La descarga está en progreso. Por favor, espere

La descarga está en progreso. Por favor, espere

Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita Autor: Eustaquio Jiménez Interpretan: Los galácticos.

Presentaciones similares


Presentación del tema: "Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita Autor: Eustaquio Jiménez Interpretan: Los galácticos."— Transcripción de la presentación:

1

2

3 Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita
Autor: Eustaquio Jiménez Interpretan: Los galácticos

4 Lii biréeu ti sábadu huadxí
Saliste un sábado en la tarde yácati guiaazi gueela ya casi caía la noche biyúbu galáhui guidxi buscaste el centro del pueblo (te encaminaste) zeu ti ra guenda xheela. ibas a una boda.

5 Lú xpáyu lu liibi mediu En tu pañuelo traías atado medio real nanda ti bere lú nóu colgaba una gallina de tu mano cá tíxhu ti xhiga gueta guié en tu cintura un jicalpextle con flores na lu lápa zi guzóu decías que eran para la corona que ibas a hacer

6 Bádu dxaapa huiini sicarú
Muchachita bonita lii nga cabéza, gudá rarí a ti te estoy esperando, ven aquí nápa chupa diidxa gábe lii tengo unas palabras que decirte rarí gucaa diágu ni. aquí las escucharás.

7 Bádu dxaapa huiini sicarú
Muchachita bonita de buxha olán xhiñá de enagua roja de olán guenda rana xhii xhaata gunaa el amar tanto a la mujer ruquidxa ne runi ná. enloquece y lastima.

8 Lii né cadeniá stí stáanu
Tú con las cadenillas de tu huipil cundiibi néu ládxi duá atas mi corazón ora lii má gana xhii lu naa cuando tú ya me ames zóu ti bixhídu ra ruáa. me darás un beso en la boca.

9 Bádu dxaapa huiini sicarú
Muchachita bonita lii nga cabéza, gudá cherí a ti te estoy esperando, ven por aquí nápa chupa diidxa gábe lii tengo unas palabras que decirte rarí gucaa diágu ni. aquí las escucharás.

10

11

12 Biási yanna dxi runduuxhe beeu
Justamente hoy termina el mes ni gúdxu naa jñáa huíine que me dijiste madre mía má guléza dxi na lu ya esperé el día que dijiste ¿yanna la? xhuncu stínne ¿y ahora? vida mía

13 Guyé bíi, má che ca xpínne
Vete a casa, ya va mi gente ra nuu bixhózo ne jñóou adonde están tu papá y tu mamá chi guséenda Tata xhuaana voy a enviar al respetable xhuaana ti guni cre binni yoo para que lo crea tu familia (que es formal)

14 Bádu dxaapa huiini sicarú
Muchachita bonita má cadi guéedu cherí nagá ya no vengas por acá al rato guleza xpínne ra lidxi lu espera a mi gente en tu casa gurí gucaa diágu laa. siéntate y escúchalos.

15 Contracción de la segunda persona en singular: lu o lo
La contracción depende de la terminación del verbo, sustantivo, partícula, etc. Para algunas palabras no aplica.

16 Si la palabra termina en a,
a lu se contrae a u. Rucaa diaga: Escuchar Rarí gucaa diaga lu ni (gucaa diágu) Aquí las escucharás Reeda: Venir Má cadi gueeda lu cherí nagá (guéedu) Ya no vengas por acá al rato

17 Si la palabra termina en á, aa: á lu se contrae a óu o áu y aa lu se contrae a óou o áau, respectivamente. (Depende de la población) Ná: Mano Nanda ti bere lú ná lu (nóu; náu) Cuelga una gallina de tu mano Jñaa: Mamá Ra nuu bixhózo ne jñaa lu (jñóou; jñáau) Adonde están tu papá y tu mamá

18 Si la palabra termina en e,
e lu se contrae a u. Riguite: Jugar, engañar Bacaanda xhiñee beeda chite lu naa (chítu) Sueño por qué viniste a burlarte de mi Bixhoze: Papá (CASO PARTICULAR) Ra nuu bixhóze lu ne jñaa lu (bixhózo) Adonde están tu papá y tu mamá

19 Si la palabra termina en é, ee,
lu se contrae a u. Riree: Salir Lii biree lu ti sábadu huadxí (biréeu) Saliste un sábado en la tarde Reeda né: Traer ¿Xhi beeda né lu?(néu) ¿Qué trajiste?

20 Si la palabra termina en i,
i lu se contrae a u. Ruyubi: Buscar Biyubi lu galáhui guidxi (Biyúbu) Te encaminaste hacia el centro del pueblo Rabi: Decir Ni gudxi lu naa jñáa huíine(gúdxu) Que me dijiste madre mía

21 Si la palabra termina en í, ii,
lu se contrae a ú y u, respectivamente. Riní: Hablar ¿Riní lu diidxa zá la? (Riniú) ¿Hablas zapoteco? Nadxii: Amar ¿Nadxii lu laabe la? (Nadxíiu) ¿Lo amas?

22 En algunas palabras que terminan en o, oo,
lu se contrae a u. Nazoo: Ser alto ¿Pabiá nazoo lo? (nazóou) ¿Cuánto mides? Ró: Comer ¿Má gudóu la? ¿Ya comiste? Las palabras que terminan en u, ú, uu no se contraen.

23 Si una palabra termina en o o en u, es muy factible que esté contraída
Si una palabra termina en o o en u, es muy factible que esté contraída. A veces se usa la o en lugar de la u para hacer la contracción (depende del pueblo). Todas las palabras en el zapoteco terminan en vocal. Es muy probable que antes ninguna palabra en el zapoteco iniciara con vocal. Cuando hay alguna que se pronuncia o se escribe con una vocal al inicio, es porque el hablante suele omitir la g o gu.

24 Iza: Año (Gu)ique: Cabeza (Gu)intiica: Cualquier cosa (Gu)intiisi: Cualquier cosa (Gu)idxi layú: Mundo (Gu)irá: Todos (Gu)idubi: Todo (G)uriá: Orilla


Descargar ppt "Bádu dxaapa huiini sicarú: Muchachita bonita Autor: Eustaquio Jiménez Interpretan: Los galácticos."

Presentaciones similares


Anuncios Google