkontza  15 egun naturalak b. seme-alaben jaiotza = 2 egun naturalak c. ahaide hurbil baten ospitaleratzea, gaixotzea edo heriotza ahaide hurbila bada 2. gradurainokoa, nahiz odolezkoa nahiz ezkontzazkoa 3/2007 Lege organikoa kausa berria =ebakuntza kirurgikoa ospitaleratze gabekoa Leku-aldatzea beharrezkoa izatekotan  + 2 egun d. , ohizko egoitza aldarazteko egun bateko baimena dago e. umekia aztertzeko beharrezkoak diren frogak eta erditzez prestatzeko denbora Badira beste baimen batzuk Funtzio sindikala edo ordezkatzekoa egiteagatik Lan etenaldiak b.betebehar publiko edo kargu publiko betetzeagatik (hauteskundean parte hartzea; epaiketan partehartzea;… Denbora eta ordainketa  betebeharra oanrtzen duen legearen arabera Betebehar edo kargu publikoa aritzeagatik lanaldiaren %20a galduez gero , enpresariak langilea halabeharrezko utzialdian sartu 2.enpresariaren erantzukizunagatik eta ezinbestez ez direnak Enpresariaren erruaz gertatutako lan-etenak ez dira errekuperatu behar eta langileak badu soldatako eskubidea 3/2007 Lege organikoaren beste aldaketak  37.4art  haurra elikatzeko tartea pilatzeko aukera 37.5art.  ahaidea zaintzeko lanaldia jeisteko tarte minimoa lehen1/3tik ½ ra arte, orain 1/8tik ½ra arte)  adingabearen adina (lehen 6 urte; orain 8)

5 laneko etendurak Egoerak Iraupena eraginak amaitzean
a.- Elkarren arteko adostasuna. b.- Kontratuan itzartutako arrazoiengatik. paktatutakoa paktaturikoa c.-Langilearen aldi baterako lan ezintasuna 12 hilabete (+ 6 hilabete) gaitasun osoko alta => lanera birsartzeko eskubidea elbarritasuneko alta=> laneko ezintasun iragankorra (laneratzerik ez dago) d.- Emakume langileen amatasuna eta 6 urte baino txikiagoen adopzioa. 16 asteko (anitza => + 2 aste gehiago seme-alaba bakaoitzagatik ) Jaiotako edo adoptatutako haurra elbarritua izanez gero  + 2 aste lan postua gordetzeko eskubidea hurrengo egunean laneratzea e. laneko arriskua haurdun egotean erditu arte f. Soldaduzka, beharrezkoa edo borondatezkoa, eta gizarte zerbitzu ordezkatzailea irauten dutena, 9 hilabete langileak badu soldaduzka amaitzean 30 eguneko epea laneratzeko g.-Kargu publiko baterako hautatua izatea irauten dutena langileak badu amaitzean 30 eguneko epea laneratzeko h. Langilearen askatasun gabetzea, epai kondenatzailerik ez dagoen bitartean. Errugabetzat joes gero lan posturik bermatuta Urte bete baino handiagoko espetxeko zigorra lan kontratua buka dezake. i.- enplegu-soldaten esekidura, arrazoi diziplinariarengatik Amaitzean berriro lanean j.- Denboraldiko indar jasa ezina Amaitzean berrio lanean Iraunkorra bada kontratua bukatzeko zioa k.- Lan ematea eta onartzea oztopatzen dituzten zio ekonomiko edo teknologikoengatik Iraunkorra bada kontratua bukatzeko zioa (ikus kaleratze kolektiboa) l.- greba eskubidea erabiltzeagatik. m.- Enpresaren legezko itxiera.-“lock out Irauten duena Amaitzean berriro lanera n. Emakume langilea eta genero-Indarkeriaren biktima o. Aitatasuna Hasteko 6 hilabte eta gehienez 18 hilabeteraino luza daiteke 13 egun (4 aste) Lan postua erreserba

6 Lan kontratuaren etendura
15 egoerak oso desberdinak  batzuk halabeharrezkoak, beste aukerakoak Oro har  eteteak lan egiteko eta lana ordaintzeko elkarrekiko betebeharrak ezabatzen ditu (L.E.aren 45.2 art) Beste eskubideak  iraun egiten du (fede ona, sekretua,… langileak ez badu betetze zigortua izan daiteke Oinarria: langilea babesteko egina dago. Normalki  kontratuetan alde batek ezin badu haren obligazioa bete, kontratua amaitzen da edo behinik behin beste aldeak ez betetzeagatik kontratua amaiarazi ahal du. Lan kontratuan, berriz, bere obligazioa betetzea tarte batetan ezinezkoa izatean, legeak iraungiaraztea baimendu beharrean, tarte horretan ere, ordaina edo kontraprestazioa ez emateko besteari baimentzen dio. Normalean lan postua gordetzeko eskubidea dago etenaldian. 48 bis art.  aitatasunaren etendura  4 asteraino  indarrean ( indarren jartzeko data dagoenekoz 3 aldiz atzeratu da) Def. Lan kontratua egoera batzuetan eten egiten da, kontratuaren eraginak eseki edo izoztu egiten dira

