Hizkuntza hila? Lotan? Berpizteko zorian?

Presentación del tema: "Hizkuntza hila? Lotan? Berpizteko zorian?"— Transcripción de la presentación:

1 Hizkuntza hila? Lotan? Berpizteko zorian?
Oihaneder, Gasteiz Martxoak 15, 2017 Alan R. King LENCA Hizkuntza hila? Lotan? Berpizteko zorian?

2 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Hondurasko lenca El Salvadorko lenca Azken hiztunak: XX mendearen erdialdera (?) arte. Gaurko hiztunak: 0. Hitzen ordena: SOV (euskararen antzekoa). 1 eta / pis 2 pe 3 lawa

3 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Erreferentziak: Tushik.org (errekurtsoak) Iralapil (fb-taldea: Hondurasko lenca) Isakanpi (fb-taldea: El Salvadorko lenca) Microglots (galdetu Alani) Alan: Powerpoint hau: tushik.org/lenca-hilda-lotan-berpizten/

4 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

5 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

6 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Brainstorming-a Inork ez daki hitz egiten Idatzizko dokumentazio eskasa Nortasun etnikoak irauten du Hezkuntza Sailak bultzatu nahi du Badaude zaleak medio sozialetan (FB) ►BILATU HIZKUNTZA BERPIZTEKO ESTRATEGIARIK ONENA

7 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

8 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Lenca hizkuntza(k) - Sarrera Bi hizkuntza daude lenca izenekoak (HL + ESL) Familia berekoak dira eta familiako bakarrak Ez dira hizkuntza bera, elkar-ulertzerik ez Biak hilak Biek dokumentazio eskasa dute Aurkezpen honetan Honduraskoan zentratuko naiz

9

10

11

12

13 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Lenca hizkuntza(k) - iturriak eta dialektoak HL ESL Cacaopera Honduras “Ni ondo nago” Guajiquiro: Unan shia launa. Similaton: Unan she lon. Chilanga (ES): Unani sham yanu. El Salvador

14 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Lenca hizkuntza(k) - Dialektoak eta “Batua” (HL) Lenca Unificado Moderno (LUM) “Nire emaztea badator (= etortzen dago)”: LUM: U map nan puk laina. Guajiquiro: U mob nan pulaina. Similaton: U map pugleina. Sta Elena: U maj nan pujlin. (Chilanga: U sia-na pokanpa. “Nire emaztea badator”)

15 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Lenca hizkuntza(k) - Tipologia (1) SOV: Map nan nap laina. Emakume-a hemen dago. Atzizkiak: Ish-pe-pil-on. Ikusi-ko dugu “HITANOA” Posposizioak: Kin ap map man am ishiuna. Bide-an emakume-arekin “zu ikusi.nuen”.

16 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Lenca hizkuntza(k) - Tipologia (2) Izena + mugatzailea: map nan emakume-a Aditza + laguntzailea: pu-k la-n una etor-tzen ego-n naiz (“nentorren”) Aditza + menderagailua: map man pun yêm kali emakume-arekin etorri zare-lako

17 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

18 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak - Sarrera BI PROZESU: Berreraiketa (nolakoa den finkatzea) Berreskurapena (erabilera gizartean) Berreraiketa zeregin linguistikoa da. Berreskurapena prozesu soziala da.

19 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreraiketa (1) ABIAPUNTUAK (HL): Deskribapenik ez Oso testu gutxi Zenbait hitz-zerrenda Datu-jasotzaileak ez ziren hizkuntzalariak Datuak dialektalak dira Ez zegoen ortografiarik

20 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreraiketa (2) BERRERAIKITZEKO PAUSOAK: Dokumentu guztiak bildu Datuak sistematizatu (datubasean) Fonologia eta gramatika deskribatu Kodifikatu (ortografia finkatu, egitura-eskema sortu) Dialektoen ezaugarriak sailkatu, datu xeheak aztertu, deskribapena findu / zuzendu... (Ahal denean) Gramatika idatzi eta hiztegia egin.

21 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreraiketa (3) ZABALTZEKO TRESNAK SORTU (berreskurapenari begira): Baterakuntzaren oinarriak finkatu Hizkuntz-egiturak didaktikoki eskematizatu Hiztegi praktikoa sistematizatu Material didaktikoak diseinatu eta gauzatu Ikasteko curriculuma zehaztu Testu berri eredugarriak sortu

22

23

24

25 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (1) ERAGINAK: Hiztunak sortu Presentzia eta ikusgarritasuna bultzatu Zaletasuna piztu Ikasketa ahalbidetu Corpusa landu Gizartean aldarrikatu Aitortza eskatu

26 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (2) (Lehen ereileen estrategia) (1) (2) “Lehen ereileak” (Hizkuntza berreraiki) Zaletasuna piztu Materialak sortu Hizkuntza irakatsi Berreskurapen plana landu Ikasteari ekin (gutxi batzuk) HIZTUN GEHIAGO... LEHEN HIZTUNAK