7 zio ekonomiko, tekniko, antolatzeko edo teknologikoagatik: enplegu erregulatzeko espedientea.
Lan kontratu etetea enpresariaren iniziatibaz arrazoi ekonomikoak,tenikoak edo antolatzekoak edo teknologikoak direla eta Litekeena baita ere  lanaldia jaistea (lanaldiaren %t 10tik ehuneko 70.a) (kasu honetan aparteko Prozedura: Enplegu erregulatzeko Espedientea (kalerazteko kolektiboak egiteko erabiltzen dena) Kontsultak egitea langile ordezkariekin (negoziatzeko); langileekin paktatuez gero, Impugnatzea soilik fraude edo doloagatik Berezitasunak (art 47.1 LET) a. ez du garrantzirik langilearen zenbakia, beti erabili behar da etendura lortu nahi bada Kaleratze kolektiboaren zenbakiak  inpugnatzeko gatazka kolektiboa b. Kontsultak egiteko epea = 15 egun (gehienez) c. Trinkoagoa eta arinagoa (dokumentazioa beharrezkoa dena soilik) Berriz lanera itzultzea=> emandako epearen hurrengo egunean Arrazoi ekonomikoak = galerak edo diru sarrerak txikiagoak izatea (2 hiruhilabete jarraiturik)

8 Ordezkaritzako kargua hautatua izatea Karguak irauten duena
Laneko utzialdiak motak helburua iraupena Eraginak bukatzean Nahitaezko utzialdia Ordezkaritzako kargua hautatua izatea Karguak irauten duena lanposturako eskubidea Borondatezko utzialdia Urte enpresan eramatea Aurreko utzialditik 4 urte igaro 4 hilabetetatik 5 urterainokoa Lehentasuna lanpostura sartzeko Utzialdi berezia 3 urte baino txikiagoa den umea zaintzea Urte betetik 3 urteraino 1. urtekoa = lanposturako eskubidea hortik aurrera lehentasuna sartzeko lanposturako 2. gradurainoko ahaidea zaintzea* 2 urteraino Funtzio sindikalak betetzeagatik Kargua irauten duena *ahaideak ezin du bere burua zaindu istripuz, gaixotasunaz edo elbarritasunaz

9 Eszedentzia edo lan utzialdia Lege-aipamena;, L.E.aren 46.art.
eszendentzia bi moten arteko desberdintasuna  eszendentzia zelan eskatzen den (nahitaezkoan enpresak jarri ahal du egoera horretan) Bestean eskubidea da eszendentzia amaitu eta gero langilearen egoera; enpresariak langilea derrigorrez berronartu behar duen ala ez. Jatorria; Eszendentzia funtzionarioen legislazioan sortutako kontzeptua . Egoera hauek bateraezinak zirenez, eta kargu publikoan aritzean ezin zen izaten funtzionariotasuna galtzeko arrazoia, tarte horretarako funtzionariotasuna eseki egiten zen. Gero beste eremuetara zabaldu da Nahitaezko eszedentzia edo utzialdia Egoera: kargu publikorako izendatzea edo hautatu izatea; langileak berak eskatu ahal du eszendentzia, + lan-saioaren % 20 baino gehiago galtzekotan (3 hilabetetan) enpresariak sartu ahal du honelako egoera batean. Eraginak; Laneko utzialdian egondako denbora  antzinatasunerako kontutan hartzen da.Kargu publiko izendapena Bukatzean berrio lanera behar du langileak  karguaren bukatu eta gero 30 eguneko epea lanera berriro joateko Borandatezko utzialdia Def. Langileak eskatuez gero =eszedentzian / langilearen eskubidea Betekizunak; urte bete eramatea enpresan aurreko eszedentzia 4 urte pasatu izatea Iraupena; 4 hilabetetik 5urtera arte(tarte horretan nahi dena) Eraginak amaitzean; ez dago birsartze automatikorik Lehentasuna dauka berriro enpresan sartzeko, baldin eta bere mailako edo beheragoko lanpostuak badira . Amaitzean bersartzea eskatu behar du  enpresaren aukera desberdiank (lanpostu hutsik ez egotea, ber-sartzea ukatzea etabar,… utzialdiko denbora ez da kontutan hartzen antzinatasunerako. Hitzarmen kolektiboen bidez beste egoeratara zabal daiteke utzialdia erregulazioa eta ondorioak hitzarmen berak erabakiz.

10 Eszedentzi bereziak a.- Haurra zaintzeko eszendentzia.( L.E.aren 46.3 art.an)  langilearen eskubidea Iraupena; umea jaiotzetik hiru urterainoko eszedentzia. (ez dago iraupen minimorik) Eraginak; 1 urtekoa  nahitaezko eszedentzia/ berriro enpresan onartu beharra handiagoa bada borondatezkoa lehentasuna sartzeko b. Bigarren gradurainoko ahaidea zaintzeko  ahaidea = adinez, istripuz edo gaixotasunaz ahaideak ezin duela bere burua zaindu eta ez duela ordaindutako iharduera egiten  langilearen eskubidea Iraupena; urte betekoa Bi eszedentzientzat  Bi hauetan enpresa berean lan eginez gero bi pertsonek batera eskatzekotan pertsona bera zaintzeko enpresak batera erabiltzea mugatu ahal du. Subjektu sortzaile berri bat agertzekotan (sema-alaba bat jaioez gero) utzialdi beri bat zabaltzen da eta aurrekoa itxiko da. c.- Funtzio sindikalak betetzeagatik (langilearen eskubidea) Herrialde edo maila handiagoetan funtzio sindikalak betetzea kargu publikoagatikoarekin pareka daiteke. Funtzio sindikalak amaitzean, langileak badu 30 egunetako epea laneratzea eskatzeko.