27 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (2) (Lehen ereileen estrategia) (1) (2) “Lehen ereileak” (Hizkuntza berreraiki) Zaletasuna piztu Materialak sortu Hizkuntza irakatsi Berreskurapen plana landu Ikasteari ekin (gutxi batzuk) LABEA PIZTUTA LABEA PIZTEKO

28 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (2) (Lehen ereileen estrategia) (1) (2) “Lehen ereileak” (Hizkuntza berreraiki) Zaletasuna piztu Materialak sortu Hizkuntza irakatsi Berreskurapen plana landu Ikasteari ekin (gutxi batzuk) LABEA PIZTUTA LABEA PIZTEKO KANPOKO LAGUNTZA BERTAKO EKIMENA

29 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (2) (Lehen ereileen estrategia) (1) (2) “Lehen ereileak” (Hizkuntza berreraiki) Zaletasuna piztu Materialak sortu Ikasteari ekin (gutxi batzuk) LABEA PIZTUTA(?) LABEA PIZTU(?) KANPOKO LAGUNTZA BERTAKO EKIMENA(?)

30 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (2) (Lehen ereileen estrategia) (1) (2) “Lehen ereileak” (Hizkuntza berreraiki) Zaletasuna piztu ? Materialak sortu Ikasteari ekin (gutxi batzuk) KANPOKO LAGUNTZA BERTAKO EKIMENA(?)

31 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Berpizteko ahaleginak: Berreskurapena (3) IKAS MATERIALAK: Hizkuntza sistematikoki ikasteko “metodo” bat (ikas-liburua) - zati bat eginda dago. Hiztegitxo bat (lehen ikusia). Elkarrizketa erraz batzuk ohar eta ariketekin. “Txikikeriak”: txisteak, memeak, jolasak (facebooken zabalduak)...

32

33

34

35 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

36 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
“Microglot” ekimena (1) Alan King, “Size Isn’t Everything: Studying Tiny Languages” Polyglot Conference 2016, Thessaloniki (Ikusi osorik YouTube-n)

37 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
“Microglot” ekimena (2) Nortzuk? Banako hizkuntzazaleak Non? Bakoitza dagoen tokian Zer? Taldeka, arriskuan dagoen hizkuntza txiki bat ikasi (praktikan, mintzatu/idatzi ahal izateko). Zertarako? Hizkuntzaren bertako komunitateko pertsonekin harremanetan sartu eta hizkuntza ikasten/mantentzen laguntzeko, ahal den moduan.

38 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
“Microglot” ekimena (3) Noiz hasi zen? 2016ko azaroan (nire hitzaldia eta gero) Nola antolatzen da? Facebooken, talde berezi batean Zer egin dugu? Lenca ikasten hasi, egindako materialekin. Zenbat gara? 24 kide. Hauetatik, bederatzik adostutako mailara iritsi gara oraingoz (“lehen maila” gaindituz).

39 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
“Microglot” ekimena (4) Nola bideratzen dira harremanak Hondurasekoekin? Bi eratan: Hango proiektu ofizial batean: Proiektua hango Hezkuntza Ministeritzaren babesean dago. “Bolondres” moduan laguntzen zaie hango ikasleekin, horretarako gure taldeko batzuk aukeratu ondoren horretarako. Proiektu egituratu bat da. Talde lencazale ireki batean (Iralapil): Facebooken dago. Nahi duena sar daiteke. Badaude 376 lagun (hangoak eta beste lekuetakoak). Handik, laster ikastalde bat antolatuko da nahi dutenentzat. Guk egindako materialak erabiliko dira. Gure partez, ahal dugunok “irakasle” edo “laguntzaile” ariko gara, eta bestela nahi dugunok “ikasle” moduan.

40 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

41 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Eztabaida

42 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
GAURKO EGITARAUA: Brainstorming-a Lenca hizkuntza(k) Berpizteko ahaleginak “Microglot” ekimena Eztabaida She latam? (hizkuntza ikastaroa)

43 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
She latam? (hizkuntza ikastaroa) She latam? ‘Ondo al zaude?’ She launa. ‘Ondo nago.’ U latan nan Diana ina. ‘Nire izena D. da.’ She laina. ‘Ondo dago.’ Shawa ishaipepil. ‘Bihar ikusiko gara.’

44 HIZTEGIA irakasle zu ikasle bat al zara? bai ni naiz sar zaitez zer? al da? zure izen -a nire da on(do) dago hor eser zaitez

45 Lenca: Hila? Lotan? Berpizten?
Hizkuntza errekurtsoak: Iralapil (Facebook): Video promozionala (Guajiquiro): Aurkezpen hau: © Alan R. King, 2017